Albert Einstein: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
8. lerroa:
=== Gaztaroa eta hezkuntza ===
''Ikusi baita: [[:en:Einstein_family|Einstein family]]''
Albert Einstein [[Ulm]]-en jaio zen, [[Alemaniar Inperioa|Alemaniar Inperio]]<nowiki/>ko [[Württembergeko Erresuma|Württemberg]]-en, 1879ko martxoaren 14an. Bere gurasoak [[:en:Einstein_family#Hermann_Einstein_(Albert's_father)|Hermann Einstein]], saltzailea eta ingeniaria, eta [[:en:Einstein_family#Pauline_Koch_(Albert's_mother)|Pauline Koch]] izan ziren. 1880an familia [[Munich]]<nowiki/>era joan zen bizitzera, eta Einsteinen aitak eta bere osaba Jakobek Elektrotechnische Fabrik J. Einstein & Cie enpresa sortu zuten, [[korronte zuzen]]<nowiki/>ean oinarritutako ekipamendu elektrikoak fabrikatzen zituena.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2007|izenburua=Allbert Einstein – Biography|argitaletxea=Nobel Foundation|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Albert Einstein as a child.jpg|thumb|Albert Einstein 1893an (14 urte)]]
64 ⟶ 66 lerroa:
Einstein [[New York]]<nowiki/>era lehenengo aldiz 1921eko apirilean joan zen, eta bertan [[:en:John_Francis_Hylan|John Francis Hylan]] alkatearen ongietorri ofiziala jaso zuen. Ondoren, hiru aste eman zituen bertan hitzaldiak ematen eta harreratan parte hartzen. [[Columbia Unibertsitatea|Columbiako Unibertsitate]]<nowiki/>an eta [[Princetongo Unibertsitatea]]<nowiki/>n hainbat hitzaldi ematera joan zen eta [[Washington (estatua)|Washingtonen]], [[:en:National_Academy_of_Sciences|Zientziako Akademia Nazionaleko]] ordezkariekin batera joan zen [[Etxe Zuria|Etxe Zurira]] egin zuten bisitan. Europara itzuli zenean, [[:en:Richard_Haldane,_1st_Viscount_Haldane|Viscount Haldane]] britainiar politikari eta filosofoaren gonbidatua izan zen Londresen. Bertan, hainbat zientifiko, intelektual eta politikorekin bildu zen, eta [[Londresko King's College]]<nowiki/>n hitzaldia eman zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Fölsing|urtea=1997|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 499–508|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Banesh|abizena=Hoffmann|urtea=1972|izenburua=Albert Einstein: Creator and Rebel. with the collaboration of Helen Dukas.|argitaletxea=London: Hart-Davis, MacGibbon|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-670-11181-7|hizkuntza=En}}</ref>
1922an, bidaiak [[Asia]]<nowiki/>ra eta gero [[Palestina]]<nowiki/>ra eraman zituen, sei hilabeteko txango eta hitz egiteko biraren baitan. [[Singapur]], [[Sri Lanka]] eta [[Japonia|Japon]]<nowiki/>ia bisitatu zituen, hitzaldi sorta bat emanaz milaka japoniarrei.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Isaacson|urtea=2007|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 307–308|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Bere lehen hitzaldi publikoaren ondoren, enperadoreak ezagutu zituen [[:en:Tokyo_Imperial_Palace|Imperial Palace]]-en, eta milaka pertsona joan ziren ikustera.
