16:47, 29 apirila 2020ko berrikusketa aldatu MerZab (eztabaida \| ekarpenak) 3.328 edits →‎Literatur ibilbidea Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		17:48, 29 apirila 2020ko berrikusketa aldatu desegin MerZab (eztabaida \| ekarpenak) 3.328 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{Biografia_infotaula_automatikoa}} '''Kirmen Uribe Urbieta''' ([[Ondarroa]], [[Bizkaia]], [[1970]]eko [[urriaren 5]]a) [[euskal idazle]]a da<ref name=":0" />. [[2009\|2008an]], Espainiako [[Kritika Saria euskarazko narratibari\|Kritika Saria Euskarazko nobelaren]] alorrean jaso zuen ''[[Bilbao-New York-Bilbao]]'' nobelarengatik eta [[2009\|2009ko]] urrian, Espainiako ~~Literatur~~Narratiba ~~Saria~~Sari Nazionala liburu beragatik. == Biografia == 15. lerroa: Musika taldeentzako letrak eta [[komiki]] gidoiak idazten hasi zen. [[1996\|1996an]] ''Lizardi eta erotismoa'' estudioa argitaratu zuen, [[Xabier Lizardi\|Lizardiren]] poetikari buruzkoa, Jon Elordirekin elkarlanean egina. Ondoren, bere lehen [[Olerkigintza\|poema]] bilduma argitaratu zuen, 'plaquette' gisa, ''Ekografia'' izenekoa. [[2000\|2000tik]] aurrera, [[Sautrela (saioa)\|''Sautrela'']] literaturari buruzko [[Telebista-saio\|telebistako]] saioako gidoilari gisa lan egin du<ref name=":0" />. [[Jon Kortazar]] kritikariaren aburuz,<ref>Kortazar, Jon: "Bitartean New York: Kirmen Uriberen literaturgintza". Utriusque Vasconiae, 2011. 32-80. orld.</ref> Kirmen Uriberen ''[[Bitartean heldu eskutik]]'' ([[2001]]) poema-liburuaren agerpena "iraultza lasaia" izan zen euskal literaturaren munduan. [[Kritika Saria euskarazko poesiari\|Kritika Saria Euskarazko Poesiari]] lortu zuen eta lehenengo edizioa hilabete batean agortu zen. Liburua [[Gaztelania\|gaztelaniara]] ([[2003]]), [[Frantses\|frantsesera]] ([[2006]]), ingelesera ([[2007]]), [[Katalan\|katalanera]] (2007) eta [[errusiera]] (2007) itzuli zen. [[Elizabeth Macklin]] idazle estatubatuarrak euskaratik zuzenean egin zuen ingeleserako itzulpena. Lehen aldia zen euskaratik zuzenean itzulitako testu bat [[Ameriketako Estatu Batuak\|Amerikako Estatu Batuetako]] argitaletxe komertzial batean agertzen zena. Liburua finalista geratu zen 2007an Estatu Batuetan argitaratutako poesia itzulpen onenaren sarian ([[PEN]] Award for Poetry in Translation). Uribek literatura bestelako [[Arte\|arteekin]] uztartzen dituzten hainbat ikuskizunetan hartu du parte. 2000 urtean ''[[Bar Puerto]]'' jarri zuen abian [[Mikel Urdangarin]] eta Josu Eizagirrerekin batera. Taula gainean [[Olerkigintza\|poesia]], [[musika]], [[Bideo\|bideoa]] eta ahozko historia biltzen ziren, errepide bat egiteko bota zuten auzo zahar bateko biztanleen bizipenak kontatzeko. [[2003\|2003an]] ''Zaharregia, txikiegia agian'' ([[Gaztelupeko Hotsak\|Gaztelupeko hotsak]]) CD-liburua argitaratu zuen Mikel Urdangarin, [[Bingen Mendizabal]] eta [[Rafa Rueda]] musikariak eta [[Mikel Valverde]] ilustratzailearekin batera. Urte berean [[New York\|New Yorken]] eman zituzten errezital batzuen ondorioz sortu zen lana, eta izenburuak euskarari buruz egiten du galdera, ea gure hizkuntza ez ote den zaharregia eta txikiegia [[Globalizazio\|globalizazioaren]] garaietarako. [[Arkaitz Basterra]] zinegileak ''Agian'' izeneko [[Dokumental\|dokumentala]] grabatu zuen taldearen ibilbidean oinarrituz. ''Agian'' [[2006\|2006ko]] [[Donostiako Zinemaldia\|Donostiako Zinemaldian]] estreinatu zen. ''Bitartean heldu eskutik'' liburuaren frantseserako itzulpena zela eta, ''Entre-temps donne moi la main'' izeneko ikuskizuna sortu zuen 2006an [[Francois Mouget]] [[Bordele\|Bordeleko]] dramaturgoarekin batera. 