Arrantza: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
Bandalismoa desegin |
||
2. lerroa:
{{beste erabilpenak|arrainak eta itsaso eta ibaietako beste animalia harrapatzeko jarduerari|astoaren hotsa|Arrantza (astoaren hotsa)}}
[[Fitxategi:Pêcheurs à Saint-Jean-de-Luz, Pyrénées-Atlantiques.jpg|thumb|320px|Arrantzaleak [[Donibane Lohizune]]n (argazkia [[1859]]-[[1910]] artean)]]
'''Arrantza''' [[lehen sektore|ekonomiako lehen sektorean]] sartutako [[ekonomia jarduera|jarduera]] bat da, [[arrain]]ak eta [[itsaso]]ko beste bizidun batzuk harrapatzea helburu duena.
▲terreko zabaleko arrantza bereiz dira, ontziek kostik duten distantziaren arabera. Bestuera batzuk ere badaude. Arrantzaleak dide hau dutertsonak.
== Arrantza motak ==
=== Kostaldeko arrantza ===
Kostaldean egiten den arrantza da. Herrialde ez-garatuetan praktikatzen da, eta elikadura-baliabide garrantzitsuenetariko bat da.
=== Itsasbazterreko arrantza ===
Kostaldetik gertu egiten da, ontzi txiki edo ertainetan, hain zuzen. Ontziek aparatu eta makina modernoak eta konkretu
=== Itsas zabaleko arrantza ===
Itsas zabalean egiten da, edukiera handiko ontziekin; ontzi horiek aparatu eta makina modernoak eta konkretu batzuek
•'''Tretza:'''
Arratntza teknika honetarako soka berezi bat erabiltzen da, subil deitzen dena. Uretan murgildutako subil izeneko [[soka]] luze bat da eta bertatik [[amu]]ak dituzten poterak zintzilikatzen dira. Munduan tretza-arrantza egiteko hainbat modu daude baina normalean tretzariek [[ezpata-arrain]], [[atun]], [[halibut]] eta antzeko arrainak harrapatzen dituzte.
•'''Inguraketa:'''
Inguratze teknika arraina ([[antxoa]], [[berdel]]a...) inguratzean datzan arrantza mota da. Arrain sarda dagoen lekuraino joaten da sare batekin eta gero motordun txalupa batekin
Teknika honen helburua sardan doazen arrainak harrapatzea da, bai ur gainean eta baita ur azpian ere. Hasieran, ezaugarri hauek zeuzkaten espezie gehienak beste arrantza teknika baten bidez arrantzatzen ziren, baina inguratze arrantza eraginkorrena zela ikusirik, erabiltzen hasi ziren, besteak alde batera utzirik.
•'''Arrastea:'''
Arrastea itsasontzitik arrastatzen doan [[inbutu]] formako sare bat erabiltzen duen arrantza teknika da. Arrantza teknika aktiboa da, izan ere, itsasontziak arraste-sarea toki
Arraste sareak hondoan edo ur betean erabil daitezke, ontzi batek edo bik traturik.
Hondoko arraste-sareek aurkitzen duten guzia harrapatzen dute ([[alga]]k, arrainak, [[oskoldun]]ak...). Protesta ugari eragin du arrantza teknika horrek, [[ekosistema]]k biziki kaltetzen baititu, [[habitat]]ak suntsituz eta harrapakinen artean selekzio gutxi eginez. Hain gutxi kontrolatua eta itsasondoentzat hain bortitza denez, herrialde askotan zainduta eta mugatuta dago, baina oso gutxitan dago galarazita. Teknika hau dribarekin batera, selektibotasunik gabekoa da, izan ere bere aurrean harrapatzen duen guztia hausten du, bai algak, bai krustazeoak eta baita arrainak ere.
Ur beteko arrastean, sareak hondoko arrastean baino anitzez handiagoak izaten dira eta ez dute hondoa hunkitzen. Arrainetan egiterakoan, selektiboagoa da, sarda tinkoetan ibiltzen diren arrainak harrapatzen baitira gehienbat. Gainera, hondoa hunkitzen ez dutenez, habitatak ez dituzte suntsitzen. Hala ere, sare horiek [[zetazeo]]ak harrapa ditzakete, eta beren eraginkortasunarengatik, arrantzatzen dituzten arrain espezieak lanjerrean ezar ditzakete.
Ontzi askok instalazio modernoak dituzte harrapakinak garbitzeko, zatikatzeko, paketatzeko eta izoztuta biltegiratzeko. Ontzi horiei faktoria-ontzi deritze, eta prestatuta daude hainbat astetako eta hilabetetako arrantza-kanpainak egiteko.
== Euskal Herrian ==
{{Sakontzeko|Euskal Herriko arrantzaren historia}}
{{Sakontzeko|Euskal Herriko portuak}}
Arrantza historikoki oso jarduera garrantzitsua izan da [[Euskal Herria]]n, [[Bizkaiko golkoa|Bizkaiko golkotik]] kanpo ere bertako arrantzaleak famatu izan dira.
Gaur egun, Euskal Herriko arrantza portu handiena [[Bermeoko portua|Bermeokoa]] dugu. Beste portu hauek ere nabarmenak dira: [[Ondarroako portua|Ondarroakoa]], [[Hondarribiko portua|Hondarribikoa]], [[Getariako portua|Getarikoa]], [[Lekeitioko portua|Lekeitiokoa]], [[Pasaiako portua|Pasaiakoa]] eta [[Donibane Lohizuneko portua|Donibane Lohizunekoa]].
=== Izokin arrantza Euskal Herrian ===
|