Einsteinek [[Ekialde Urruna|Ekialde Urrun]]<nowiki/>eko bidaiengatik ezin izan zuen pertsonalki jaso [[Zerrenda:Fisikako Nobel Saria|Fisikako Nobel Saria]] [[Stockholm]]<nowiki/>eko sari banaketan 1922ko abenduan. Bere ordez, hitzaldia diplomatiko alemaniar batek eman zuen, Einstein Zientzialaria goretsiz eta baita nazioarteko bakezale eta ekintzaile bezala ere.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2015|izenburua=The Nobel Prize in Physics 1921: Albert Einstein. Banquet Speech by R. Nadolny|argitaletxea=Retrieved 9 December 2015 via Nobelprize.org|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
86 ⟶ 88 lerroa:
Einsteinek oraindik ez zuen erabaki bere etorkizunari buruz, Europako hainbat unibertsitatetako eskaintzak izan zituelako, besteak beste [[:en:Christ_Church,_Oxford|Oxfordeko Christ Church]] unibertsitateak. Azken honetan 1931ko maiatzaren eta 1933ko ekainaren artean egona zen hiru aldi laburretan, eta 5 urteko irakaslea izatea eskaini zitzaion.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2012|izenburua=How Einstein fled from the Nazis to an Oxford college|argitaletxea=The Oxford Times|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2015|izenburua=Oxford Jewish Personalities|argitaletxea=Oxford Chabad Society|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Baina 1935ean Estatu Batuetan finkatzea erabaki zuen, bertako herritartasuna eskatuz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Fölsing|urtea=1997|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 686–687|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Ronald W.|abizena=Clark|urtea=1971|izenburua=Einstein: The Life and Times|argitaletxea=New York: Avon Books|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-380-44123-5|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Albert Einstein 1921 by F Schmutzer.jpg|thumb|Einstein klasea ematen 1921ean ]]
==== Bigarren Mundu Gerra eta Manhattan proiektua ====
''Ikusi baita [[:en:Einstein–Szilárd_letter|Szilárd-Einsteinen eskutitza]].''
1939an, [[Hungaria]]<nowiki/>ko zientzialari talde bat, [[:en:Leo_Szilard|Leó Szilárd]] fisiko emigratua tartean, Washington alertan jartzen saiatu ziren naziak [[:en:German_nuclear_weapons_program|bonba atomikoa ikerketzen]] ari zirelakoan. Taldearen abisuak ez ziren kontutan hartu. Einstein eta Szilárdek, [[Edward Teller]] eta [[Eugene Wigner]] bezalako beste errefuxiatu batzuekin batera, "beraien erantzukizuna iruditu zitzaien amerikarrei ohartaraztea alemaniar zientzialariek bonba atomikoa eraikitzeko lasterketa irabazi zezaketela, eta ohartaraztea [[Adolf Hitler|Hitler]] horrelako arma bat erabiltzeko prest zegoela.<ref>{{erreferentzia|izena=F.G.|abizena=Gosling|urtea=2010|izenburua="The Manhattan Project: Making the Atomic Bomb"|argitaletxea=U.S. Department of Energy, History Division|orrialdea=p. vii|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Isaacson|urtea=2007|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 630|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
==== AEBetako herritartasuna ====
Einstein estatubatuar herritarra 1940an bilakatu zen. Ikasketa Aurreratuen Institutuan ([[Princeton]], New Jersey), bere karreran hasi eta gutxira, Europarekin alderatuz, Amerikaren kulturako [[meritokrazia]] eskertu zuen. Oztopo sozialik gabe "pertsonek nahi zutena esateko eta pentsatzeko eskubidea zutela" aitortu zuen, eta ondorioz, pertsonak bultzatuak ziren sormen handiagoa garatzera, bere hezkuntza goiztiarretik baloratzen zuen ezaugarri bat zelako.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Isaacson|urtea=2007|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 432|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== Bizitza pertsonala ===
==== Kausa sionistak laguntzen ====
1925ean ireki zen [[Jerusalemgo Unibertsitate Hebrearra|Jerusalemgo Unibertsitatea]] eratzeko Einstein buru izan zen laguntza emateko taldean, eta bere lehen Gobernu Batzordean egon zen. Aurretik, 1921ean, [[Chaim Weizmann]] biokimikaria eta [[:en:World_Zionist_Organization|Munduko Sionisten Erakundeko]] presidentea zenak aurreikusitako unibertsitaterako dirua biltzen laguntzeko eskatu zion. Hasierako programen inguruko hainbat iradokizun ere aurkeztu zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Isaacson|urtea=2007|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=p. 290|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