24. lerroa: [[2008\|2008an]] argitaratu zuen azkenik bere lehenengo [[Eleberri\|nobela]], [[Bilbao-New York-Bilbao]]. Jakinmin handia piztu zuen liburuak. [[Kritika Saria euskarazko narratibari\|Kritika Saria]] eta Espainiako Literatura Saria (Narratiba alorrean) jaso zituen. [[2010\|2010ean]] garai berean argitaratu ziren [[Gaztelania\|gaztelaniazko]], [[Galiziera\|galizierazko]] eta [[Katalan\|katalanerako]] itzulpenak. Nobelak egileak berak [[Bilbo\|Bilboko]] [[Bilbo-Loiu aireportua\|Loiuko aireportutik]] New Yorkeko [[John F. Kennedy nazioarteko aireportua\|JFKra]] egiten duen alegiazko bidaia du ardatz. Hegaldi horretan idazkizun duen nobelari buruz egingo du gogoeta idazleak. Balizko nobela hori [[Itsaso\|itsasoari]] lotutako familia bateko hiru belaunaldiri buruzkoa da. ''Bilbao-New York-Bilbao'' nobelak ez du ohiko tramarik. Sare itxurako egitura du, eta sare horretan hiru belaunaldietako pertsonen bizipenak tartekatzen dira hainbat hausnarketa, analogia eta zeharkako istorioekin.<ref>{{erreferentzia\|izena=Carmen\|abizena=López Palacios\|izenburua=Bilbao-New York-Bilbao: Kirmen Uribe\|hizkuntza=es\|url=http://www.hispanocubana.org/archivos_pdfs/20120606_183554_revistas_id7_revista_hc_37.pdf\|aldizkaria=Revista hispano cubana, ISSN 1139-0883, Nº. 37, 2010, págs. 207-208\|sartze-data=2017-09-30}}</ref> === Haur eta gazte literatura === === Haur eta gazte literatura<ref>{{erreferentzia\|izena=Xabier\|abizena=Etxaniz Erle\|izenburua=La literatura infantil de Kirmen Uribe\|hizkuntza=es\|aldizkaria= Anuario de investigación en literatura infantil y juvenil, ISSN 1578-6072, 9. zk. , 2011, 55-60 orld.\|sartze-data=2017-09-30}} </ref> === Era berean, haur eta gazteentzako hainbat liburu eman ditu argitara. Ezagunenak dira [[XIX. mendea\|XIX. mendean]] Amerikara [[Artzaintza\|artzain]] gisa lan egitera joan eta pistolari bihurtzen den Garmendiaren abentura barregarriak. Hiru nobelatxo ditu orain arte Garmendia bildumak: ''Garmendia eta Zaldun beltza'' ([[2003]]), ''Garmendia errege'' ([[2004]]) eta ''Garmendia eta Fanyren sekretua'' ([[2006]]). ''Garmendia erreg''e izenekoak Liburu Berria Saria lortu zuen bigarren hezkuntzako gaztetxoen bozkei esker [[2006\|2006an]]<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Liburu Gaztea sariak, Uribe, Fernando Morillo eta Begoña Bilbaorentzat\|hizkuntza=es-ES\|data=2006-06-10\|url=https://www.diariovasco.com/pg060610/prensa/noticias/Cultura/200606/10/DVA-CUL-331.html?ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F\|aldizkaria=El Diario Vasco\|sartze-data=2020-04-29}}</ref><ref name=":1">{{erreferentzia\|izena=Xabier\|abizena=Etxaniz Erle\|izenburua=La literatura infantil de Kirmen Uribe\|hizkuntza=es\|aldizkaria= Anuario de investigación en literatura infantil y juvenil, ISSN 1578-6072, 9. zk. , 2011, 55-60 orld.