Sacco eta Vanzetti auzia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:sacvan.jpg|thumb|300px|Right|Bartolomeo Vanzetti (ezkerrean) eta Nicola Sacco atxiloturik]]
'''Nicola Sacco''' ([[1891]]ko [[apirilaren 22]]a - [[1927]]ko [[abuztuaren 23]]a<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Learning Network|hizkuntza=en-US|url=https://www.nytimes.com/section/learning|aldizkaria=The New York Times|issn=0362-4331|sartze-data=2020-05-04}}</ref>) eta '''Bartolomeo Vanzetti''' ([[1888]]ko [[ekainaren 11 ]]- 1927ko abuztuaren 23a) [[italiar]] [[anarkista]]k izan ziren. Bi etorkin anarkista italiarrak [[1920]]ko [[apirilaren 15]]ean [[Braintree]]ko ([[Massachusetts]], [[AEB]]) [[Slater and Morrill Shoe Company]]ren esku armatuko lapurretan guardia bat eta ordaintzaile bat hiltzeagatik modu eztabaidagarrian kondenatuak izan ziren. Zazpi urte geroago, Charlestowneko espetxeko [[aulki elektrik]]oan elektrokutatu zituzten.
1921eko [[uztailaren 1]]4an zenbait orduz eztabaidatu ondoren, epaimahaiak Sacco eta Vanzetti lehen graduko hilketagatik zigortu zituen eta instrukzio epaileak heriotza-zigorra ezarri zien. Susmatu zen anti-italianismoak eta immigranteen aurkako aurreiritziak eragin handia izan zutela epaian. Sacco eta Vanzettiren Defentsa Batzordeak finantzatutako apelazio batzuk jarraitu zituzten. Atzera eramandako lekukotasunetan, froga [[balistika|balistiko]] kontraesankorretan, epaimahaiko presidentearen epaiketa aurreko deklarazio batean eta lapurretaren ustezko parte-hartzaile baten aitorpen batean oinarritu ziren apelazioak. Apelazio guztiak [[Webster Thayer]] lehen auzialdiko epaileak eta [[Massachusettseko Justizia Gorte Gorena]]k ukatu zituzten. 1926rako, kasuak mundu mailako arreta erakarri zuen. Epaiketaren xehetasunak eta gizakien ustezko errugabetasuna ezagutu ahala, Sacco eta Vanzetti historia modernoko kausa ospetsu handienetako baten gune bihurtu ziren. 1927an, bere izenean protestak egin ziren [[Ipar Amerika]]ko eta [[Europa]]ko hiri handi guztietan, baita [[Tokio]], [[Sydney]], [[Melbourne]], [[São Paulo]], [[Rio de Janeiro]], [[Buenos Aires]], [[Dubai]], [[Montevideo]], [[Johannesburgo]] eta [[Auckland]]en ere.
Idazle, artista eta akademiko ospetsuek barkamena edo epaiketa berri bat eskatu zuten. [[Harvard]]eko zuzenbide irakasle eta Auzitegi Goreneko magistratu izango zenak, [[Felix Frankfurter]]rek, bere errugabetasuna defendatu zuen ''[[Atlantic Monthly]]''ren artikulu batean, gerora liburu moduan argitaratu zena. Bien heriotza programatu zen 1927ko apirilean, eta horrek protesta bizkortu zuen. [[Alvan T. Fuller]] Massachusettseko gobernadoreak hiru laguneko batzorde bat izendatu zuen kasua ikertzeko. Epaileari, abokatuei eta hainbat lekukori elkarrizketak egin ondoren, batzordeak epaia berretsi zuen. Sacco eta Vanzetti 1927ko abuztuaren 23ko gauerdian hil zituzten. Ondoren, Paris, Londres eta beste hiri batzuetan ondasunak suntsitu zituzten.
Exekuzioen ondorengo ikerketek 1930 eta 1940ko hamarkadetan jarraitu zuten. Kondenatuen gutunen argitalpenak, errugabetasun-argudio adierazgarriak zituztenak, haien legez kanpoko exekuzioaren sinesmena areagotu zuen. Froga balistiko gehigarriek eta gizonen ezagunen deklarazio inkriminatzaileek lausotu dute kasua. [[1977]]ko abuztuaren 23an -exekuzioen 50. urteurrena-, [[Michael Dukakis]] Massachusettseko gobernadoreak aldarrikapen bat egin zuen, esanez Sacco eta Vanzetti bidegabeki epaitu eta zigortu zituztela eta "edozein desohore betiko ezabatu beharko litzatekeela beren izenetatik".
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
| |||