Zaldibarko zabortegiaren hondamendia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
481. lerroa:
hondamendiak zabaldutako dioxinaren eragin-eremua, 20 kilometroko erradioan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Lander Arbelaitz|abizena=Mitxelena|izenburua=Herrian zabortegiak debekatzetik, hamarkadako krisira|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://www.argia.eus/albistea/herrian-zabortegiak-debekatzetik-hamarkadako-krisira|aldizkaria=Argia|sartze-data=2020-02-18}}</ref>]]
{{sakontzeko|Aire kutsadura Zaldibarko zabortegiaren hondamendian}}
Hasieran, Administrazioak sutearen inguruan eginiko airearen kalitatea ona zela zabaldu zuen.<ref name=":32" /> [[Zaldibarko zabortegiaren hondamendia#Otsailaren 14a: bigarren larrialdia|Otsailaren 14an, berriz, dioxina eta furanoen emaitzek larrialdiko egoera]] eragin zuten: sei egunez, zabortegiaren inguruko herriguneetako biztanleei aire librean ariketa fisikorik ez egitea eta etxeko leihoak ixtea eskatu zitzaien. Otsailaren 18an Jaurlaritzak badaezpadako babes-neurriok bertan behera laga zituen, sua itzalitzat jota.<ref name=":96">{{Erreferentzia|izena=Iker|abizena=Rioja|izenburua=El Gobierno vasco da por "sofocado" el fuego en Zaldibar e insiste en que nunca ha habido riesgo por la contaminación con dioxinas y furanos|hizkuntza=es|abizena2=ueza|url=https://www.eldiario.es/norte/euskadi/Gobierno-prohibicion-productos-agricolas-Zaldibar_0_997050602.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-18}}</ref> Halere, zenbait adituk ohartarazi zuten dioxina eta furano mailak<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Los niveles de furanos y dioxinas registraron el sábado un pico de 1.200 femtogramos en Ermua|hizkuntza=es|data=2020-02-20|url=https://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20200220/los-niveles-de-furanos-y-dioxinas-registraron-el-sabado-un-pico-de-1-200-femtogramos-en-ermua|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-20}}</ref> ez zirela gutxietsi behar, etorkizunean izan zitzaketen eraginarengatik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dioxinek eta furanoek "zabortegiaren ingurukoen osasun arriskuak areagotu dituzte"|hizkuntza=eu|data=2020-03-01|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7068002/dioxina-eta-furanoek-zabortegiaren-ingurukoen-osasun-arriskuak-gehitzen-dituzte/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-03-02}}</ref><ref name=":163" />
Otsailaren 9an, sutearen inguruan airearen kalitateari buruzko neurketak egin ziren.<ref name=":32" />
 
[[Zaldibarko zabortegiaren hondamendia#Otsailaren 14a: bigarren larrialdia|Otsailaren 14ko bigarren larrialdiarekin]], Osasun Sailetik azaldu zen zen osasunaren eragina izan dezaketen parametroak asko direla, eta airearen analisietan lau bloke aztertzen direla:
 
* Konposatu organiko hegalariak: mikrokutsadura eragiten duten gasak dira, eta ots 14ra arte ez ziren maila kezkagarrira iritsi.
* Hidrokarburu aromatiko poliziklikoak: konbustioaren ondorioz sortutako gai kimiko multzo bat, usainaren eragile nagusiak. Egun batzuetan kontzentrazio handian zeuden baina segurtasun mailaren azpitik, maila ez kezkagarrian.
* Amiantoa: airean egon daitezkeen fibrak neurtzen dira. Otsailaren 14a arte ez zen ezer detektatu.
* Dioxinak eta furanoak: plastikoen eta klorodun gaien konbustioan sortzen dira, baimenik gabe isuritako hondakinak alegia. Honi buruzko emaitzak izan ziren alarma piztu zutenak.
 
Otsailaren 10, 11, 12 eta 13ko aire neurriak Madrilera bidaliak izan zirela jakinarazi zen, dioxina eta furanoen kontzentrazioaren jarraipena egiteko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Pablo Pérez de Ayala Blázquez {{!}} Bilbao Última actualización:15-02-2020 {{!}} 17:55|abizena=H/Creada:15-02-2020|izenburua=El Gobierno vasco alerta de la presencia de dioxinas y furanos en Eibar, Ermua y Zaldibar por el incendio del vertedero|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.larazon.es/sociedad/20200215/4zq7lrn7rneczksmeooaorgy2q.html|aldizkaria=La Razón|sartze-data=2020-02-15}}</ref> Halere, Madrileko CSICeko laborategi honen gaitasuna eta eskumena dioxina eta furano azterketak egiteko zalantzan jarri zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Begoña Jiménez, investigadora del CSIC: "Yo no puedo descartar de forma absoluta que no haya un riesgo en Zaldibar"|hizkuntza=es|data=2020-02-19|url=https://www.elmundo.es/pais-vasco/2020/02/19/5e4d104b21efa042428b465d.html|aldizkaria=ELMUNDO|sartze-data=2020-02-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Estitxu|abizena=Eizagirre|izenburua=Zaldibarko dioxinak aztertu dituen Madrilgo laborategia ez dago Europa mailan horretarako akreditatuta|hizkuntza=eu|data=2020-02-24|url=https://www.argia.eus/albistea/zaldibarko-dioxinak-aztertu-dituen-laborategia-ez-dago-europa-mailan-horretarako-akreditatuta|aldizkaria=Argia|sartze-data=2020-02-24}}</ref>
 