==== Musikarenganako maitasuna ====
Oso gazte hasi zen musikarenganako estimua garatzen. Bere aldizkari berantiarretan honako hau idatzi zuen: "Fisikaria izan ez banintz, ziurrenik musikaria izango nintzateke. Musikan askotan pentsatzen dut. Nire ametsak musikazkoak dira. Nire bizitza musika aldetik ikusten dut ... Bizitzan poztasun gehien musikatik lortzen dut<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2005|izenburua="Einstein and his love of music"|argitaletxea=Physics World|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>.<ref>{{erreferentzia|izena=Jessica|abizena=Duchen|urtea=2011|izenburua="The relative beauty of the violin"|argitaletxea=The Independent|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
==== Ikuspegi politiko eta erlijiosoak ====
''Artikulu nagusiak: [[:en:Political_views_of_Albert_Einstein|Political views of Albert Einstein]] eta [[:en:Religious_and_philosophical_views_of_Albert_Einstein|Religious and philosophical views of Albert Einstein]]''
1918an, Einstein [[:en:German_Democratic_Party|Alemaniako Alderdi Demokratako]] kide sortzaileetako bat izan zen, [[Alderdi Liberal-Kontserbadorea|alderdi liberala]].<ref>{{erreferentzia|izena=David E., Robert|abizena=Rowe, Schulmann|urtea=2007|izenburua=Einstein on Politics: His Private Thoughts and Public Stands on Nationalism, Zionism, War, Peace, and the Bomb|argitaletxea=Princeton University Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-0-691-12094-2|hizkuntza=En}}</ref> Hala ere, geroago bere bizitzan, Einsteinen ikuspegi politikoa [[Sozialismo|sozialismoa]]<nowiki/>ren aldekoa zen, eta [[Kapitalismo|kapitalismoa]]<nowiki/>rekiko kritikoa,. "Zergatik sozialismoa?"saiakeran zehaztu zuen bezala.<ref>{{erreferentzia|izena=David A.|abizena=Walsh|urtea=2007|izenburua="What Were Einstein's Politics?"|argitaletxea=History News Network|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Albert|abizena=Einstein|urtea=1949|izenburua="Why Socialism?"|argitaletxea=Sweezy, Paul; Huberman, Leo (eds.). Monthly Review|orrialdea=1 (1): 9|orrialdeak=|ISBN=doi:10.14452/MR-001-01-1949-05_3|hizkuntza=En}}</ref>
==== Heriotza ====
1955eko apirilaren 17an, Einsteinek barruko [[Odoljario|odoljarioa]] izan zuen, sabeleko [[aneurisma]] aortikoa hausteak eraginda, aurretik 1948an [[:en:Rudolph_Nissen|Rudolph Nissenek]] kirurgikoki sendotu izan zuena.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2002|izenburua=The Case of the Scientist with a Pulsating Mass|argitaletxea=Medscape|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Ospitalera, [[Israel]]<nowiki/>go Estatuaren zazpigarren urteurrena ospatzen ari zen telebistako agerraldi baterako prestatzen zebilen hitzaldi baten zirriborroa eraman zuen. Baina ez zen bukatzeko lain bizi izan.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1955|izenburua="Draft of projected Telecast Israel Independence Day, April 1955 (last statement ever written)"|argitaletxea=Albert Einstein Archives Online. Archived from the original on 13 March 2007|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
== Ekinbide zientifikoa ==
Bizitzan zehar, Einsteinek ehunka liburu eta artikulu argitaratu zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=Paul Arthur|abizena=Schilpp|urtea=1951|izenburua=Albert Einstein: Philosopher-Scientist. His non-scientific works include: About Zionism: Speeches and Lectures by Professor Albert Einstein (1930), "Why War?" (1933, co-authored by Sigmund Freud), The World As I See It (1934), Out of My Later Years (1950), and a book on science for the general reader, The Evolution of Physics (1938, co-authored by Leopold Infeld)|argitaletxea=New York: Harper and Brothers Publishers (Harper Torchbook edition)|orrialdea=|orrialdeak=pp. 730–746|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2007|izenburua=Albert Einstein – Biography|argitaletxea=Nobel Foundation. Archived from the original on 6 March 2007|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> 300 lan zientifiko baino gehiago eta 150 ez zientifiko argitaratu zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Schilpp|urtea=1951|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2012|izenburua="Scientific Background on the Nobel Prize in Physics 2011. The accelerating universe" (PDF)|argitaletxea=Nobel Media AB. Archived from the original (PDF) on 16 May 2012|orrialdea=p. 2|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> 2014ko abenduan, unibertsitateek eta artxiboek Einsteinen artikuluak kaleratu zituzten, 30.000 jatorrizko dokumentu baino gehiago.