Informazio-sistema: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
t Artikulua sakondu |
||
1. lerroa:
'''Informazio-sistema'''
Informatikan, informazio-sistemek erakunde bakoitzaren funtsezko prozesuetarako eta berezitasunetarako garrantzitsua den [[Informazio|informazioa]] administratzen, biltzen, berreskuratzen, prozesatzen, biltegiratzen eta banatzen laguntzen dute.
Informazio-sistema bat diseinuagatik, erabiltzeko erraztasunagatik, malgutasunagatik, erregistroak automatikoki mantentzeagatik, erabaki kritikoak hartzen laguntzeagatik eta garrantzirik gabeko informazioetan [[Anonimatu|anonimotasuna]] mantentzeagatik nabarmentzen da.
Normalean "informazio-sistema" terminoa oker erabiltzen da [[Sistema informatiko|informazio-sistema informatikoaren]] sinonimo gisa; izan ere, kasu gehienetan, informazio-sistema baten baliabide material ia guztiak sistema informatikoz osatuta daude. Hertsiki esanda, informazio-sistema batek ez du zertan baliabide horiek eduki (nahiz eta praktikan hori ez den gertatzen). Beraz, esan liteke informazio-sistema informatikoak informazio-sistemen azpimota edo azpimultzo bat direla oro har.
== Definizioa ==
[[Fitxategi:Esquema_sistema_de_informacion.png|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Esquema_sistema_de_informacion.png|thumb|Informazio-sistemen egitura]]
[[Fitxategi:Sistemas_de_informacion_evolucion.png|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Sistemas_de_informacion_evolucion.png|thumb|Informazio sistemen eboluzioa denboran]]
'''Informazio-sistemak''' (IS) informazioa biltzeko, prozesatzeko, biltegiratzeko eta banatzeko diseinatutako sistema formalak, sozio-teknikoak eta antolakuntzakoak dira<ref>{{Erreferentzia|abizena=Piccoli, Gabriele,|izenburua=Information systems for managers : with cases|url=https://www.worldcat.org/oclc/1061275554|edizioa=Edition 4.0|isbn=978-1-943153-50-3|pmc=1061275554|sartze-data=2020-02-24}}</ref>.
== Informazio-sistema motak enpresan ==
Sailkapen hau erakunde baten hierarkian oinarritzen da, eta piramidearen eredua<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Different Types of Information System and the Pyramid Model|url=http://www.chris-kimble.com/Courses/World_Med_MBA/Types-of-Information-System.html|aldizkaria=www.chris-kimble.com|sartze-data=2020-02-25}}</ref> deitu zitzaion. Helburu duten funtzioaren arabera edo bukaerako erabiltzaile motaren arabera<ref>{{Erreferentzia|abizena=Laudon, Kenneth C.|izenburua=Sistemas de información gerencial|argitaletxea=Pearson Educación|data=2016|url=https://www.worldcat.org/oclc/962502177|edizioa=14ª ed|isbn=978-607-32-3696-6|pmc=962502177|sartze-data=2020-02-25}}</ref>, informazio-sistemak ondorengo moduan sailka daitezke:
* [[Transakzioak prozesatzeko sistema|Transakzioak prozesatzeko sistemak]] ('''TPS'''): transakzioak bildu, biltegiratu, aldatu eta berreskuratzen dituzte. Transakzio-programak gainbegiratzen dituen datu-base baten bidez funtzionatzen dute, eta informazio-multzo batek osatzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sistemas de Procesamiento de Transacciones {{!}} Características y Componentes|url=https://www.tecnologias-informacion.com/procesamientotransacciones.html|aldizkaria=www.tecnologias-informacion.com|sartze-data=2020-02-25}}</ref>.