Egunero, arratsaldeko 19:00ak aldera, neurtutako ur eta aire parametroen emaitzak argitaratzen ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rubén|abizena=Pereda|izenburua=Así se mide la calidad del agua y el aire en los alrededores del vertedero de Zaldibar tras el derrumbe|hizkuntza=es|url=https://www.eldiario.es/norte/euskadi/mide-calidad-alrededores-vertedero-Zaldibar_0_996700948.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-20}}</ref>
 
Otsailaren 17an:
 
* Durangoko Udalak ere airearen kalitateari buruzko informazioa eskatu zion Eusko Jaurlaritzari, herriko estazio estatikoa eskainiz.<ref name=":57" /> Ez zuen erantzunik jaso, eta otsailaren 21ean neurriak bere kontura hartzen hasi zen.<ref name=":102">{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Durango emprende sus propias mediciones de aire tras no recibir respuesta de Lakua|hizkuntza=es|data=2020-02-21|url=https://www.naiz.eus/es/actualidad/noticia/20200221/durango-emprende-sus-propias-mediciones-de-aire-tras-no-recibir-respuesta-de-lakua|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-21}}</ref>
*Miren Larrion Ingurumen Injeniaritza Doktoreak kutsaduraren dispertsio-mapak publiko egitearen premia seinalatu zuen, kutsadura neurketak modu efizienteagoan egiteko eta haren kontrola hobetzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Miren|abizena=Larrion|izenburua=Dioxinas y furanos en el oasis vasco|hizkuntza=es|url=https://www.eldiario.es/norte/vientodelnorte/Dioxinas-furanos-oasis-vasco_6_996760348.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-17}}</ref>
* Jaurlaritzak alerta perimetroa zabaltzea aztertzen ari zela iragarri zuen.<ref name=":76" />
 
CSIC-eko Begoña Jimenez eta Esteban Abad<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alta toxicidad de las dioxinas y furanos que emanan del basurero de Zaldíbar|hizkuntza=es|data=2020-02-19|url=https://www.lavanguardia.com/local/paisvasco/20200219/473655868957/vertedero-zaldibar-toxicidad-peligros-contaminacion.html|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2020-02-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Arantxa|abizena=Iraola|izenburua=«Oso toxikoak dira dioxinak; maila apaletan ere kontrolatu egin behar dira»|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/2564/007/001/2020-02-20/oso-toxikoak-dira-dioxinak-maila-apaletan-ere-kontrolatu-egin-behar-dira.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-02-20}}</ref> ikerlariek, dioxina eta furanoetan adituak, otsailaren 14ko emaitzen kaltegarritasuna erlatibizatu zuten, Jaurlaritzak ezarritako badaezpadako neurriak egokitzat joz, eta haiek sortutako alarma interpretazio akatsei egotziz.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.noticiasdealava.eus/actualidad/sociedad/2020/02/18/interpretacion-corrido-riesgo-grave/1012487.html|izenburua="Mi interpretación es que no se ha corrido un riesgo grave"|sartze-data=2020ko otsailaren 19a|egunkaria=https://www.noticiasdealava.eus/|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> Otsailaren 18ko krisi-mahaiaren bilera ostean emaniko prentsaurrekoan iragarri zen:<ref name=":60" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zabortegiaren inguruko produktuak kontsumitzea arriskutsua ez dela ziurtatu dute|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7040695/zabortegiaren-inguruko-produktuak-kontsumitzea-arriskutsua-ez-dela-ziurtatu-dute/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-02-19}}</ref>
 
* Zoruaren analisiek haren egoera ona erakutsi zutela; ondorioz, barazkiak ekoizteko eta kontsumitzeko debekua altxatzen zela.
* Barazki eta belarraren analisien emaitzak, berriz, ots 21rako espero zirela; baina zorua afektatua ez zegoenez, ez zela hauen anomaliarik espero.
 
Otsailaren 19an, Elgoibarko EH Bilduk herri honetan ere dioxina eta furano neurketak egitea eskatu zuen, herritarren kezka zela eta.<ref name=":81">{{Erreferentzia|abizena=ARGIA|izenburua=JARRAIPENA {{!}} Zabortegian desagertutako langileak ez dituzte aurkitu oraindik|hizkuntza=eu|data=2020-02-13|url=https://www.argia.eus/albistea/jarraipena-zaldibarko-zabortegian-gertatutako-luiziak-bi-langile-desagertarazi-eta-kudeaketa-zalantzagarria-azaleratu-ditu|aldizkaria=Argia|sartze-data=2020-02-19}}</ref>
 
Otsailaren 20an, Bilbon agerraldia egin zuten Berraondo Osasun Sailburuordea, Jimenez CSIC-eko ikerlaria eta Koldo Cambra teknikoak. Bertan azaldu zuten:<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Lakua levanta las medidas en Zaldibar no por los datos, sino porque ya no hay incendio|hizkuntza=es|data=2020-02-20|url=https://www.naiz.eus/es/actualidad/noticia/20200220/nuevas-mediciones-de-furanos-y-dioxinas|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-20}}</ref>
 