<ref>{{erreferentzia|izena=Dennis|abizena=Overbye|urtea=2014|izenburua="Thousands of Einstein Documents Are Now a Click Away"|argitaletxea=The New York Times. Retrieved 4 January 2015|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Stachel|urtea=2008|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Izan zituen lorpen intelektualak eta originaltasunak, bere izena"Einstein" [[:en:Genius|"jenio]]"hitzaren sinonimo bihurtzera eraman dute. Eginiko lanaz gain, beste hainbat zientzialariekin ere lankidetzan aritu zen, esaterako [[:en:Bose–Einstein_statistics|Bose–Einstein estatistiketan]] eta [[:en:Einstein_refrigerator|Einstein hozkailuan]].<ref>{{erreferentzia|izena=Alexander G.M.|abizena=Pietrow|urtea=2019|izenburua="Investigations into the origin of Einstein's Sink"|argitaletxea=Studium. 11 (4): arXiv:1905.09022|orrialdea=|orrialdeak=pp. 260–268.|ISBN=Bibcode:2019Studi..11E...1P. doi:10.18352/studium.10183.|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2005|izenburua="Einstein archive at the Instituut-Lorentz"|argitaletxea=Instituut-Lorentz. Retrieved on 21 November 2005|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== 1905 - Annus Mirabilisen artikuluak ===
''Artikulu nagusiak: [[:en:Annus_Mirabilis_papers|Annus Mirabilis papers]], [[:en:Photoelectric_effect|Photoelectric effect]], [[:en:Special_relativity|Special theory of relativity]], [[:en:Mass–energy_equivalence|Mass–energy equivalence]], eta [https://mail.google.com/mail/u/0/#inbox Brownian motion].''
Annus Mirabilisen artikuluak lau dira: [[:en:Photoelectric_effect|efektu fotoelektrikoari]] buruz (ondorioz [[:en:Quantum_mechanics|teoria kuantikoa]] sortu zuen), [[:en:Brownian_motion|Brownian mugimendua,]] [[Erlatibitate berezia|erlatibitatearen teoria berezia]], eta [[E=mc²|E = mc2]]. Einsteinek Annalen der Physik aldizkari zientifikoan argitaratu zituen 1905ean. Lau artikulu horiek [[:en:History_of_physics#Modern_physics|fisika modernoaren]] oinarriak finkatzen lagundu zituzten, eta [[Lorentzen uzkurdura|espazioaren]], [[Denboraren historia laburra|denboraren]] eta [[Materiaren egoera|materiaren]] iritziak aldatu zituzten.
=== Mekanika estatistikoa ===
''Artikulu nagusiak: [[:en:Statistical_mechanics|Statistical mechanics]], [[:en:Thermal_fluctuations|thermal fluctuations]], eta [[:en:Statistical_physics|statistical physics]]''
Gorabehera termodinamikoak eta fisika estatistikoa Einsteinen 1900an Annalen der Physiki aurkeztu zion lehenengo artikulua izan zen, [[:en:Capillary_action|arakargarritasun kapilarrari]] buruzkoa.'''<ref>{{erreferentzia|izena=Hans-Josef|abizena=Kuepper|urtea=2011|izenburua="List of Scientific Publications of Albert Einstein"|argitaletxea=Einstein-website|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>''' 1901an izan zen argitaratua "Folgerungen aus den Capillaritätserscheinungen" izenburuarekin, "Kapitalitatearen fenomenotik ateratako ondorioak" bezala itzultzen dena.
==== Opaleszentzia kritikoaren teoria ====
''Artikulu nagusia: [[:en:Critical_opalescence|Critical opalescence]]''
Einsten gorabehera termodinamikoen arazora itzuli zen, fluido baten dentsitate-aldaketen tratamendua bere puntu kritiko bezala hartuz. Normalean dentsitatearen gorabeherakenergia librearen bigarren deribatuak kontrolatzen ditu dentsitatearekiko.<ref>{{erreferentzia|izena=Thomas|abizena=Levenson|urtea=1997|izenburua="Einstein's Big Idea"|argitaletxea=Boston: WBGH. Public Broadcasting Service (PBS).|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Albert Einstein (Nobel).png|thumb|Einsteinen argazki ofiziala 1921ean Fisikako Nobel Saria jaso ondoren.]]