* [[Informazio exekutiboko sistema|Informazio exekutiboko sistemak]] ('''EIS'''): erabakiak hartzen dituzten pertsonei informazio exekutiboa modu erraz eta sinplean aurkezten dion edozein software sistema da, non enpresa gidatzeko ahal den informazio kantitate gehien erakutsiko duen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Qué es un EIS: sistema de Información Ejecutiva|hizkuntza=es|data=2016-08-12|url=https://www.evaluandosoftware.com/eis-sistema-informacion-ejecutiva/|aldizkaria=Evaluando Software|sartze-data=2020-02-25}}</ref>
* [[Informazio gerentzialeko sistema|Informazio gerentzialeko sistemak]] ('''MIS'''): hainbat iturritako informazioa bildu, konpilatu eta formatu irakurgarrian aurkezten duten sistemen eta prozeduren multzoa da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sistemas de Información Gerencial - Objectivos, Beneficios y Requisitos|url=https://www.tecnologias-informacion.com/sigerencial.html|aldizkaria=www.tecnologias-informacion.com|sartze-data=2020-02-25}}</ref>
* [[Erabakiei laguntzeko sistema|Erabakiei laguntzeko sistemak]] ('''DSS'''): [[:en:Business_intelligence|Business Intelligence]] tresna bat da, erakunde baten datuak aztertzera bideratua dagoena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sistemas de Soporte a la Decisión (DSS)|url=https://www.sinnexus.com/business_intelligence/sistemas_soporte_decisiones.aspx|aldizkaria=www.sinnexus.com|sartze-data=2020-02-25}}</ref>
== Enpresa-kudeaketarako soluzio integratuak ==
=== ERP ===
[[Fitxategi:Interface_idempiere.PNG|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Interface_idempiere.PNG|thumb|ERP plataforma]]
ERP terminoak enpresa baliabideen planifikazioa (ingelesez, ''Enterprise Resource Planning'') esan nahi du. Programa hauek enpresaren barneko operazio ezberdinak kudeatzeaz arduratzen da, ekoizpen arlotik banaketara arte, eta baita giza-baliabideen arlora arte.
Modulu ezberdinez osatutako kudeaketa softwarea da, negozioaren prozesu ezberdinen euskarri izateko diseinatuak izan diren soluzioak eskaintzen dituena. ERP sistemek enpresa-prozesuak estandarizatzen dituzte eta funtzio-arlo ezberdinei, erakundeko edozein puntutan sortua izan den informaziora sarbidea eskaintzen diete.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué es un sistema ERP? ¿Cuáles son los más adecuados?|hizkuntza=es|url=https://www.ticportal.es/temas/enterprise-resource-planning/que-es-sistema-erp|aldizkaria=TIC Portal|sartze-data=2020-03-10}}</ref>
ERP sistemen oinarrizko ezaugarriak honakoak lirateke<ref>{{Erreferentzia|izenburua=¿Qué es un sistema ERP? Objetivos y características principales|url=https://www.nsolver.com/noticias/que-es-un-sistema-erp.html|aldizkaria=www.nsolver.com|sartze-data=2020-03-10}}</ref>:
* <u>Informazioaren integrazioa</u>: datu-biltegi bakarra izatean, erredundantzia eta informazioaren sendotasun eza ezabatzen dira. Hau da, datu-base ezberdinetan datu errepikatuak ekidingo dira, eta beraz, informazioa eguneratuagoa egongo da.
* <u>Modularitatea</u>: moduluka ezarri daiteke. Modulu bakoitza funtzio-arlo bati dagokio.
* <u>Estandarizazioa</u>: software bakarra erabiltzen denez, funtzio-arlo desberdinak bateragarriak dira.
* <u>Maila anitzekoa</u>: informazioa erabaki-maila ezberdinen eskura jarri daiteke.
* <u>Malgua eta irekia</u>: etorkizunean aldaketak burutu daitezke, eta inguruneko agenteenak diren sistemekin zuzenean erlazionatu daitezke.
Gaur egun merkatuan dauden ERP soluzio batzuk hauek lirateke: SAGE, SAP, Oracle, Microsoft Dynamics...<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Directorio de proveedores {{!}} Encuentra el mejor software CRM, ERP, eCommerce, SGA o TPV|hizkuntza=es|url=https://www.softwaredoit.es/directorio-proveedores/index.html|aldizkaria=www.softwaredoit.es|sartze-data=2020-03-10}}</ref>
<br />
=== SCM ===
SCM terminoak hornikuntza katea kudeatzeko sistema (ingelesez, ''Supply Chain Management'') esan nahi du. Sistema hauen helburua negozio-prozesuak azken erabiltzaile batetik hasi eta hornikuntza-kate osoan bezeroei balioa eransten dieten produktuak, zerbitzuak eta informazioa ematen dituzten ordezkoetaraino integratzea da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=SCM (Supply Chain Management) – Sistema de Información Especializado|hizkuntza=es-ES|url=https://www.eoi.es/blogs/mtelcon/2013/02/13/scm-supply-chain-management-sistema-de-informacion-especializado/|sartze-data=2020-03-10}}</ref>.
SCM sistemek [[Hornikuntza-kate|hornikuntza katearen]] ikuspegi globala eskaintzen dute, kate honetako kanpo zein barne prozesuak berriz definitu, integratu, koordinatu, egikaritu eta automatizatzeko aukera erraztuz.