* Badaezpadako babes-neurriak (etxeak ez egurastea, aire librean ez kirolik egitea) bertan behera geratzen zirela, sua itzalitzat jotzen zelako.
* Dioxina eta furano analisien emaitzak egun horretan ailegatu ziren.<ref name=":96" /> Datuok hitzez ez ba zituzten zehaztu ere, idatzizko txostenean ageri zen ez zela jeitsiera esanguratsurik gertatu aurreko neurketen baloreen aldean>;<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Los niveles de furanos y dioxinas registraron el sábado un pico de 1.200 femtogramos en Ermua|hizkuntza=es|data=2020-02-20|url=https://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20200220/los-niveles-de-furanos-y-dioxinas-registraron-el-sabado-un-pico-de-1-200-femtogramos-en-ermua|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-20}}</ref> are, egun honetan aurkeztu zen dioxina mailaren azken datua handiagoa zen (730 [[Femtogramo|femtogramo,]] otsailaren 16ean), otsailaren 14ko alerta ematea motibatu zuena baino (719 fg; erreferentzia bezala, maila normala 15 fg dira). Berraondoren esanetan, babes-neurriak kentzeko deia "bi egoerak oso desberdinak direlako" egin zen, "lehen sua indar maximoan zegoelako".<ref name=":98" />
 
Otsailaren 20an bertan, 22:00etan, sua berpiztu egin zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Salud recupera las medidas de precaución para un barrio de Ermua tras el nuevo incendio en Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-20|url=https://www.elindependiente.com/espana/2020/02/20/levantan-las-recomendaciones-por-dioxinas-en-zaldibar-tras-descender-su-presencia/|aldizkaria=El Independiente|sartze-data=2020-02-21}}</ref> Horren ondorioz, otsailaren 21aren 11:00etan Osasun Sailetik berriz babes-neurriak hartzea gomendatu zuten, baina Sallabente auzoan bakarrik; aholkua bertan behera gelditu zen 17:00ak aldera, bezperan piztutako sua amatatutzat eman zenean.<ref name=":99" /> Aholku-dantzaren aurrean, Osasun Sailak zentzuna erabiltzea gomendatu zuen: "Sua badago, leihorik ez irekitzea eta kirolik ez egitea Sallabente auzoan".<ref>{{Erreferentzia|abizena=Osakidetza|izenburua=OHAR INFORMATIBOA #Zaldibar-ko zabortegiaren inguruko ekintzen azken ordua pic.twitter.com/RzZi56YV80|hizkuntza=eu|data=2020T03:32|url=https://twitter.com/osakidetzaEJGV/status/1230817614114541570|aldizkaria=@osakidetzaEJGV|sartze-data=2020-02-21}}</ref>
 
Otsailaren 21ean, Durangoko Udalak airearen neurriak bere kontura hartzen hasi zen.<ref name=":102" /> Abascal Ermuako alkateak lasaitasun mezua zabaldu zuen, "dioxina eta furano mailak askoz ere baxuagoak direla, urte askoan Barakaldon, Ermuan edo Eibarren bizi izan ditugunak baino" esanez.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los alcaldes de Eibar y Ermua recogen el malestar y el desconcierto de los vecinos|hizkuntza=es|data=2020-02-22|url=https://www.elcorreo.com/bizkaia/alcaldes-eibar-ermua-20200222211431-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-02-22}}</ref> Egun berean, Zaldibarko EH Bilduk udalari bilera informatiboa egitea eskatu zion, babes neurriak Sallabenteko Zaldibarko aldeari ere aplikatu behar ote ziren azaltzeko.<ref name=":111">{{erreferentzia|url=https://dotb.eus/dotb-eus-vecinos-de-abadino-reclaman-explicaciones-sobre-la-calidad-del-aire/|izenburua=Vecinos de Abadiño reclaman explicaciones sobre la calidad del aire|sartze-data=2020ko otsailaren 22a|egunkaria=https://dotb.eus/|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
 
Ots 22rako Eitzaga eta Eibarko dioxina/furanoari buruzko datuak espero ziren.<ref name=":96">{{Erreferentzia|izena=Iker|abizena=Rioja|izenburua=El Gobierno vasco da por "sofocado" el fuego en Zaldibar e insiste en que nunca ha habido riesgo por la contaminación con dioxinas y furanos|hizkuntza=es|abizena2=ueza|url=https://www.eldiario.es/norte/euskadi/Gobierno-prohibicion-productos-agricolas-Zaldibar_0_997050602.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-18}}</ref> Egun horretan, Sallabente inguruko babes-neurriak bertan behera gelditu ziren, dioxina maila arriskugarria ez zela esanez.<ref name=":109" />
 
Otsailaren 25ean, Eibarko sentsore batek (Ibur erreka, Egoarbitzaren bestaldean) haizearen kalitatea "oso txarra" zela neurtu zuten, eta beste hiruk (Ipurua, Unibertsitatea eta Azitain) "txarra". Halere, Eibarko Udalak neurriok fidagarriak ez zirela esan zuten, eta enpresari biharamunean "berrinstalatzeko" agindua eman zion. Era berean, adierazi zuen lainoak kutsadura maila igotzea eragin zuela.<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=El Ayuntamiento de Eibar informa de «afecciones» en uno de los medidores de calidad del aire|hizkuntza=es|data=2020-02-24|url=https://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20200224/el-ayuntamiento-de-eibar-informa-de-que-los-datos-del-medidos-de-ibur-erreka-no-se-corresponden-a-la-calidad-real-del-aire|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-25}}</ref>
 
