Tahirih: berrikuspenen arteko aldeak

'''Tahereh''' (Tāhirih) ({{lang-fa|طاهره‎}}, "Aratza") eta '''Qurrat al-ʿAyn''' ({{lang-ar|قرة العين‎}}, "Begien Kontsolamendua") izengoitiz ezaguna, '''Fatima Baraqaní / Umm-i-Salmih'''<ref>{{erreferentzia|izena=John|abizena=Hatcher|urtea=2008|izenburua=Adam's Wish. Unknown Poetry of Tahirih|argitaletxea=Bahá'í Publishing Trust|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-1-931847-61-2|hizkuntza=en|abizena2=Hemmat|izena2=Amrollah}}</ref> (1814/1820 - 1852) [[Muhammad Salih Baraghani|Muhammad Salih Baraqani-ren]] alaba, bere garaiko Irango familiarik ospetsuenetariko batean jaio zen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Farzaneh|abizena=Milani|urtea=1992|izenburua=Veils and words : the emerging voices of Iranian women writers|argitaletxea=I.B. Tauris|orrialdea=295|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=1992|url=https://www.worldcat.org/oclc/221552727|bilduma=Contemporary issues in the Middle East (illustrated ed.)|isbn=1-85043-574-X|pmc=221552727|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=Shoghi|abizena=Effendi|urtea=1944|izenburua=God passes by|argitaletxea=Baháʼí Pub. Trust|orrialdea=72|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=1970, ©1974|url=https://www.worldcat.org/oclc/2215097|isbn=0-87743-020-9|pmc=2215097|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Nabil|abizena=|urtea=1932|izenburua=The Dawn-Breakers: Nabíl’s Narrative of the Early Days of the Bahá’í Revelation|argitaletxea=US Bahá’í Publishing Trust|orrialdea=676|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=https://reference.bahai.org/en/t/nz/DB/db-45.html.utf8?query=1817&action=highlight}}</ref> Poeta eta teologo irandar ospetsua, emakumeen eskubideen aldeko aktibista eta Bábí fedekidea izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Moojan|abizena=Momen|urtea=|izenburua=Holy people of the world : a cross-cultural encyclopedia|argitaletxea=ABC-CLIO|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|abizena2=Lawson|izena2=Todd|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/57407318|artikulua=Tahirih|isbn=1-85109-649-3|pmc=57407318|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=|abizena=Smith, Peter, 1947 November 27-|urtea=|izenburua=A concise encyclopedia of the Baha'i faith|argitaletxea=Oneworld|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/42912735|isbn=1-85168-184-1|pmc=42912735|sartze-data=2020-03-24}}</ref> Izan ere, 1844an, [[Bab|Báb]]-en fedea aitortu zuen lehen emakumea, eta [[Bizidunen Hizkiak]] lehen fededunen hamazazpigarren taldekidea izan zen. [[1848]]<nowiki/>an Badaxt-en, [[Babismo|bábí]] topaketa batean zegoela, aurpegiaren aurreko zapia kendu zuen; keinu horrekin Islamaren [[xaria]] amaitutzat eman zuen eta aro berri baten etorrera aldarrikatu. Erlijioaren interpretazio erradikal horrek,<ref>{{erreferentzia|izena=Hamid|abizena=Dabashi|urtea=2001|izenburua=Close up: Iranian Cinema, Past, Present, and Future|argitaletxea=Verso|orrialdea=217|orrialdeak=|ISBN=1-85894-626-2|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books?id=M2hptUffeFcC&pg=PA217&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref> non mesianismoa eta babismoa uztartzen zituen, bábíen komunitatea zatituko zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=Hamid|abizena=Dabashi|urtea=2011|izenburua=Shi'ism, a religion of protest|argitaletxea=The Belknap Press of Harvard University Press|orrialdea=190|orrialdeak=|ISBN=978-0-674-04945-1|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books?id=3l1fBbd-9noC&pg=PA190&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izena=Abbas|abizena=Amanat|urtea=|izenburua=Resurrection and renewal: the making of the Babi movement in Iran, 1844–1850|argitaletxea=Kalimat Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-1890688424|hizkuntza=en}}</ref> Sinesten eta irakasten zuenarengatik, 1852ko abuztuan exekutatu egin zuten, bere zapiarekin itota. Bere gorpuzkia lubaki batera bota eta harriez estali zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Balyuzi, H.|abizena=M.|urtea=|izenburua=The Báb; the herald of the day of days,|argitaletxea=G. Ronald|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=[1973]|url=https://www.worldcat.org/oclc/707857|isbn=0853980489|pmc=707857|sartze-data=2019-03-18}}</ref> inork ezagutzen ez duen lekuan. Bere bizitza, eragina eta exekuzioak direla eta, gaur egungo erlijioaren pertsonaiarik nabarmenetakoa da.

