Aralarko Malloak: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Aralarko Malloak, Balerditik ikusiak.jpg|thumb|250px|Aralarko Malloak, [[Balerdi]]tik ikusita]]
 
'''Aralarko Malloak''' [[Aralar|Aralarko mendilerroaren]] ekialdean, [[Nafarroa Garaia|Nafarroako]] aldean, [[Araitz]] haranaren gainean dauden [[mallo]]ak dira, [[Leitzaldea]]n.<ref>Mariano ESTORNÉS LASA: [http://www.euskomedia.org/aunamendi/91407 «Malloas de Aralar»], ''Auñamendi Eusko Entziklopedia''.</ref> Han daude mendilerroko mendietako asko; besteak beste, Aralarko bi mendirik altuenak: [[Intzako dorrea]] (1431 m) eta [[Aldaon]] (1411 m). Malloetako zati bat [[Gipuzkoa]]n dago. Malloak ederki ikus daitezke, Araitz haranean barrena [[Lekunberri (Nafarroa Garaia)|LekunberriTolosaldea]]n eta ([[TolosaAmezketa]]ko lotzenmeategiak dituen bidetik,eta [[AraxesBedaio]]). ibaiaren ibilbideari jarraikiz.
 
Malloak ederki ikus daitezke, Araitz haranean barrena [[Lekunberri (Nafarroa Garaia)|Lekunberri]] eta [[Tolosa]] lotzen dituen bidetik, [[Araxes]] ibaiaren ibilbideari jarraikiz.
Hona hemen Aralarko Malloetako mendi nagusiak:
 
Guardetxea, [[Baraibar]] aldetik , beste abiapuntu bat da.
* [[Balerdi]] (1165 m)
 
* [[Artubi]] (1263 m)
==Mendi nagusiak==
* [[Urakorri|Uakorri]] (1306 m)
Hona hemen Aralarko Malloetako mendiak: Iparraldeko multzoan, '''[[Balerdi]]''' edo Mallozar (1.165 m), [[Artubi]] (1.263 m) eta [[Urakorri|Uakorri]] (1.306 m) ditugu, [[Azkarate (Araitz)|Azkarate]] herri nafarra eta [[Bedaio]] gipuzkoarra aldera. Artubi eta Uakorri artean, Astunalde ataka dago.
* [[Beoin]] (1350 m)
 
* [[Egurbide (mendia)|Egurbide]] (1317 m)
Erdialdean, [[Beoin]] (1.350 m), [[Egurbide (mendia)|Egurbide]] (1.317 m), [[Urkute]] (1.328 m), [[Aldaon]] (1.411 m), '''[[Intzako dorrea]]''' edo Hirumugarrieta (1.431 m) eta [[Kurutzeaga]] (1.308 m) tontorrak daude, [[Gaintza]] eta [[Intza]] herrien gainean. Aldaon eta Intzako dorrearen artean, Elekomuts ataka dago.
* [[Urkute]] (1328 m)
 
* [[Aldaon]] (1411 m)
Hego-ekialdean, [[Errazkin]] herritik gertu, [[Ttutturregi]] edo Pallardi (1.290 m), '''[[Ttutturre]]''' (1.282 m), [[Aitzear]] (1.286 m), [[Subizelaigaine]] edo Surbizelai (1.209 m) eta Alborta (1.220 m) daude. Pallardi eta Kurutzeaga artean Illobi mendatea, eta Ttutturre eta Alborta artean Abategaña lepoa daude.
* [[Intzako dorrea]] (1431 m)
* [[Kurutzeaga]] (1308 m)
* [[Ttutturregi]] (1290 m)
* [[Ttutturre]] (1262 m)
* [[Aitzear]] (1286 m)
 
[[Fitxategi:Malloetako_tontorrak.jpg|thumb|800px|erdian|Aralarko Malloen panoramika Elosta menditik]]
22 ⟶ 18 lerroa:
== Belar kableak ==
[[Fitxategi:Belar kablea.JPG|thumb|200px|Belar kable bat malloetako aldapetan]]
 
Goiko larreetatik belarra[[belar]]ra baserrietara jaisteko ohitura antzinakoa zen, hango belarrak haranekoak baino kalitate hobea zuela eta. Malden gogortasunagatik, nekazariek bizkarrean edo abereen gainean jaisten zituzten 30-50 kiloko fardoak. [[1920]]. urtealdetikurte aldetik hasi eta [[1970eko hamarkada]] arte, Malloetako belarra haranera jaisteko kable sistema bat erabili zuten. ''"Burusiak''" edo belar fardoak txirriketan (poleak) zintzilik jaurtitzen zituzten kableetan bera. Kable luzeenak 1.900 metro zituen (Txarragain-Errazkin), eta 550-575 metroko koska jaistera ere iritsi ziren (Asteasu-Bengoetxea). Oraindik garai hartako harlanduzko zutabeak eta altzairuzko kableak badira Malloetako aldapetan.
 
==Hidrografia==
Gorospeaga eta Largoako iturriak daude Azkarate aldean, eta [[Larraun ibaiaren iturburua]] bestela [[Iribas]] herrian, [[Larraun]] udalerrian. Bestela, Unagako larreetan "Unako putzua" dugu. Erreka ugari daude, nafar aldean azkenik, [[Araxes]] ibaiaren ezkerraldean.
 
Gipuzkoa aldean, Arritzagaerreka sortzen da Pardeluts aldean eta borda batzuetatik eta Buruntzuzineko antzinako meategietatik igarotzen da [[Amezketa]]n amaitzeko.
 
== Ikus, gainera ==
31 ⟶ 33 lerroa:
 
== Kanpo estekak ==
*{{es}}[http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/malloas-de-aralar/ar-91407/ "Malloas de Aralar" (Auñamendi).]
*{{es}}[https://www.mendikat.net/es/com/mount/1093 Intzako Dorrea eta Malloetako beste tontorrak (Mendikat).]
 
{{autoritate kontrola}}