Mendi Harritsuak: berrikuspenen arteko aldeak

Mamutak eta antzinako Bisonteak (gaur egungoak baino ehuneko 20 handiagoak) ehizatzen zituzten azken Glaziar arotik bizi ziren gizonak. Dirudienez, neguan bailareetara jaisten zitenziren Bisonteak ehizatzera eta udan mendietara joaten ziren arrantza egitera, oreinak eta altzeak[[altze]]ak ehizatzera eta masustak biltzera. Frogatutzat ematen da biztanleak beste ugaztunen populazioetan kalteak egin zituztela eta baita landareetan ere (suteak egiten zituztela uste da).

[[Apatxe]ak Mendi Harritsuen hegoalde osoan bizi ziren. ''Sioux''([[Siux]]ak), berriz, ekialdean bizi ziren baina Zabaldi Handietan ere. [[Txeiene]] taldea, Mendi Harritsuen hegoan eta erdialdean, eta Zabaldi Handietan bizi ziren. Hiru talde hauek bizimodu antzekoa zuten.

[[Xoxone]]ak eta Bannockakbannockak Mendi Harritsuen erdialdean eta mendebaldean bizi ziren. [[Oinbeltz|Oinbeltzak]] ordea, iparraldean bizi ziren. Tribu guzti honek kondaira eta kultura paregabeak zituzten eta naiz eta batzuk desagertu diren, beste batzuk oraindik ere irauten dira.

Tribu guzti hauek kondaira asko dituzte eta horregatik famatuak dira. Hauetako bat, [[Siuxsiux]] taldekoa, Iktinike, eguzki erregearen semearen historioa kontatzen du. Iktinike oso gezurtia zen eta borrokazalea. Untxia, Iktinike gero eta jauzi altuagoak egitera bortxatu zuen magiaren bitartez. Danborraren soinu bakoitzarekin jauzi altuagoak egin behar zituen, eta azkenean, gorputzeko hezur guztiak apurtu zitzaizkion.

Arkeologiak beste biztanle batzuen aztarnak aurkitu ditu. Orain dela 2500 urte, Anasaziek nekazaritza kutibo batzuk Mendi Harritsuen hegoaldean lantzen zituzten (hegoaldetik ekarriak izan zirenak); artoa, kuiatxoa eta indabak, alegia. Laster, tabakoa eta kotoia ere landatu zuten, eta mende batzuen buruan, ura kontrolatzen zuten presa handiak eginez, landareak ureztatzeko. Hohokam eta Mogollonmogollon tribuekin zituzten ezagutzak partekatzen zituzten.

Oregon-goOregongo lurraldea ezadostasun asko ekarri zituen Ingalaterra eta amerikarren artean. James Sinclair-ek (Hudson Badiako Konpainiaren zuzendaria zena) , 1841ean, 200 pertsona inguru gidatu zituen, ''Red River Coloni (Ibai Gorriaren Kolonia)''-tik ''Fort'' ''Vancouver'' aldera, Kolunbia Britainiar-ean finkatzeko. Kolumbia bailaratik joan ziren eta Mendi Harritsuak gurutzatu zituzten, gero hegoaldera joateko. Azkenean, Oregoi Tratatuaren ondorioz, Britainia Handiak 49. paralelotik hegoaldera zeuden Kolunbia-ko lurrak Estatu Batuetara eman zizkion, 1846. urtean. 1840ko hamarkadako legen urteetan milaka pertsonek gurutzatu zituzten Mendi Harritsuak Oregoiko bidetik (hau bide ospetsua izan zen XIX. mendean). Mormoiak ''Salt Lake City (Laku Gaziaren Hiria)'' inguruan finkatu ziren 1847. urtean. 1859 eta 1864. urteen artean urrea aurkitu zen Kolorado, Idaho, Montana eta Britainiar Kolunbiako zenbait lekuetan. Hori dela eta, urrea bilatzeko zenbait mehatz ireki ziren eta jende mordoa erakarri zuen Mendi Harritsu-enHarritsuen lehenengo industria ezarriz. Idaho-koIdahoko urrea Kalifornia eta Alaska-ko urrea baino etekin handiagoa eman zuen. Idaho-koIdahoko urre hori guda zibilaren erabili zen (''Union Army'')Batasun Armada-rentzat diru asko lortuz.

Mendikate sistema ukitzen duten [[Idaho]], [[Nevada]], [[Utah]], [[Mexiko Berria]], [[Arizona]], [[Colorado]], [[Montana]] eta [[Wyoming]]eko estatuek ustiatzen dituzte Mendi Harritsuetako lurpeko aberastasunak (kobrea, burdina, zilarra, urrea, fosfatoak, zinka, potasioa, gasa, petrolioa, ikatza). Han aurkitu dira, halaber, Estatu Batuetako [[molibdeno]], [[berilio]] eta [[uranio]] hobi bakarrak. Wyoming arroan, adibidez, gas naturala, ikatza eta petrolioan aberatsa da. Molybdenum-a berriz, Climax deituriko mehatzetik ateratzen da, koloradonKoloradon. Leadville herriaren ondoan kokatzen den mehatz hau munduko garrantzitsuena da mineral honetan eta 30003.000 mehatzari baino gehiagok lan egiten dute bertan. Metal hau oso propietate interesgarriak ditu eta berotasunari erresistentea den altzairura botatzen zaio. Horregatik, autoetan eta hegazkinetan erabiltzen da. [[Coeur dArlene-kod'Alene (Idaho)|Coeur d'Arleneko]] mehatza, Idaho iparraldean dagoena, zilarra[[zilar]]ra, beruna eta zinkzinka ateratzen du. Kanadako Mendi Harritsuetan ikatza ustiatzen da.

Glacier National Park (Glaziarren Parke Naturala), Montana-n (Estatu Batuak) eta Waterton Lakes (Waterton Lakuak), Alberta-nAlbertan (Kanada) elkartuta daude.