\|sartze-data=2017-09-30}} </ref>. Txikiagoentzat ''Guti'' ([[2005]]) [[Itsasontzi\|itsasontzirik]] gabe geratzen den [[txakur]] arrantzalearen istorioa eta ''Ez naiz ilehoria, eta zer?'' ([[2004]]) idatzi ditu. Azken horrek Amira izeneko neskato [[marokoar]] baten kezkak jasotzen ditu, zailtasunak dituelako [[Gasteiz\|Gasteizen]] lagunak egiteko. [[Kukubiltxo]] antzerki taldearen 20. urteurrena zela medio [[Mikel Zarate\|Mikel Zarateren]] ''Ekidazu'' ipuina moldatu zuen antzerkirako, eta Kukubiltxok eta [[Oskorri\|Oskorrik]] eraman zuten taula gainera [[2002\|2002an]]<ref name=":1" />. === Multimedia egitasmoak === 36. lerroa: === Nazioarteko ibilbidea === Kirmen Uribek nazioarteko hainbat literatura jaialditan parte hartu du eta munduko hainbat [[Unibertsitate\|unibertsitatetan]] eman ditu [[Hitzaldi\|hitzaldiak]]. Halaber, bere olerkiak entzute handiko [[Aldizkari\|aldizkarietan]] eta nazioarteko antologiatan agertu dira. "Uriberen literaturak Euskal Herrian ditu erroak baina zeharo unibertsala da" esan du berari buruz [[Harvard Unibertsitatea\|Harvard unibertsitateko]] [[The Harvard Book Review]] aldizkariak. [[2017]]— [[Iowa\|Iowako]] Unibertsitateko International Writing Program-en egonaldia egiteko hautatua~~''.~~<ref>{{~~erreferentzia~~Erreferentzia\|izenburua=Kirmen Uribe Iowako Unibertsitateko International Writing Program-en egonaldia egiteko hautatu dute\|hizkuntza=eu\|url=https://www.euskalkultura.eus/euskara/albisteak/kirmen-uribe-iowako-unibertsitateko-international-writing-program-en-egonaldia-egiteko-hautatu-dute\|aldizkaria=Euskal kultura\|sartze-data=2020-04-29}}</ref>''.'' 2017— [[Guadalajara (Mexiko)\|Guadalajarako]] Nazioarteko Liburu Azokan (FIL),([[Mexiko]]), gonbidatua, ([[2017\|2017ko]] [[Azaroaren 26\|azaroaren 26tik]] [[Abenduaren 3\|abenduaren 3ra]] arte)<ref>{{Erreferentzia\|izena=Europa\|abizena=Press\|izenburua=Kirmen Uribek euskal literatura eramango du Guadalajarako Liburu Azokara (Mexiko)\|data=2017-11-24\|url=https://www.europapress.es/euskera/noticia-kirmen-uribek-euskal-literatura-eramango-du-guadalajaralo-liburu-azokara-mexiko-20171124113613.html\|aldizkaria=www.europapress.es\|sartze-data=2020-04-29}}</ref>''.'' [http://www.euskalkultura.com/euskara/albisteak/kirmen-uribe-iowako-unibertsitateko-international-writing-program-en-egonaldia-egiteko-hautatu-dute?_scpsug=crawled_3168167_72be69d0-7c57-11e7-94b3-90b11c40440d#_scpsug=crawled_3168167_72be69d0-7c57-11e7-94b3-90b11c40440d «Euskalkultura.com Albisteak.(2017/08/01: Kirmen Uribe Iowako Unibertsitateko International Writing Program-en egonaldia egiteko hautatu dute.»(2017))] }}</ref>'' [[2018]]—[[2019]] [[New Yorkeko Liburutegi Publikoa\|New Yorkeko Liburutegi Publikoaren]] Cullman Center sortutako sormen [[beka]] irabazirik, [[New York\|New Yorken]] igaroko du Kirmen Uribek 2018-2019 ikasturtea~~.''~~<ref>{{~~erreferentzia~~Erreferentzia\|izenburua=Cullman Center sormen beka irabazirik, New Yorken igaroko du Kirmen Uribek 2018-2018 ikasturtea\|hizkuntza=eu\|url=https://www.euskalkultura.eus/euskara/albisteak/cullman-center-sormen-beka-irabazirik-new-yorken-igaroko-du-kirmen-uribek-2018-2018-ikasturtea\|aldizkaria=Euskal kultura\|sartze-data=2020-04-29}}</ref>.▼ 2017— [[Guadalajara (Mexiko)\|Guadalajarako]] Nazioarteko Liburu Azokan (FIL),([[Mexiko]]), gonbidatua, ([[2017\|2017ko]] [[Azaroaren 26\|azaroaren 26tik]] [[Abenduaren 3\|abenduaren 3ra]] arte)''.<ref>{{erreferentzia\|url= [http://www.europapress.es/euskera/noticia-kirmen-uribek-euskal-literatura-eramango-du-guadalajaralo-liburu-azokara-mexiko-20171124113613.html?_scpsug=crawled_3168167_8e202620-d524-11e7-d00c-90b11c40440d#_scpsug=crawled_3168167_8e202620-d524-11e7-d00c-90b11c40440d «Europa Press.com Albisteak.