Ibarra: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
Informazioa, erreferentziak eta argazkiak gehitu ditut |
||
28. lerroa:
=== Udalerri mugakideak ===
[[Tolosa]] iparrean eta mendebaldean, [[Villabona-Amasa|Villabona]] iparraldean, [[Berrobi]] eta [[Belauntza]] ekialdean eta [[Leaburu]] hegoaldean mugakide ditu.
== Azpiegiturak eta zerbitzuak ==
* Bake epaitegia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bake epaitegia eta erregistro zibila|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/bake-epaitegia-erregistro-zibila|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
* Ibarrako kultur etxea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gazteria|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/gazteria|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kultura|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/kultura|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
* Liburutegia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kultura|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/kultura|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
* Kukumiku Haur Eskola<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Hezkuntza|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/hezkuntza|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
* Uzturpe ikastola<ref name=":0" />
* Loatzo Musika Eskola<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Loatzo musika eskola|hizkuntza=eu|url=http://www.loatzo.eus/eu/|aldizkaria=Loatzo|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
* Belabieta kiroldegia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kirola|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/kirola|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
== Historia ==
Herriaren lehen aipamena 1374. urtekoa da. Urte hartan Tolosarekin bat egin zuen.
1802. urtean Tolosatik banatu zen. Eta 1803an hiribildu bihurtu zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Historia|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/historia|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
== Demografia ==
33 ⟶ 48 lerroa:
XXI. mendearen lehen hamarkadan nahiko egonkor mantendu zen populazioa.
2019an 4.258 biztanle zituen herriak. Horietatik %23,53k 65 urte edo gehiago zituen. Eta atzerrian jaiotakoak %9,63 ziren.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Web Eustat. Ibarrako datu estatistikoak|url=https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/ibarra.html|aldizkaria=eu.eustat.eus|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Ibarrako biztanleria
39 ⟶ 56 lerroa:
| 1900 | 725 | 1910 | 766 | 1920 | 877 | 1930 | 873 | 1940 | 1080 | 1950 | 1286 | 1960 | 1541 | 1970 | 3108 | 1981 | 4329 | 1991 | 4463 | 2001 | 4208 | 2011 | 4273 |
}}
== Ekonomia ==
2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: Lehen sektorea BEGaren %0,6. Bigarren sektorea %56,9. Hirugarren sektorea %36,8. Eraikuntza %5,7.<ref name=":1" />
== Politika ==
[[Fitxategi:Ibarra - Ayuntamiento.jpg|thumb|Udaletxea]]
[[2003]]ko udal hauteskundeetan, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]]-[[Eusko Alkartasuna|EA]] koalizioak 7 zinegotzi lortu zituen (969 boto), [[PSE-EE]]k 2 zinegotzi (279 boto), [[PP]]k zinegotzi bakarra (157 boto) eta [[Ezker Batua-Berdeak|Ezker Batuak]] ere zinegotzi bakarra (137 boto). Kontuan harturik ezker abertzalearen parte-hartzea debekatua izan zela, boto nuloak 855 izan ziren, hau da, %34,94. Bestalde, abstentzioa %33,52koa izan zen.
[[2007]]ko udal hauteskundeen emaitzak honako hauek izan ziren: [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJk]] 4 zinegotzi (405 boto), [[Eusko Alkartasuna|EAk]] ere 4 zinegotzi (384 boto), [[PSE-EE]]k 2 zinegotzi (233 boto), [[Ezker Batua-Berdeak|Ezker Batua]]-[[Aralar]] koalizioak zinegotzi bat (134 boto) eta [[PP]]k zinegotzirik ez (86 boto). Emaitza hauekin EAJko [[Maria Consuelo Romeo Aia]] alkate bihurtu zen, nahiz eta boto gehien jaso zuen alderdia inpugnatuta zegoen [[Eusko Abertzale Ekintza|EAE-ANV]] alderdia izan, 731 botorekin. Abstentzioa %42,74koa izan zen.