Otsailaren 27an, hilaren 17tik 21erako<ref>{{Erreferentzia|izena=Gotzon|abizena=Hermosilla|izenburua=Behera egin du dioxina mailak, azken azterketen datuen arabera|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/1907/004/001/2020-02-28/behera-egin-du-dioxina-mailak-azken-azterketen-datuen-arabera.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-02-28}}</ref> aire analisien emaitzek baieztatu zuten dioxina eta furano mailak modu oso nabarmenean jeitsi zirela, "hirietan normalak izaten diren mailetaraino".<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Salud informa de la «drástica» bajada de furanos y dioxinas en el entorno del vertedero de Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-27|url=https://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20200227/salud-informa-de-la-drastica-bajada-de-furanos-y-dioxinas-en-el-entorno-del-vertedero-de-zaldibar|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-27}}</ref>
 
Martxoaren 1ean, Eduardo Rodríguez-Farré Bartzelonako Ikerketa Biomedikuetarako Institutuko irakasle eta Europar Batasunaren Osasun Arrisku Berrien batzorde zientifikoko kideak Efe berri agentziari adierazi zion sutea itzali eta gero ere, dioxinak osasunarentzat arrisku nabarmena izango zirela (bereziki luiziaren inguruan aritutako beharginen osasunean) eta elikadura-katean amaituko zutela. Honen eragina batez ere sistema endokrinoan izaten dela azaldu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dioxinek eta furanoek "zabortegiaren ingurukoen osasun arriskuak areagotu dituzte"|hizkuntza=eu|data=2020-03-01|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7068002/dioxina-eta-furanoek-zabortegiaren-ingurukoen-osasun-arriskuak-gehitzen-dituzte/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-03-02}}</ref>
 
Martxoaren 5ean, Pedro Luis Arias injeniariak adierazi zuen hondakinen lekualdatzeak partikula solidoen kutsadura halabeharrez ekarriko zukeela (inguruko lurrazalean pausatuko zena aire mugimenduen menpean) eta ia ezinezkoa izango zela gasen konbustioaren eragina ekiditea.<ref name=":163" />
 
Martxoaren 6ean, Zaldibar Argitu plataformak aire analisiak agentzia independiente baten esku uztea eskatu zuen, Osasun Sailari parte interesatua izatea egotziz.<ref name=":166" /> Emandako jarraipen txostenei datu zehatzen falta egotzi zieten ("emotikonoen bidez informatzen digute airearen kalitateaz").<ref name=":172" />
 
Martxoaren 19ra arte Jaurlaritzak airearen kalitateari buruzko informazioa egunero zabaltzen zuen; egun honetatik aurrera, arazoa kontrolatutzat emanda, laginketen maiztasuna jeistea erabaki zen, emaitzen berri astean behin emanez; era berean, dioxina eta furanoei buruzko datuak hartzeari laga zitzaion.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Irekia|izenburua=Irekia - Ingurumen Sailak Zaldibar inguruko airearen kalitatea monitorizatzen jarraituko du eta asteroko txostenak egingo ditu|hizkuntza=eu|url=https://www.irekia.euskadi.eus/eu/news/61024-medio-ambiente-continuara-monitorizando-calidad-del-aire-entorno-zaldibar-realizara-informes-semanales|aldizkaria=www.irekia.euskadi.eus|sartze-data=2020-03-19}}</ref>
 
 
=== Informazio politika ===
[[Fitxategi:200219-coliseo-zaldibar.jpg|thumb|Otsailaren 19ko agerraldi ofiziala Eibarko Coliseo Antzokian.]]
793 ⟶ 744 lerroa:
Hurrengo astean, mobilizazioak koordinatuz eta handituz joan ziren: 12an, [[Errausketa (hondakinak)|Errausketa]]ren Aurkako Mugimenduak mobilizazioak deitu zituen Gipuzkoako 10 herritan.<ref>{{Erreferentzia|abizena=usurbileginez|izenburua=Gaur “Zaldibar argitu, erraustegia gelditu” lemapean elkarretaratze zaratatsuak Usurbilen eta Zubietan|hizkuntza=eu|data=2020-02-12|url=https://usurbildarrakaurrera.wordpress.com/2020/02/12/gaur-zaldibar-argitu-erraustegia-gelditu-lemapean-elkarretaratze-zaratatsuak-usurbilen-eta-zubietan/|aldizkaria=Usurbil Eginez|sartze-data=2020-02-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Múltiples actos en Gipuzkoa denuncian la gestión del vertedero de Zaldibar|hizkuntza=es|url=https://www.eitb.eus/es/noticias/sociedad/videos/detalle/7027271/videomultiples-actos-gipuzkoa-denuncian-gestion-vertedero-zaldibar/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-02-13}}</ref> Egun horretan, hainbat [[batzoki]]ren aurrean protestak antolatu ziren, zabor poltsak pilatzeko dei eginez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Insurgente|abizena=Org|izenburua=Varios batzokis del PNV han amanecido con basura arrojada a sus puertas|hizkuntza=es|url=https://insurgente.org/varios-batzokis-del-pnv-han-amanecido-con-basura-arrojada-a-sus-puertas/|aldizkaria=insurgente.org. Tu diario de izquierdas|sartze-data=2020-02-12}}</ref> 13an manifestazioak egin ziren Zallan, [[Arrasate]]n<ref name=":25" /> eta Bilbon,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Concentración en Bilbo contra la precaridad y las muertes en Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-13|url=https://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20200213/concentracion-en-bilbo-contra-la-precaridad-y-las-muertes-en-zaldibar|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-13}}</ref> eta Eibarren “Zaldibar Argitu Orain!” herri-plataforma eratu zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zaldibar Argitu Orain! herri-plataformak bilera egingo du gaur 19:00etan Arrate Kultur Elkartean|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://etakitto.eus/berriak/zaldibar-argitu-orain-herri-plataformak-bilera-egingo-du-gaur-1900etan-kultun.html|aldizkaria=etakitto.eus|sartze-data=2020-02-18}}</ref>
 