(2017/11/24: Kirmen Uribek euskal literatura eramango du Guadalajarako Liburu Azokara (Mexiko).(2017)»]}}</ref>'' ▲[[2018]]—[[2019]] [[New Yorkeko Liburutegi Publikoa\|New Yorkeko Liburutegi Publikoaren]] Cullman Center sortutako sormen [[beka]] irabazirik, [[New York\|New Yorken]] igaroko du Kirmen Uribek 2018-2019 ikasturtea.''<ref>{{erreferentzia\|url= [http://www.euskalkultura.com/euskara/albisteak/cullman-center-sormen-beka-irabazirik-new-yorken-igaroko-du-kirmen-uribek-2018-2018-ikasturtea?_scpsug=crawled,3168167,bb7a8ccb68708e2d778babd31b617073475b91f238eebbe97441a2d0c775231e#_scpsug=crawled,3168167,bb7a8ccb68708e2d778babd31b617073475b91f238eebbe97441a2d0c775231e «http://www.euskalkultura.com Albisteak.(2018/07/30: Cullman Center sormen beka irabazirik, New Yorken igaroko du Kirmen Uribek 2018-2018 ikasturtea]»}}</ref><ref>{{erreferentzia\|url=https://www.nypl.org/node/476134 Cullman Center Current Fellows 2018-2019»]}}</ref>'' == Sariak == [[2001]] - [[Kritika Saria euskarazko poesiari]] ''[[Bitartean heldu eskutik]]'' lanagatik. [[2009]]— Premio Nacional de Narrativa Saria, 2009, ''Bilbao- New York- Bilbao'' lanagatik.<ref>{{Erreferentzia\|izena=Javier Rodiguez\|abizena=Marcos\|izenburua=Premio Nacional de Narrativa busca editor\|hizkuntza=es\|data=2009-10-14\|url=https://elpais.com/cultura/2009/10/14/actualidad/1255471203_850215.html\|aldizkaria=El País\|sartze-data=2017-08-24}}</ref>▼ [[2006]] - Liburu Berria Saria [[Garmendia errege]] lanagatik. 2007 - [[PEN]] Award for Poetry in Translation ''Meanwhile Take My Hand (Bitarean heldu eskutik)'' lanagatik. 2008 - [[Kritika Saria euskarazko narratibari]] ''[[Bilbao-New York-Bilbao\|Bilbao- New York- Bilbao]]'' lanagatik. ▲[[2009]]— ~~Premio~~- ~~Nacional~~Espainako deNarratiba ~~Narrativa~~Sari ~~Saria~~Nazionala, 2009, ''Bilbao- New York- Bilbao'' lanagatik.<ref>{{Erreferentzia\|izena=Javier Rodiguez\|abizena=Marcos\|izenburua=Premio Nacional de Narrativa busca editor\|hizkuntza=es\|data=2009-10-14\|url=https://elpais.com/cultura/2009/10/14/actualidad/1255471203_850215.html\|aldizkaria=El País\|sartze-data=2017-08-24}}</ref> [[2016]] - [[Kritika Saria euskarazko narratibari]] ''[[Elkarrekin esnatzeko ordua]]'' lanagatik. == Lana == 73 ⟶ 75 lerroa: == Bibliografia == * {{es}} Iratxe Martín Esparza, "''Historias, baladas y canciones en la poética y narratica de Kirmen Uribe"'', ''Ínsula: revista de Letras y Ciencias Humanas'', ISSN 0020-4536 nº 768, diciembre 2010, 19-21 orld. * {{es}} Santiago Pérez Isasi, "''Kirmen Uribe: Bilbao-New York-Bilbao"'', ''Ínsula: revista de Letras y Ciencias Humanas'', ISSN 0020-4536 nº 768, diciembre 2010, 21-22 orld. * {{es}} Paulo Kortazar, "''Entre la asimilación y la diferencia"'', ''Ínsula: revista de Letras y Ciencias Humanas'', ISSN 0020-4536 nº 768, diciembre 2010, 23-28 orld. * {{es}} Xabier Etxaniz Erle, "''La literatura infantil de Kirmen Uribe"'', ''Anuario de investigación en literatura infantil y juvenil,'' ISSN 1578-6072, nº 9 , 2011, 55-60 orld. * ~~{{eu}}~~ Jon Kortazar: "''Bitartean New York: Kirmen Uriberen literaturgintza"''. ''Utriusque Vasconiae'', 2011 * {{es}} Paulo Kortazar, "''Bilbao-New York-Bilbao de Kirmen Uribe: postmodernidad, nuevas tecnologías de la comunicación y modernismo tras la postmodernidad"'', Oihenart: ''Cuadernos de Lengua y Literatura'' ISSN 1137-4454 , 27, 2012 == Erreferentziak ==

Kirmen Uribe: berrikuspenen arteko aldeak