=== Erlatibitate berezia ===
''Artikulu nagusia: [[:en:History_of_special_relativity|History of special relativity]]''
Einstein-en "Zur Elektrodynamik bewegter Körper" <ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Einstein|urtea=1905d|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=Al}}</ref>(Mugitzen diren gorputzen elektrodinamikaren inguruan) 1905eko ekainean jaso zen, eta urte bereko irailean argitaratu. [[Maxwellen ekuazioak|Maxwell-en ekuazioak]] (elektrizitatearen eta magnetismoaren legeak) eta mekanika newtondarraren legeen arteko gatazkak bateratu zituen, mekanikaren legeak aldatuz.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=Fölsing|urtea=1997|izenburua=|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=pp. 178–198|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
=== Erlatibitate orokorra ===
==== Erlatibitate orokorra eta baliokidetasun printzipioa ====
''Artikulu nagusia: [[:en:History_of_general_relativity|History of general relativity]]''
''Ikusi baita: [[:en:Equivalence_principle|Equivalence principle]], [[:en:Theory_of_relativity|Theory of relativity]], eta [[:en:Einstein_field_equations|Einstein field equations]]''
Erlatibitate Orokorra (GR) Einsteinek 1907 eta 1915 artean garatu zuen [[:en:Gravity|grabitatearen teoria]] da. Erlatibitate orokorraren arabera, masen arteko erakarpen grabitatorioa masa horiek [[:en:Spacetime|espazioaren eta denboraren]] iraultzearen ondorio da.
==== Grabitazio uhinak ====
[[Fitxategi:Einstein patentoffice full.jpg|thumb|Albert Einstein 1904an bere bulegoan (25 urte).]]
1916an, Einsteinek uhin grabitatorioak aurreikusi zituen,<ref>{{erreferentzia|izena=Albert|abizena=Einstein|urtea=1918|izenburua="Über Gravitationswellen"|argitaletxea=Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften Berlin|orrialdea=|orrialdeak=part 1: pp. 154–167|ISBN=Bibcode:1918SPAW.......154E|hizkuntza=Al}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Albert|abizena=Einstein|urtea=1916|izenburua="Näherungsweise Integration der Feldgleichungen der Gravitation"|argitaletxea=Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften Berlin|orrialdea=|orrialdeak=part 1: pp. 688–696|ISBN=Bibcode:1916SPAW.......688E|hizkuntza=Al}}</ref> uhin gisa hedatzen zirenak espazio-denboraren [[:en:Curvature|kurbaduran]], iturritik kanpora bidaiatzen, energia garraiatuz [[:en:Wave|erradiazio grabitatorio]] bezala.
==== Zulo argumentua eta Entwurf teoria ====
''Artikulu nagusia: [[:en:Hole_argument|Hole argument]]''
Erlatibitate orokorra garatzen ari zen bitartean, Einstein teorian zegoen [[:en:Gauge_theory|zabaleraren inbariantzarekin]] nahasi egin zen. Ondorioztatu zuen argumentua izan zen, eremu teoria erlatibista orokor bat ezinezkoa dela. Uko egin zuen kobarianteen tentsio ekuazioen osotasunean bilatzeari, eta eraldaketa lineal orokorretan soilik aldaezinak izango ziren ekuazioak bilatu zituen.
Einsteinek proposatu zuen, zuzen proposatu ere, [[argiaren abiadura]] berbera dela elkarri buruz mugitzen diren parametro guztietan; berak jakin gabe, [[Michelson-Morley esperimentua]]k agertu zuen hori (1881, 1887); erlatibitatearen printzipioa aurreratu zuen, hau da, lege fisiko guztiak berdinak direla elkarri buruz mugimendu uniformea duten parametro guztietan. Einsteinek ateratako beste ondorio bat hau da: gorputz baten energia E kopuru batez aldatzen baldin bada, orduan haren masak E/c2 aldatu behar du (''c'' argiaren lastertasuna da).
