|
[[Fitxategi:PCR.svg|thumb|Irudian PCRaren lehenengo 4 zikloak agertzen dira]]
'''Polimerasaren kate-erreakzioa''', '''PCR''' ere deitua (ingelesatik: ''Polymerase Chain Reaction'') [[biologia molekularra|biologia molekularrean]] erabilitako teknika bat da, [[Azido desoxirribonukleiko|ADNarenDNAren]] zati batetik abiatuta ADN horren milioika kopia egiten dituena. Hasierako ADNDNA kopurua oso txikia izan arren (molekula bakarra, esaterako), PCRaren bitartez molekulen kopurua izugarri ugaritzen da, [[gene]] jakinen baten kopia asko lortuz, klonatzeko edo sekuentziatzeko.
Teknika [[Kary Mullis]] estatubatuarrak asmatu zuen 1983an. Aurkikuntza honegatik [[Kimikako Nobel Saria]] eman zioten 1993an.
== Erabilera ==
PCRak ADNaDNA ugaritzen du. ADNaDNA identifikatzeko molekula horren kopuru handiak behar direnez, PCRari esker askoz errazagoa da gaixotasunak eragiten dituzten [[birus]] edo [[bakterio]]ak identifikatzea. Ohikoa da ospitaletako laborategietan, adibidez, [[GIB]]aren bilaketa (lagin klinikoetan) PCRren bidez.
Tresna honen beste aplikazio batzuk aipa daitezke:
* Medikuntza legalean, pertsonak identifikatzeko oso lagungarria da (kriminalak, lapurrak, hilotzak...). Aitatasun-frogetan ere erabiltzen da.
* Ikerketa zientifikoetan, ugaritutako ADNaDNA zientzialarien eskura jartzen du.
* Genetika molekularrean, geneen analisia erraztu eta herentziazko gaitzen diagnostikoan laguntzen du.
* [[Paleontologia]]n eta [[antropologia]]n PCRak [[hezurdura|eskeleto]], [[momia]] edo [[fosil]] batean hondatu ez diren ADNaren puska txikiak berreskuratu eta ugaritzen ditu, laginaren ikerketan asko laguntzen duena.
== Oinarriak ==
PCRan [[DNA polimerasa]] [[entzima]] erabiltzen da, [[DNAren erreplikazio|ADNaren erreplikazioan]] parte hartzen duen entzima, hain zuzen ere. Entzima honek ADNDNA molekulak kopiatzen ditu.
Ziklo termiko desberdinak erabiltzen ditu tresna honek: tenperatura altuko eta baxuko zikloak, alegia. Tenperatura altuko zikloak [[Azido desoxirribonukleiko|ADNa]]DNA desnaturalizatzen du, hots, erreplikazio fase bakoitzean sortu diren bi harizpiak banantzen ditu; gero, tenperatura baxuko zikloetan polimerasek harizpi horiek bikoizten dituzte berriz.
Hasiera batean ''[[Escherichia|Escherichia Coli]]'' bakterioaren ADNDNA polimerasa erabiltzen zen ADNaDNA erreplikatzeko, baina arazoak gertatzen ziren: tenperatura altuko zikloetan bakterioaren polimerasa ere [[Desnaturalizazio|desnaturalizatu]] egiten zen, eta ziklo bakoitzean gehitu behar zen. Hori ekiditeko ADNDNA polimerasa termoegonkorra erabiltzen hasi zen: ''[[Thermus aquaticus]]'' bakterio [[termofilo]]tik lortutakoa, ziklo ugari desnaturalizatu gabe jasaten dituena.
== PCRaren faseak ==
PCRa oso teknika eraginkorra da, ordu gutxi batzuetan [[gene]] baten edo ADNarenDNAren puska baten milioika kopia egiten baititu. Teknika honek etengabeko zikloetan burutzen da, eta ziklo bakoitzean produktuaren kopurua bikoiztu egiten da.
Ziklo batek hiru etapa edo fase ditu, fase bakoitzean tenperatura bat erabiltzen delarik. Termoziklagailu izeneko tresna batean burutzen da: bertan sartzen dira ADNaDNA duten [[saiodi]] txikiak, eta gailu horrek fase bakoitzak behar duen tenperatura sortzen du.
Zikloaren hiru etapak honako hauek dira:
* Desnaturalizazioa: 95 °C-tan gertatzen da. Tenperatura horretan ADNarenDNAren bi harizpiak banandu egiten dira.
* Hibridazioa: fase honetan tenperatura 55-65º ºC ingurura jaisten da. Berebiziko garrantzia dute etapa honetan "''primers''" edo ''abiarazle'' deitutakoak, ADNarenDNAren harizpi bakoitzaren 3´muturrari atxikitzen direnak. Abiarazle horiek beharrezkoak dira ADNDNA polimerasa entzimak bere lana has dadin (abiarazlerik ezean ADNaDNA ez baita erreplikatzen). Abiarazleek 20 [[nukleotido]] inguru dute, zati laburrak dira, baina oso garrantzitsuak: ADNarenDNAren kate-moldera atxikitzen dira haien baseak katearen osagarriak direlako, eta honek ugaldu nahi diren ADNDNA-zatiak aukeratzea ahalbidetzen du.
* Elongazioa: 72º ºC-tan burutzen da. ADNDNA polimerasak kate berriak kopiatzen ditu, kate edo harizpi zaharrak molde gisa jarduten duelarik. Kate berriaren norabidea 5'→ 3' da, eta bera sintetizatzeko ADNDNA polimerasak inguruan dauden nukleotidoak erabiltzen ditu.
Kontuan hartu behar da abiarazle batekin sortzen den harizpi berriak beste abiarazle baten molde gisa jokatuko duela hurrengo zikloan.
Lehenengo zikloa bukatutakoan hasierako ADNDNA zatiaren 2 kopia izango dira. Bigarren zikloa bukatutakoan 4 kopia izanen dira, eta 3. zikloaren bukaeran 8. Hots, ziklo bakoitzean ADNarenDNAren kopiak bikoiztu egiten dira.
PCRa bukatutakoan, sortutako ADNDNA-kopiak [[elektroforesi]]aren bitartez analizatzen dira, eta patroi batzuekin konparatu. Adibidez, [[birus]] edo [[bakterio]]en identifikazioan mikrobio horien gene zehatzak bilatzen dira. PCRaren bitartez gene horiek ugaritzen dira, eta elektroforesiaren bidez antzeman, patroiekin konparatuz.
== Ikus, gainera ==
* [[DNAren erreplikazio|ADNarenDNAren erreplikazioa]]
== Kanpo estekak ==
| 