[[Zaldibarko zabortegiaren hondamendia#Otsailaren 14a: bigarren larrialdia|Otsailaren 14tik aurrera, bigarrengo larrialdiarekin]] batera, mobilizazioak indartu egin ziren: egun horretan [[Fridays for Future]] gazte mugimenduak ere aipamen berezia egin zion Zaldibarko hondamendiari Bilboko manifestazioan, <ref>{{Erreferentzia|izena=Ecuador|abizena=Etxea|izenburua=Fridays for Future insta al Gobierno Vasco a dar explicaciones sobre el desastre ecológico de Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.ecuadoretxea.org/fridays-for-future-insta-al-gobierno-vasco-a-dar-explicaciones-sobre-el-desastre-ecologico-de-zaldibar/|aldizkaria=Ecuador Etxea|sartze-data=2020-02-15}}</ref> eta otsailaren 15ean, goizean, herritar talde batek Zaldibarko krisi-mahaia bilduta zegoen lekuan protesta kontzentrazioa burutu zuen, Urkullu Lehendakaria han izan zen bitartean;<ref name=":36" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urkulluri haserrea erakutsi diote Zaldibarko hainbat bizilagunek|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/bideoak/osoa/7033309/bideoa-luizia-zaldibarko-zabortegian-protesta-urkulluren-iritsieran/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-02-15}}</ref> arratsaldean, berriz, Eibar, Ermua eta Elgetan manifestazio bateratua egin zen: Euskal Herriko eta nazioarteko hainbat eragilek mobilizazio honetan parte hartzeko deialdia egin zuten.,<ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=eu|izenburua="Zaldibar argitu, orain!" larunbateko mobilizazioarekin bat egin dute Larreko Mahaiko eragileek - Usurbil|url=https://noaua.eus/usurbil/1581679473190|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2020-02-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=es|izena=Autor entrada:|abizena=Admin|data=2020-02-14|izenburua=El Partido Comunista de Euskadi-EPK respalda las movilizaciones de protesta por la gestión del accidente del vertedero de Zaldibar.|url=https://www.pce-epk.org/2020/02/14/el-partido-comunista-de-euskadi-epk-respalda-las-movilizaciones-de-protesta-por-la-gestion-del-accidente-del-vertedero-de-zaldibar/|aldizkaria=PCE-EPK|sartze-data=2020-02-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=eu|data=2020-02-15|izenburua=Zaldibarko luizia salatzeko eta ardurak eskatzeko manifestazioa deitu dute gaurko|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7033020/zaldibarko-zabortegiaren-luizia-salatzeko-manifestazioa-otsailak-20-/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=es|izenburua=Más protestas, una nueva estrategia de búsqueda y no hacer deporte al aire libre: Zaldibar, una semana después del derrumbe|url=https://www.eldiario.es/norte/protestas-estrategia-busqueda-Zaldibar-derrumbe_0_995651297.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-15}}</ref> eta hiru herrietatik ateratako jende taldeek Eitzagan bat egin zuten,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Manifestazio bateratua deitu dute "Zaldibar Argitu Orain!" goiburupean|hizkuntza=eu|data=2020-02-13|url=https://etakitto.eus/berriak/gizartea/larunbaterako-herri-mobilizazioa-deitu-du-zaldibar-argitu-orain-mugimenduak.html|aldizkaria=etakitto.eus|sartze-data=2020-02-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Isabel|abizena=León|izenburua=Una semana después del alud, se reactiva la movilización social|hizkuntza=es|data=2020-02-13|url=https://cadenaser.com/emisora/2020/02/13/radio_bilbao/1581594200_757829.html|aldizkaria=Cadena SER Euskadi|sartze-data=2020-02-13}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Manifestazioa deitu dute biharko Zaldibarko zabortegiaren luizia salatzeko|hizkuntza=eu|data=2020-02-14|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7030904/manifestazioa-otsailaren-15ean-zaldibarko-zabortegiaren-luizia-salatzeko/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-02-14}}</ref> bertan 5.000 bat pertsona bilduz, komunikabideetan oihartzun handiarekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Una multitud se manifiesta para exigir responsabilidades tras el derrumbe de Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.eitb.eus/es/noticias/sociedad/detalle/7032993/manifestacion-eibar-ermua-elgeta-derrumbe-vertedero-zaldibar/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kezka eta haserrea Elgetan, eta informazioa zuzenean jasotzeko eskaera - Debagoiena|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/debagoiena/1581786472925-kezka-eta-haserrea-elgetan-eta-informazioa-zuzenean-jasotzeko-eskaera|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Miles de personas piden hallar a los trabajadores sepultados en el vertedero de Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.abc.es/espana/pais-vasco/abci-miles-personas-piden-hallar-trabajadores-sepultados-vertedero-zaldibar-202002151824_noticia.html|aldizkaria=abc|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=Hasta la zona cero en Eitzaga, con los trabajadores, para pedir «que dejen de mentir»|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.naiz.eus/eu/actualidad/noticia/20200215/centenares-de-personas-reclaman-conocer-la-verdad-en-tres-marchas-hacia-eitzaga|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=''Erantzukizunak zuritzeko'' eskatu dute milaka lagunek Zaldibarren|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/bideoak/osoa/7033979/bideoa-erantzukizunak-zuritzeko-eskatu-dute-milaka-lagunek-zaldibarren/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=5.000 manifestantes protestan contra la gestión de la crisis del vertedero|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.elcorreo.com/bizkaia/miles-manifestantes-20200215182332-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-02-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zaldibar, la catàstrofe ecològica que té el govern basc contra les cordes|hizkuntza=ca|url=https://www.vilaweb.cat/noticies/zaldibar-catastrofe-ecologica-urkullo-basc/|aldizkaria=VilaWeb|sartze-data=2020-02-16}}</ref> Fokoa erantzuleen gainean jarri zen ("politikoak, enpresa, Ingurumen Sailburua eta Lehendakaria"), eta istripua zaborren kudeaketa ereduari egotzi zitzaion.<ref>{{Erreferentzia|izena=Baigorri Argitaletxea|abizena=SA|izenburua=En Eitzaga: «Nos deben la verdad»|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gara/editions/2020-02-16/hemeroteca_articles/en-eitzaga-nos-deben-la-verdad|aldizkaria=GARA|sartze-data=2020-02-16}}</ref> Manifestarien artean Ermuko alkateak ez zuen parte hartu, baina bai PSE-EE, EH Bildu, Podemos eta PP-ko zinegotziak. Barinagaz gain, zenbait manifestarik Verter Recycling enpresako beste akzionistak ere jopuntuan jarri zituzten, “gertatzen ari zena ba zekitelako”. Era berean, zabortegian zeuden “beste gai toxikoekiko” kezka adierazi zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los vecinos se echan a la calle indignados|hizkuntza=es|data=2020-02-15|url=https://www.elcorreo.com/bizkaia/miles-manifestantes-20200215182332-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-02-16}}</ref> Egun horretan, [[Enkarterri]]ko biztanleen beste manifestaldi bat ere egin zen Zallan.<ref>{{Erreferentzia|abizena=lahaine.org|izenburua=Enkarterri se moviliza en denuncia de los hechos de Zaldíbar y en solidaridad con los trabajadores|hizkuntza=es|url=https://eh.lahaine.org/enkarterri-se-moviliza-en-denuncia|aldizkaria=La Haine Euskal Herria|sartze-data=2020-02-17}}</ref> 17an, [[Ernai]]ko kide batzuk<ref>{{Erreferentzia|abizena=324cat|izenburua=Indignació i preocupació a Zaldibar deu dies després de l'esllavissada a l'abocador|hizkuntza=ca|data=2020-02-17|url=https://www.ccma.cat/324/indignacio-i-preocupacio-a-zaldibar-deu-dies-despres-de-lesllavissada-a-labocador/noticia/2990733/|aldizkaria=CCMA|sartze-data=2020-02-17}}</ref> BI-3344 errepidea blokeatu zuten, Eibarko sarrerako errotondan kateatuz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Europa Press-|abizena=Bilbao|izenburua=Abren expediente a siete personas por cortar el tráfico en una rotonda en Ermua en protesta por el derrumbe de Zaldibar|hizkuntza=es|url=https://www.eldiario.es/norte/euskadi/Abren-expediente-personas-Ermua-Zaldibar_0_996700385.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-17}}</ref> 18an, Jaurlaritzak azalpenak emateko agerraldiaren egunean, Eusko Legebiltzarraren aurrean elkartzeko deialdia egin zen;<ref>{{Erreferentzia|abizena=ARGIA|izenburua=JARRAIPENA {{!}} Lortuko al dute astelehen honetan Zaldibarko sua osorik amatatzea?|hizkuntza=eu|data=2020-02-13|url=https://www.argia.eus/albistea/jarraipena-zaldibarko-zabortegian-gertatutako-luiziak-bi-langile-desagertarazi-eta-kudeaketa-zalantzagarria-azaleratu-ditu|aldizkaria=Argia|sartze-data=2020-02-17}}</ref> egun eta leku berean, Ertzaintzako ErNE sindikatuak kontzentrazio propioa egin zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sindicato de la Ertzaintza denuncia mala gestión en Zaldibar {{!