Pont du Gard: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Kategoria:I. mendeko zubiak gehitua HotCat bitartez |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{eraikin infotaula}}
'''Pont du Gard''' edo '''Gardeko zubia''' [[Frantzia|Frantziako]] hegoaldeko akueduktu bat da, Erromatar Inperioak eraikia. [[Remoulins]] herriaren ondoan dago, [[Gard|Gard departamenduan]]. Zubia, K. a. I. mendean eraiki zen. 50 kilometroko luzera zuen grabitate bidezko eroanbide hidrauliko bat zen, Uzesko iturburu batetik Nemaususeko ([[Nîmes|Nimes]]) erromatar koloniara ura eramaten zuena<ref>{{Erreferentzia|izena=Colin|abizena=O'Connor|izenburua=Roman Aqueducts and Water Supply|orrialdeak=91|abizena2=Hodge|izena2=A. Trevor|data=1995|url=http://dx.doi.org/10.2307/1088373|aldizkaria=Phoenix|alea=1|zenbakia=49|issn=0031-8299|doi=10.2307/1088373|sartze-data=2020-05-02}}</ref>.
== Izena ==
Pont du Gard [[Frantses|frantsesez]] (jatorrizko hizkuntza). Gard ibaia, dagoen departamenduak bere izena zor diona, ez da benetan izen honekin existitzen. Ibaia ibaiadar askok osatzen dute, horietako askok Gardon izena dute, eta Gardon izena ere hartzen du.
== Deskribapena ==
Hiru mailatan eraikia, Zubiak 49 metroko altuera du eta maila luzeenak 275 metroko luzera du.
Maila baxua: 6 arku, 142 metroko luzera, 6 metroko lodiera, 22 metroko altuera
Maila ertaina: 11 arku, 242 metroko luzera, 4 metroko lodiera, 20 metroko altuera
Goiko maila: 35 arku, 275 metroko luzera, 3 metroko lodiera, 7 metroko altuera
Hirugarren mailatik 1,8 metroko altuera eta 1,2 metroko lodiera eta% 0,4ko malda duen bide bat eta ur-hodi bat igarotzen dira.
== Historia ==
Denbora luzez uste izan zen Gardeko zubia K. a. 19 inguruan eraiki zela. Hala ere, berriki egindako indusketek, K. a. I. mendean egin zela iradokitzen dute. Bere eraikuntza, [[Zesar Augusto|Augustoren]] suhiari ematen zaio, [[Marko Agripa|Marko Vipsanio]] Agripari. Ura Gardon haran txikian zehar eramateko diseinatua, [[Uzès|Uzes]] inguruko jaiotzetatik Nemausus (gaur egungo Nimes) erromatar hiriraino ura zeraman 50 kilometro inguruko akueduktu baten zati izan zen. Akueduktu osoak 34 cm/km-ko (1/3000) malda zuen, 17 metro baino ez zen jaisten ibilbide osoan eta 20.000 litro ur zeramatzan egunero.
Erabat eraikia izan zen argamasa erabili gabe. Akueduktuko harriak, horietako batzuk sei tona pisatzen dutenak, burdinazko grapez lotuta mantentzen dira. Harlangaitza, bere tokiraino, gizon askok eragindako poleen bidez altxatua izan zen. Aldamio konplexu bat eraiki zen, eraiki bitartean akueduktuari eusteko. Fatxadak, oraindik, bere eraikuntzaren markak ditu, protuberantzia formakoak, aldamioari lotzen zitzaionak, eta astoak, arkuak eraiki ziren marko erdizirkularrak edo zinbriak eusten zituzten pilareetan. Uste denez, hiru urte inguru behar izan ziren eraikitzeko, eta 800 eta 1.000 langile arteko lanetan parte hartu zuten.
[[IV. mendea|IV. mendetik]] aurrera, mantenua ez zen zaindu, eta sedimentuek hodia oztopatzen hasi ziren. IX. mendean erabilezin geratu zen eta jendea bere harriak erabiltzen hasi zen bere helburuetarako. Hala ere, Gard zubiaren zatirik handiena bere horretan dago.