113 ⟶ 168 lerroa:
== Argitalpenak ==
''Argitalpenen zerrenda osoagoa hemen aurki daiteke: [[:en:List_of_scientific_publications_by_Albert_Einstein|Albert Einsteinen argitalpen zientifikoen zerrenda]].''
* Einstein, Albert (1901) [Eskuizkribua jasota: 1900eko abenduaren 16an]. [[Suitza|Suitzan]], [[Zürich|Zurich]]<nowiki/>en idatzia. [https://zenodo.org/record/1423995 "Folgerungen aus den Capillaritätserscheinungen"] [Kapilaritatearen fenomenoetatik ateratako ondorioak]. [[:en:Annalen_der_Physik|Annalen der Physik]] (alemanez). [[Hoboken (New Jersey)|Hoboken]], [[New Jersey]] (2006ko martxoaren 14an argitaratua). 309
* Einstein, Albert (190<span class="tlid-translation"><span lang="EN-US"></span></span>5a) [Eskuizkribua jasota: 1905eko martxoaren 18an]. Suitzan, [[Berna]]<nowiki/>n idatzia. "Über einen die Erzeugung und Verwandlung des Lichtes betreffenden heuristischen Gesichtspunkt" [Argiaren produkzioari eta eraldaketari buruzko ikuspegi heuristikoari buruz] (PDF). [[:en:Annalen_der_Physik|Annalen der Physik]] (alemanez). Hoboken, New Jersey (2006ko martxoaren 10ean argitaratua). 322 (6): 132-148. Bibcode: 1905AnP ... 322..132E. doi: 10,1002 / and p.19053220607.
* Einstein, Albert (1905b) [1905eko apirilaren 30ean bukatuta eta uztailaren 20an aurkeztua]. Suitzan, Bernan idatzia, Wyss Buchdruckerei-k argitaratua. Eine neue Bestimmung der Moleküldimensionen [Neurri molekularren determinazio berria] (PDF). Dissertationen [[:en:University_of_Zurich|Universität Zürich]] (doktorego tesia) (alemanez). Zurich, Suitza: [[:en:ETH_Zurich|ETH Zürich]] (2008an argitaratua). doi: 10.3929 / ethz-a-000565688 - ETH Bibliothek bidez.
* Einstein, Albert (1905d) [Eskuizkribua jasota: 1905eko ekainaren 30ean]. Suitzan, Bernan idatzia. "[http://sedici.unlp.edu.ar/handle/10915/2786 Zur Elektrodynamik bewegter Körper]" [Korporazio higikorren elektrodinamikaren gainean]. [[:en:Annalen_der_Physik|Annalen der Physik]] (Eskuizkribua bidalita) (alemanez). Hoboken, New Jersey (2006ko martxoaren 10ean
* Einstein, Albert (1917a). "[http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/ECHOdocuView?url=/permanent/echo/einstein/sitzungsberichte/S250UZ0K/index.meta Kosmologische Betrachtungen zur allgemeinen Relativitätstheorie"] [Gogoeta kosmologikoak erlatibitatearen teoria orokorrean].
* Einstein, Albert (1917b). "Zur Quantentheorie der Strahlung" [Erradiazioaren mekanika kuantikoari buruz]. Physikalische Zeitschrift (alemanez). 18:
* Einstein, Albert (1923) [1923an argitaratu zuen lehen aldiz, eta 1967an ingelesez]. Goteborgen idatzia. [https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1921/einstein/lecture/ Grundgedanken und Probleme der Relativitätstheorie][Erlatibitatearen teoriaren oinarrizko ideiak eta problemak] (PDF) (Hitzaldia). Goteborgeko Naturisten Batzar Nordikoan emandako hitzaldia, 1923ko uztailaren 11n. Nobel hitzaldiak, Fisika 1901-1921 (alemanez eta ingelesez). Stockholm: Nobelprice.org (2015eko otsailaren 3an argitaratua) - AB 2014ko Nobel Media bidez.
* Einstein, Albert (1924) [1924ko uztailaren 10ean argitaratua] "[http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/ECHOdocuView?url=/permanent/echo/einstein/sitzungsberichte/PG8B073X/index.meta Quantentheorie des einatomigen idealen Gases]" [Monatomiko gas idealen teoria kuantikoa] (Online orrien irudiak). Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften, Physikalisch-Mathematische Klasse (alemanez): 261–267 - ECHO bidez, Kultura ondarea online, [[:en:Max_Planck_Society|Max Planck Zientziaren Historiarako Institutua]]. Gai honi buruzko hainbat artikuluen lehena.