Fatima Baraqani [[Qazvin]]-en jaio zen noizbait 1814 eta 1820 urteen artean<ref>{{erreferentzia|izena=Moojan|abizena=Momen|urtea=2003|izenburua=The Family and Early Life of Tahirih Qurrat al-`Ayn|argitaletxea=Bahá'í Studies Review, 11|orrialdea=|orrialdeak=35-52|ISBN=|hizkuntza=en}}</ref>. Garai hartako agiririk gorde ez denez, ezin da jaiotze data guztiz zehaztu. Nabil-i-Azam historialari garaikidearen arabera, Tahirih 1817an jaio zen; <ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Tahirih in history : perspectives on Qurratu'l-'Ayn from East and West|argitaletxea=Kalimat Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/56195032|isbn=1-890688-35-5|pmc=56195032|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Susan|abizena=Maneck|urtea=1994|izenburua=Religion and Women|argitaletxea=Albany: Suny Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en}}</ref> beste batzuek, aldiz, 1814ean jaio zela diote.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Foltz, Richard C., 1961-|urtea=|izenburua=Spirituality in the land of the noble : how Iran shaped the world's religions|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=https://www.worldcat.org/oclc/54792416|isbn=1-85168-333-X|pmc=54792416|sartze-data=2020-03-24}}</ref> Tahirih.ren bilobaren arabera, 1819an jaio zen,<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Root, Martha L.|urtea=|izenburua=Táhirih the pure|argitaletxea=Kalimát Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/42823725|edizioa=Millennium ed.|isbn=1-890688-04-5|pmc=42823725|sartze-data=2020-03-24}}</ref> eta egungo zenbait historialarik uste dute 1815ean jaio zela.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Tahirih in history : perspectives on Qurratu'l-'Ayn from East and West|argitaletxea=Kalimat Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/56195032|isbn=1-890688-35-5|pmc=56195032|sartze-data=2020-03-24}}</ref> Shoghi Effendik eta William Searsek 1817an jaio zela iradokitzen dute,<ref name=":3" /><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Sears, William.|urtea=|izenburua=Release the sun|argitaletxea=Bahá'í Pub. Trust|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=1995|url=https://www.worldcat.org/oclc/37322600|isbn=0-87743-027-6|pmc=37322600|sartze-data=2020-03-24}}</ref> baita beste idazle batzuek ere.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Fisher, Mary Pat, 1943-|urtea=|izenburua=Women in religion|argitaletxea=Pearson Longman|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2007|url=https://www.worldcat.org/oclc/56482413|isbn=0-321-19481-0|pmc=56482413|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Urubshurow, Victoria Kennick, 1950-|urtea=|izenburua=Introducing world religions|argitaletxea=Routledge|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/166361553|isbn=978-0-415-77269-3|pmc=166361553|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=Rouhani Maʻani, Baharieh.|urtea=|izenburua=Leaves of the twin divine trees : an in-depth study of the lives of women closely related to the Báb and Baháʼuʼlláh|argitaletxea=George Ronald|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/373477054|isbn=978-0-85398-533-4|pmc=373477054|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=John S.|abizena=Hatcher|urtea=2008|izenburua=Adam's wish : unknown poetry of Ṭáhirih|argitaletxea=Baha'i Pub|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|abizena2=Hemmat|izena2=Amrollah|data=2008|url=https://books.google.es/books?id=s4sqVWBTy3AC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|isbn=978-1-931847-61-2|pmc=232980865|sartze-data=2020-03-25}}</ref> Izan ere, garai hartako kronika batek zioenez, Tahirih-k hogeita hamasei urte zituen 1852an hil zutenean, ilargi-egutegiaren arabera.