}} Parte 1|hizkuntza=es|data=2020-02-18|url=https://www.europapress.tv/sociedad/475172/1/sindicato-ertzaintza-denuncia-mala-gestion-zaldibar|aldizkaria=europapress.tv|sartze-data=2020-02-18}}</ref> 19an hitzaldia antolatu zen Azpeitian: “Zer gertatzen ari da Zaldibarren?”;<ref name=":105">{{Erreferentzia|izenburua=Ainhoa Intxaurrandieta: "Zaldibarren beren eredua gainera erori zaie eta orain ez dakite nola funtzionatu"|hizkuntza=eu|url=https://uztarria.eus/aktualitatea/1582143004|aldizkaria=uztarria.eus|sartze-data=2020-02-21}}</ref> Eibarren, Coliseo Antzokian Jaurlaritzako teknikarien agerraldian publikoa eta hizlarien arteko kalapitaz gain, kanpo aldean manifestazioa egin zen;<ref name=":77">{{Erreferentzia|izenburua=Mobilizazio berriak deitu ditu Zaldibar Argitu Orain! herri plataformak|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://etakitto.eus/berriak/mobilizazio-berriak-deitu-ditu-zaldibar-argitu-orain-herri-plataformak.html|aldizkaria=etakitto.eus|sartze-data=2020-02-19}}</ref> eta Eibarko Industria Ingeniaritza Teknikoko Unibertsitate Eskolako ikasleek greba mugagabea abiatu zuten.<ref name=":81">{{Erreferentzia|abizena=ARGIA|izenburua=JARRAIPENA {{!}} Zabortegian desagertutako langileak ez dituzte aurkitu oraindik|hizkuntza=eu|data=2020-02-13|url=https://www.argia.eus/albistea/jarraipena-zaldibarko-zabortegian-gertatutako-luiziak-bi-langile-desagertarazi-eta-kudeaketa-zalantzagarria-azaleratu-ditu|aldizkaria=Argia|sartze-data=2020-02-19}}</ref> Hurrengo egunetan manifestazioek ez zuten etenik izan: Mutrikun, Markina-Xemeinen,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lea-Artibai eta Mutrikuko bizilagunak kalera atera dira Zaldibarren gertatutakoa argitzeko exijitzeko - Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza|hizkuntza=eu|data=2020-02-20|url=https://lea-artibaietamutriku.hitza.eus/2020/02/20/lea-artibai-eta-mutrikuko-bizilagunak-kalera-atera-dira-zaldibarren-gertatutakoa-argitzeko-exijitzeko/|aldizkaria=Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza|sartze-data=2020-02-21}}</ref> Elgoibarren,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=barren.eus - Eguenerako manifestazioa deitu dute Elgoibarren, 'Zaldibar argitu, orain!' leloa hartuta|url=https://barren.eus/albisteak/gizartea/4949-eguenerako-manifestazioa-deitu-dute-elgoibarren-zaldibar-argitu-orain-leloa-hartuta|aldizkaria=barren.eus|sartze-data=2020-02-20}}</ref> Abadiñon,<ref name=":111">{{erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Vecinos de Abadiño reclaman explicaciones sobre la calidad del aire|hizkuntza=|egile-lotura=|url=https://dotb.eus/dotb-eus-vecinos-de-abadino-reclaman-explicaciones-sobre-la-calidad-del-aire/|egunkaria=https://dotb.eus/|aldizkaria=|formatua=|sartze-data=2020ko otsailaren 22a}}</ref> Azpeitian,<ref name=":68">{{Erreferentzia|izenburua=Larunbaterako manifestazioa deitu dute, 'Zaldibar argitu, langileak aurkitu, errauskailua gelditu' lelo hartuta|hizkuntza=eu|url=https://uztarria.eus/komunitatea/elkar-ekin/1582015928|aldizkaria=uztarria.eus|sartze-data=2020-02-19}}</ref> berriro Eibarren...<ref name=":77" /> azken honetan, Aratuste ospakizunak bertan behera geratu ziren airearen kutsadura zela eta.<ref name=":112">{{Erreferentzia|izenburua=La hermana de uno de los desparecidos en el derrumbe del vertedero de Zaldibar: "No me lo puedo creer que esto sea asi"|hizkuntza=es|data=2020-02-22|url=https://www.antena3.com/noticias/sociedad/la-hermana-de-uno-de-los-desparecidos-en-el-derrumbe-del-vertedero-de-zaldibar-no-me-lo-puedo-creer-que-esto-sea-asi_202002225e514e0e0cf29c0b0eed10d5.html|aldizkaria=Antena 3 Noticias|sartze-data=2020-02-22}}</ref> El Burgon (Malaga, Joaquin Beltranen jaioterria) ere manifestaldi txiki bat egin zen,<ref name=":108" /> eta Zallan, Beltran oroitzeko mobilizazioek Zallako Cespa zabortegiaren eta [[Gueñes]]<nowiki/>ko [[Glefaran]] [[biomasa]] zentralaren aurkakoekin bat egin zuten.<ref name=":131" /> 24ean, herritar talde batek Eibarko Udalaren hileroko Osoko Bilkura eten zuen, "Zaldibar argitu" oihuka.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herritar talde batek osoko bilkura eten egin du, "Zaldibar argitu" oihukatuta|hizkuntza=eu|data=2020-02-24|url=https://etakitto.eus/berriak/herritar-talde-batek-osoko-bilkura-eten-egin-du-zaldibar-argitu-oihukatuta.html|aldizkaria=etakitto.eus|sartze-data=2020-02-25}}</ref>
 
