20:02, 2 maiatza 2020ko berrikusketa aldatu Asier Barre (eztabaida \| ekarpenak) 5.294 edits informazioa gehitu Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		21:00, 3 maiatza 2020ko berrikusketa aldatu desegin Asier Barre (eztabaida \| ekarpenak) 5.294 edits infromazioa gehitu eta zuzenketak Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
43. lerroa: Xoxone-ak eta Bannock-ak Mendi Harritsuen erdialdean eta mendebaldean bizi ziren. Oinbeltzak ordea, iparraldean bizi ziren. Arkeologiak beste biztanle batzuen aztarnak aurkitu ditu. Orain dela 2500 urte, Anasazi-ek nekazaritza kutibo batzuk Mendi Harritsuen hegoaldean lantzen zituzten (hegoaldetik ekarriak izan zirenak); artoa, kuiatxoa eta indabak, alegia. Laster, tabakoa eta kotoia ere landatu zuten, eta mende batzuen buruan, ura kontrolatzen zuten presa handiak eginez, landareak ureztatzeko. Hohokam eta Mogollon tribuekin zituzten ezagutzak partekatzen zituzten. Harrizko hiriak eta errepide modukoak egin zituzten eta ''Chaco Canyon'' eraiki zuten. Orain dela 1000 urte inguru, ''Chaco Canyon'' aparte, beste hamabi herri zeuden. ''Pueblo Bonito'' (Herri Eder) zen haietako bat. Honek, 34 etxe zituen eta 700 gela baino gehiago. ''Cliff Palace'' (Labarreko Palazioa) beste adibide bat da. Hau, Koloradoko Mesa Verde (Mahai Berdea) Parke Nazionalean kokatuta dago. Herri honetan bizi izan ziren orain dela 800 urtera arte eta orduan lehorte batzuen ondorioz (hori uste da), herria utzi egin zuten. Esploratzaile espainiarrak herria ikusi zutenean, 400 urte pasa ostean, jendea joan berria zela uste izan zuten. === Europartarren exploraketak === ''Francisco Vazquez de Coronado'' mendi hauen lehen ~~exploratzaile~~esploratzaile europarra bezala ezagutzen da. 1540. urtean hegoaldetik abiatu zen eta mendiak zeharkatu zituen iparralderantz. Bere expedizioko beste gizon bat Kolorado ibaiko arroila aurkitu zuen. 1610ean, espainiarrek Santa Fe hiria ezarri zuten, gaur egungo Mexiko Berria (New Mexico) estatuan. Europarren eragina hemendik aurrera oso handia izan zen eta europarrek ekarritako izurriteengatik, gudengatik eta naturaren aldaketa nabarmenagatik (bisonteen hilketak), bertakoek sufrimendu ikaragarria ~~jazan~~jasan zuten. Alekxander MacKenzie (1764-1820), mendi hauek zeharkatu zituen lehen europarra izan zen 1793. urtean. Bera Fraser ibaia jarraitu zuen eta Kanada-ko pazifikoko kostaldera ailegatu egin zen, urte hartako uztailaren 20ean. 1804. ~~utean~~urtean Lewis eta Clark expedizioa abiatu zen. San Louis hiritik Misouri ibaitik gora abiatu ziren. Horrela, lautada handiak gurutzatu zituzten Mendi Harritsu-etarantz. Negu iritzi zenean, gelditu egin ziren eta 1805. urteko udaberrian ibiatik gora jarraitu zuten. Apirilaren 25ean Yelowstone ibaira iritsi ziren eta Maiatzaren 26ean Mendi Harritsuak ikusi zituzten lehenengoz. Ekainaren 3an, Marias ibaira iritsi ziren. Ondorengo urteetan Estatu Batue-enn mugak zehazkiago jarri ziren. === Finkatzearen prozesua ===

Mendi Harritsuak: berrikuspenen arteko aldeak