* Einstein, Albert (1926b). Suitzan, Bernan idatzia. Fürth, R. (ed.) Browniar mugimenduaren teoriaren inguruko ikerketak (PDF). Cowperek itzulia, A. D. US: Dover Publications (1956an argitaratua). <nowiki>ISBN 978-1-60796-285-4</nowiki>. 2015eko urtarrilaren 4an berreskuratua.
* Einstein, Albert; Podolsky, Boris; Rosen, Nathan (1935eko maiatzaren 15a) [1935eko martxoaren 25ean jaso zen] "[http://cds.cern.ch/record/405662 Errealitate fisikoaren deskribapen
* Einstein, Albert (1950). "Grabitazioaren teoria orokorraz". CLXXXII (4): 13-17. Bibcode: 1950SciAm.182d..13E. doi: 10,1038 / scientificamerican 0450-13.
* Einstein, Albert (1954). [[iarchive:ideasopinions00eins|Ideiak eta iritziak]]. [[New York]]: [[Random House Tower|Random House]]. <nowiki>ISBN 978-0-517-00393-0</nowiki>.
* Einstein, Albert (1969). Albert Einstein, Hedwig und Max Born: Briefwechsel 1916–1955 (alemanez). Munichen: Nymphenburger Verlagshandlung. <nowiki>ISBN
* Bildutako artikuluak: Stachel, John; Martin J. Klein; A. J. Kox; Michel Janssen; R. Schulmann; Diana Komos Buchwald; et al., eds. (2008ko uztailaren 21an)
== Beste argitalpen batzuk ==
*
* Einstein, Albert (1905e) [Eskuizkribua jasota: 1905eko irailaren 27an]. Suitzan, Bernan idatzia. "[https://zenodo.org/record/1424057 Isten Trägheit eines Körpers von seinem Energieinhalt abhängig?]" [Gorputz baten inertzia energiaren edukiaren araberakoa al da?]. [[:en:Annalen_der_Physik|Annalen der Physik]] (alemanez). Hoboken, New Jersey (2006ko martxoaren 10ean argitaratua). 323 (13): 639–641. Bibcode: 1905AnP ... 323..639E. doi: 10,1002 / andp.19053231314.
* Einstein, Albert (1915) [1915eko azaroaren 25ean argitaratua] "[http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/ECHOdocuView?url=/permanent/echo/einstein/sitzungsberichte/6E3MAXK4/index.meta Die Feldgleichungen der Gravitation]" [Grabitazioaren ekuazio eremuak] (Onlineko irudiak). Sitzungsberichte 1915 (alemanez). Berlin, Alemania: [[:en:Prussian_Academy_of_Sciences|Königlich Preussische Akademie der Wissenschaften]]: 844–847 - ECHO bidez, Kultura ondarea
* Einstein, Albert (1926ko martxoaren 12an) [Azalaren data 1926ko martxoa]. Berlinen idatzia. "Die Ursache der Mäanderbildung der Flußläufe und des
* Einstein, Albert (1940ko azaroaren 9an). Zientzia eta Erlijioari buruz. Nature. 146. orr. 605-607. Bibode kodea: 1940Natur.146..605E. doi: 10.1038 / 146605a0. <nowiki>ISBN 978-0-7073-0453-3</nowiki>.
* Einstein, Albert; et al. (1948ko abenduaren 4an) "The New York Timeseko editoreei". New York Times. Melville, New York: AIP, American Institute of Physics. <nowiki>ISBN 0-7354-0359-7</nowiki>.
* Einstein, Albert (1949ko maiatza). "[https://monthlyreview.org/2009/05/01/why-socialism Zergatik sozialismoa?] (Berregin)"
* Einstein, Albert (1979). [[iarchive:autobiographical1979eins|Ohar Autobiografikoak]]. Paul Arthur Schilpp (ed.) Chicago: <nowiki>ISBN 978-0-87548-352-8</nowiki> . Argi-izpien atzetik esperimentuen bidez 48-51 orrialdetan deskribatzen da.
| |||