[[2011ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetan]] asko sinplifikatu zen panorama politikoa, hiru alderdik soilik lortu baitzuten ordezkaritza udalbatzan. Ezker abertzalearen ordezkari zen [[Bildu]]
[[2015eko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2015eko udal hauteskundeetan]] Bilduren ondorengoa zen [[Euskal Herria Bildu]]k galera handia izan zuen, bi zinegotzi eta botoen % 30 galdu baitzituen. EAJk, berriz, botoak bikoiztu eta hiru zinegotzi gehiago lortu zituen. PSE-EE zinegotzirik gabe geratu zen. Euskal Herria Bilduko Mikel Agirrezabala hautatu zuten alkate.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gutxigatik irabazi du EH Bilduk Ibarran - Ibarra|hizkuntza=eu|url=https://ataria.eus/ibarra/1432495259048-gutxigatik-irabazi-du-eh-bilduk-ibarran|aldizkaria=Tolosaldeko ataria|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
{{Udal hauteskunde infotaula
79 ⟶ 100 lerroa:
|iturria = [http://www.euskadi.net/elecinf/2015/elecciones-municipales-juntas-generales/resultados/municipales/resultados_e.htm 2015eko eta 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean]
}}
2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: EH Bilduk 1.007 boto. EAJk 798 boto. PSE-EEk 191 boto.<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskadi.eus/ab12aAREWar/resultado/maint|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-04-15}}</ref> Igor Zapirain izendatu zuten alkate.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Igor Zapirain da Ibarrako alkate berria - Albisteak|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/-/igor-zapirain-da-ibarrako-alkate-berria|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
==
=== Euskara ===
[[Fitxategi:Ibarrako Miren Telleria.webm|thumb|Ibarrako Miren Telleriaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tolosaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/erdigunekoa-g/tolosaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref> testigantza ([[Euskal Herriko Ahotsak|Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ibarra - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ibarra/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref> proiekturako)]]
Ibarran<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ibarra - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ibarra/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref> Tolosaldeko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tolosaldekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/erdigunekoa-g/tolosaldekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-11-05}}</ref> hitz egiten da, gipuzkeraren aldaera dena. 2016an herritarren %68,97 euskalduna zen.<ref name=":1" />
=== Gastronomia ===
* [[Ibarrako pipermina]]
=== Ondasun nabarmenak ===
*[[Azkue baserria]]. Gaur egungo itxura XVIII. mendean hartu zuen.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Ondare kulturala|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/ondare-kulturala|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
*
*
*
*
*[[Karobi]]ak<ref name=":2" />
==== Izaskungo baseliza ====
{{sakontzeko|Izaskun}}
Udalerri honen gainaldean eta [[Uzturre]] mendiaren magalean [[Izaskun]] baseliza eta auzoa kokatzen da.
<br /><gallery>
Fitxategi:Exterior de la ferrería Azkue en la localidad de Ibarra (1 de 1) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|Azkueko pertzola argazki historiko batean
Fitxategi:Interior de la ferrería Azkue en la localidad de Ibarra (1 de 1) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|Azkue pertzola barrua, argazki historiko batean
Fitxategi:Interior de la ferrería 'Azkue la Mayor' denominada también 'Pertzola', en Ibarra (1 de 1) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|Azkue pertzolaren barrua, argazki historiko batean
Fitxategi:Ibarra - Iglesia de San Bartolomé 3.jpg|San Bartolome eliza
</gallery>
=== Jaiak ===
San Bartolome jaiak. Abuztuaren amaieran.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Jaiak|hizkuntza=eu|url=https://www.ibarra.eus/eu/jaiak|aldizkaria=Ibarra|sartze-data=2020-04-15}}</ref>[[Fitxategi:Ibarra Guipuzcoa Pais Vasco España.jpg|thumb|300px|eskuinera|Ibarrako kalea.]]
== Ibartar ezagunak ==
* [[Isidoro Gaztañaga]] ([[1905]]-[[1944]]), boxeolaria.
*
* [[Xabi Fernández|Xabi Fernandez]] ([[1976]]-), ur kirolaria.
* [[Jon Iraola]] ([[1980]]-), aktore eta umorista.
* [[Olatz Aldalur]] ([[1992]]-), traineru patroia.
[[Fitxategi:Ibarra-general view.JPG|thumb|300px|Herriaren ikuspegia.]]
== Ikus, gainera ==
* [[Ibarrako gaztetxea]]
117 ⟶ 151 lerroa:
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Gipuzkoa|Gipuzkoa}}
* [https://ataria.eus/ibarra/ Ibarrako albisteak Atarian]
* {{eu}}{{es}}[http://www.ibarrakoudala.net Ibarrako udal webgunea]
{{autoritate kontrola}}
| |||