Gaur egun merkatuan dauden SCM hornitzaileen adibide batzuk Oracle SCM, Microsoft Dynamics SCM, SAP SCM, Sage Software... dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Software Supply Chain (SCM) - Software selección|url=https://www.softwareseleccion.com/software-supply+chain+scm-236|aldizkaria=www.softwareseleccion.com|sartze-data=2020-03-10}}</ref>
=== CRM ===
CRM terminoak bezeroekiko harremanak kudeatzeko sistema (ingelesez, ''Customer Relationship Management'') esan nahi du. Hauek erakundeak bezeroekin dituen harremanen informazio guztia biltzeko eta kudeatzeko aukera ematen dute, bezeroak identifikatu, erakarri eta eusteko, eta horrela, haiekin harreman onuragarria eta iraunkorra sortzeko, bi alderdien mesedetan.
* '''Bezeroen harremanetan oinarrituriko erakundea'''. CRMa erakunde osoaren kudeaketa-eredua da, bezeroarekiko orientazioan oinarriturikoa.
* '''Bezeroekiko harremana kudeatzeko softwarea'''. Informatika sistemen euskarri bezala jokatzen du kasu honetan bezeroekiko harremanak, salmentak eta marketina kudeatzeko. Esanahi honekin CRMak datu biltegi bat kudeatzen duen sistema bati erreferentzia egiten du, salmentan kudeaketaren informazioarekin eta enpresaren bezeroekin.
<br />
== Business Intelligence ==
''Business Intelligence'' erakunde edo enpresa baten kudeaketan ardazten diren estrategia, aplikazio, datu, produktu eta arkitektura teknikoen multzoa da.
Honen ezaugarri garrantzitsuenak jarraian laburbiltzen dira:
* <u>Informazioa eskuratzea</u>. Erabiltzaileek datu guztietarako sarbidea izango dutela bermatzea, datuon jatorrian eraginik izan gabe.
* <u>Erabakiak hartzen laguntzea</u>. Erabiltzaileari aukera eman behar zaio interesatzen zaizkion datuak aukeratu eta manipulatzeko, bere jardueraren indarguneak eta ahuleziak identifikatzen lagunduko duen analisi pertsonalizatua egiteko.
* <u>Azken erabiltzailearentzako orientazioa</u>. Funtsezkoa izango da sistema intuitiboa eta erraz erabiltzeko modukoa izatea, ezagutza teknikoak gehiegi axola ez dezaten.<ref>{{Erreferentzia|abizena=xeral.net|izenburua=Business intelligence: definición, características y soluciones|hizkuntza=es|data=2017-08-17|url=https://vegagestion.es/business-intelligence-definicion-caracteristicas-soluciones/|aldizkaria=Vega Gestión|sartze-data=2020-03-10}}</ref>
Hauek dira gaur egun ezagutzen diren programa garrantzitsuenetako batzuk: Oracle Data Mining, R, Pentaho, SPSS...
== Aplikazioa ==
Informazio-sistemek erakunde batean informazioaren teknologiaren azpiegituraren garapena, erabilera eta administrazioa jorratzen dituzte.
Informazioaren aroan, konpainien ikuspegia aldatu egin da produktuarekiko orientaziotik ezagutzaranzko orientaziora; zentzu horretan, merkatua gaur egun prozesuaren eta berrikuntzaren terminoetan lehiatzen da, produktuaren terminoetan izan ordez. Enfasia ekoizpenaren kalitatetik eta kantitatetik ekoizpen-prozesura aldatu da, bai eta prozesu horrekin batera doazen zerbitzuetara ere.
Konpainia baten aktiborik handiena, gaur egun, bere informazioa da, bere pertsonalean, esperientzian, ezagutzan eta berrikuntzetan (patenteak, egile eskubideak, sekretu komertziala...) adierazten dena. Lehiatu ahal izateko, erakundeek informazio-azpiegitura indartsu baten jabe izan behar dute, eta azpiegitura horren bihotzean kokatzen da informazio-teknologiaren azpiegitura. Horrela, informazio-sistemak erakundearen barruan informazio-fluxuaren euskarri den teknologiaren erabilera hobetzeko moduak aztertuko ditu. Informazio-sistema batek datuak osatzen dituzten elementu guztiak eskaini behar ditu, egitura sendoan, etorkizuneko aldaketen aurrean malgu eta homogeneoan.
== Kanpo estekak ==
| |||