[[XVIII. mendea|XVIII. mendera]] arte, akueduktua, ibaia zeharkatuz, oinezko trafikoa errazten zuen zubi bezala erabili zen. Bigarren mailako zutabeek, euren lodiera murriztu zuten, trafikoarentzat toki gehiago egiteko, baina honek, egituraren egonkortasuna arriskuan jartzen zuen. 1702an, zutabeak, jatorrizko lodieran berrituak izan ziren, akueduktua babesteko. 1743an, behe mailako arkuen ondoan zubi berri bat eraiki zen, ibilgailuen trafikoa handik igaro ahal izateko. Akueduktua, XVIII. mendean zaharberritua izan zen, ordurako, turismo erakargarri bat baitzen, eta berriz zaharberritua izan zen [[Napoleon III.a|Napoleon III.aren]] erregealdian, XIX. mendearen erdialdean.
Zubiko igeltserotzaren aparteko kalitateak ezinbesteko geraleku bihurtu zuen bidaiarientzat, herrialdearen inguruan egiten zuten ohiko biran, horietako askok euren izenak harrian inskribatuta utzi zituztelarik. Jatorrizko langileek egindako markak, harriak non kokatu behar ziren adierazten dutenak, ere kontserbatzen dira: adibidez, FRS II (frons sinistra II esan nahi du).
1985etik, Pont du Gard [[Gizateriaren ondare|Gizateriaren Ondare]] bezala erregistratuta dago. [[UNESCO]]<nowiki/>k honako hau adierazi du:<blockquote>Pont du Gard, kristau aroa baino lehentxeago eraikia izan zen, Nimesko akueduktuak (50 kilometroko luzera duena), Gard ibaia zeharkatzea ahalbidetzeko. Zubi hau diseinatu zuten arkitekto eta ingeniari hidrauliko erromatarrek, ia 50 metroraino altxatzen dena eta hiru mailatan dagoena, luzeenak 275 metro neurtzen ditu, maisulan tekniko eta artistiko bat sortu zuten.
UNESCO<ref>{{Erreferentzia|izena=UNESCO World Heritage|abizena=Centre|izenburua=Centro del Patrimonio Mundial -|hizkuntza=es|url=http://whc.unesco.org/es/list/344|aldizkaria=UNESCO World Heritage Centre|sartze-data=2020-05-02}}</ref></blockquote>1998an, Pont du Gard urpean geratu zen, eta horrek kalte handiak eragin zituen eskualdean. Zubira daraman errepideak eta inguruko instalazioek kalte handiak jasan zituzten, baina akueduktua bera ez zen larriki hondatu.
Frantziako gobernuak berdiseinu-proiektu bat babestu zuen tokiko agintariekin, UNESCOrekin eta [[Europar Batasuna|EB]]<nowiki/>rekin lankidetzan, eta 2000. urtean amaitu zen. Akueduktuaren inguruko eremua oinezkoentzat egin zen, eta bisitarientzako instalazioak hobetu ziren, museo bat eraikitzea barne. Proiektua bere kostuagatik (32.000 €) eta inguruko paisaiaren edertasunaren galeragatik kritikatu zen. Beste ondorio bat izan zen jada ezin dela hodian zehar ibili. Hala ere, plan berriaren arabera, Zubitik gertu dagoen eremua askoz isilagoa izango da, motordun trafikoa debekatuta dagoelako, eta museo berriak testuinguru historiko aberatsagoa emango dio bisitariari.
Gard zubia Frantziako bost atrakzio turistiko bisitatuenetako bat da, 1,4 milioi bisitarirekin 2001ean, eta Grand site national zerrendan dago.
== Kanpo estekak ==
* [http://www.pontdugard.fr/ Zubiaren webgune ofiziala] {{fr}} {{en}}
{{autoritate kontrola}}▼
== Erreferentziak ==
▲<br />{{autoritate kontrola}}
{{arkitektura zirriborroa}}
| |||