Ondorengo egunetan aire kutsaduraren maila jeitsi zen, baina mobilizazioek jarraitu zuten: otsailaren 26ean, Ermuan Javier Vazquez ekologistak Zaldibarko zabortegiari buruzko hitzaldia eman zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ekologistak|abizena=Martxan|izenburua=Ayer mas de 130 personas en #Ermua en la charla sobre el vertedero de Zaldibar, con Javier Vazquez de @ZeroZaborBizkai @ekologistak y @EkoBarakapic.twitter.com/26poSkBU2T|hizkuntza=es|data=2020T08:18|url=https://twitter.com/ekologistak/status/1233063930450337793|aldizkaria=@ekologistak|sartze-data=2020-02-27}}</ref> 27an, Eibarko herri plataformak elkartasun ekitaldi bat antolatu zuen Txaltxa Zelaiean;<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zaldibar Argitu organiza un acto solidario para esta tarde en Txantxa Zelai|hizkuntza=es|data=2020-02-27|url=https://www.diariovasco.com/bajo-deba/eibar/zaldibar-argitu-organiza-20200227001239-ntvo.html|aldizkaria=El Diario Vasco|sartze-data=2020-02-27}}</ref> Elgetan, "Zaldibar Argitu" talde bat eratu zen;<ref>{{Erreferentzia|izenburua='Zaldibar Argitu' taldea sortu dute Elgetan - Elgeta|hizkuntza=eu|url=https://goiena.eus/elgeta/1583139174276-zaldibar-argitu-taldea-sortu-dute-elgetan|aldizkaria=Goiena.eus|sartze-data=2020-03-02}}</ref> Ernai gazte mugimenduak Donostian mobilizazio bat egin zuen,<ref>{{Erreferentzia|izenburua="Erraustegia kapitalismoak naturarekiko sortzen dituen desorekak konpentsatzeko adabaki bat da"|hizkuntza=eu|data=2020-02-26|url=https://irutxulo.hitza.eus/2020/02/26/erraustegia-kapitalismoak-naturarekiko-sortzen-dituen-desorekak-konpentsatzeko-adabaki-bat-da/|aldizkaria=Irutxuloko Hitza|sartze-data=2020-02-28}}</ref> eta egun berean eskualde mailako beste bat Lasarte-Orian: azken honen ibilbidean zehar, PSOE-ko egoitzan "Hiltzaileak" zioten pegatinak itsatsi zituzten, aurrean zabor poltsak utziz; eta Batzokian zaborra bota eta afixa itsatsi zuten.<ref>{{Erreferentzia|izena=TAI GABE DIGITALA|abizena=SL|izenburua=El PSE rectifica tras imputar una acción ante su sede al caso de Fernández Iradi y no de Zaldibar|hizkuntza=es|data=2020-02-28|url=https://www.naiz.eus/es/actualidad/noticia/20200228/el-pse-rectifica-tras-imputar-una-accion-ante-su-sede-al-caso-de-iradi-y-no-de-zaldibar|aldizkaria=naiz:|sartze-data=2020-02-28}}</ref> 28an Recortes Cero Euskadi mugimenduak Zaldibarko hondamendiaz protestatzeko elkarretaratzea egin zuen Bilbon.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Desagertutako langileen bila jarraitzen dute Zaldibarren, makineria berriarekin|hizkuntza=eu|data=2020-02-29|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7066382/luizia-zaldibarren-makineria-berria-langileak-bilatzen-2020ko-otsailak-29/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-03-02}}</ref> 29an, Larreko plataforman bildutako eragile multzo zabalak Donostian manifestaziorako deia egin zuen, Zubietako erraustegia gelditzeko eta Zaldibarko hondamendia argitzeko leloekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larunbatean, manifestazioa Donostian: Zaldibar argitu! Erraustegia gelditu! Ez erre etorkizuna! - Eguzki Talde Ekologista|hizkuntza=es-ES|data=2020-02-27|url=http://eguzki.org/2020/02/27/larunbatean-manifestazioa-donostian-zaldibar-argitu-erraustegia-gelditu-ez-erre-etorkizuna/|aldizkaria=Eguzki Talde Ekologista|sartze-data=2020-02-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Irati Urdalleta|abizena=Lete|izenburua=Bi herri, osasuna aldarri|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/1944/012/001/2020-03-01/bi-herri-osasuna-aldarri.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-03-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Larreko Mahaia: "Ez diogu begirik kenduko hor ondoan eraiki diguten munstroari" - Zubieta|hizkuntza=eu|url=https://noaua.eus/zubieta/1583077576954|aldizkaria=Noaua.eus|sartze-data=2020-03-02}}</ref> Martxoaren 5ean mobilizazioak egin ziren Zaldibarren<ref name=":167" />, Elgetan<ref>{{Erreferentzia|izena=ZALDIBAR|abizena=ARGITU|izenburua=Elkarretaratzea Elgetan