Tahirih: berrikuspenen arteko aldeak

'''Tahereh''' (Tāhirih) ({{lang-fa|طاهره‎}}, "Aratza") eta '''Qurrat al-ʿAyn''' ({{lang-ar|قرة العين‎}}, "Begien Kontsolamendua") izengoitiz ezaguna, '''Fatima Baraqaní / Umm-i-Salmih'''<ref>{{erreferentzia|izena=John|abizena=Hatcher|urtea=2008|izenburua=Adam's Wish. Unknown Poetry of Tahirih|argitaletxea=Bahá'í Publishing Trust|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-1-931847-61-2|hizkuntza=en|abizena2=Hemmat|izena2=Amrollah}}</ref> (1814/1820 - 1852) [[Muhammad Salih Baraghani|Muhammad Salih BaraghaniBaraqani-ren]] alaba, bere garaiko Irango familiarik ospetsuenetariko batean jaio zen.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Farzaneh|abizena=Milani|urtea=1992|izenburua=Veils and words : the emerging voices of Iranian women writers|argitaletxea=I.B. Tauris|orrialdea=295|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=1992|url=https://www.worldcat.org/oclc/221552727|bilduma=Contemporary issues in the Middle East (illustrated ed.)|isbn=1-85043-574-X|pmc=221552727|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Shoghi|abizena=Effendi|urtea=1944|izenburua=God passes by|argitaletxea=Baháʼí Pub. Trust|orrialdea=72|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=1970, ©1974|url=https://www.worldcat.org/oclc/2215097|isbn=0-87743-020-9|pmc=2215097|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Nabil|abizena=|urtea=1932|izenburua=The Dawn-Breakers: Nabíl’s Narrative of the Early Days of the Bahá’í Revelation|argitaletxea=US Bahá’í Publishing Trust|orrialdea=676|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=https://reference.bahai.org/en/t/nz/DB/db-45.html.utf8?query=1817&action=highlight}}</ref> Poeta eta teologo irandar ospetsua, emakumeen eskubideen aldeko aktibista eta Bábí fedekidea izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Moojan|abizena=Momen|urtea=|izenburua=Holy people of the world : a cross-cultural encyclopedia|argitaletxea=ABC-CLIO|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|abizena2=Lawson|izena2=Todd|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/57407318|artikulua=Tahirih|isbn=1-85109-649-3|pmc=57407318|sartze-data=2020-03-24}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|abizena=Smith, Peter, 1947 November 27-|izenburua=A concise encyclopedia of the Baha'i faith|argitaletxea=Oneworld|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/42912735|isbn=1-85168-184-1|pmc=42912735|sartze-data=2020-03-24}}</ref> Izan ere, 1844an, [[Bab|Báb]]-en fedea aitortu zuen lehen emakumea, eta [[Bizidunen Hizkiak]] lehen fededunen hamazazpigarren taldekidea izan zen. [[1848]]<nowiki/>an Badaxt-en, [[Babismo|bábí]] topaketa batean zegoela, aurpegiaren aurreko zapia kendu zuen; keinu horrekin Islamaren [[xaria]] amaitutzat eman zuen eta aro berri baten etorrera aldarrikatu. Erlijioaren interpretazio erradikal horrek,<ref>{{erreferentzia|izena=Hamid|abizena=Dabashi|urtea=2001|izenburua=Close up: Iranian Cinema, Past, Present, and Future|argitaletxea=Verso|orrialdea=217|orrialdeak=|ISBN=1-85894-626-2|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books?id=M2hptUffeFcC&pg=PA217&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref> non mesianismoa eta babismoa uztartzen zituen, bábíen komunitatea zatituko zuen.<ref>{{erreferentzia|izena=Hamid|abizena=Dabashi|urtea=2011|izenburua=Shi'ism, a religion of protest|argitaletxea=The Belknap Press of Harvard University Press|orrialdea=190|orrialdeak=|ISBN=978-0-674-04945-1|hizkuntza=en|url=https://books.google.es/books?id=3l1fBbd-9noC&pg=PA190&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref name=":2">{{erreferentzia|izena=Abbas|abizena=Amanat|urtea=|izenburua=Resurrection and renewal: the making of the Babi movement in Iran, 1844–1850|argitaletxea=Kalimat Press|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=978-1890688424|hizkuntza=en}}</ref> Sinesten eta irakasten zuenarengatik, 1852ko abuztuan exekutatu egin zuten, bere zapiarekin itota. Bere gorpuzkia lubaki batera bota eta harriez estali zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=Balyuzi, H.|abizena=M.|izenburua=The Báb; the herald of the day of days,|argitaletxea=G. Ronald|data=[1973]|url=https://www.worldcat.org/oclc/707857|isbn=0853980489|pmc=707857|sartze-data=2019-03-18}}</ref> inork ezagutzen ez duen lekuan. Bere bizitza, eragina eta exekuzioak direla eta, gaur egungo erlijioaren pertsonaiarik nabarmenetakoa da.

Fatima Baraqani [[Qazvin]]-en jaio zen noizbait 1814 eta 1820 urteen artean<ref>{{erreferentzia|izena=Moojan|abizena=Momen|urtea=2003|izenburua=The Family and Early Life of Tahirih Qurrat al-`Ayn|argitaletxea=Bahá'í Studies Review, 11|orrialdea=|orrialdeak=35-52|ISBN=|hizkuntza=en}}</ref>. Muhammad Salih Baraqani, teologo usuli ospetsua eta Aminih Khanum-en alaba zaharrena; nahiz eta ama aurreneko emaztea ez zenez, Tahirih-k anaia-erdi nagusiak bazituen. Guraso biak [[mujtahid]]-ak ziren<ref>{{erreferentzia|izena=Laurence Paul|abizena=Elwell-Sutton|urtea=|izenburua=Qurral al-Ayn|argitaletxea=|orrialdea=5:502|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|abizena2=McEoin|izena2=Denis}}</ref> Qazvin hiriko auzo turkiarrean bizi ziren eta Tahirih txiki-txikitikan [[turkiera]] eta [[persiera]] hitz egiten ikasi zuen; geroago, [[arabiera]] ere ikasiko zuen, ikasketetan aurrera egin ahala.

Gainerako senideek bezala, aitak sortutako erlijio-ikastetxean hasi zen ikasten gazte-gaztea zelarik. Amak [[literatura]] eta [[olerkigintza]] irakatsi zion, eta aitak eta aitaren aldeko osabek eta lehengusuek [[Xaria|erlijio jurisprudentzia]], [[Fiqh|jurisprudentziaren printzipioak,]] [[Hadith|Islamiar Tradizioak]] eta [[Korana]]. Aitaren senideekin filosofia ([[falsafa]]) eta filosofia mistikoa ([[ḥikmat]] eta [[Irfan|'irfān]]) ere ikasi zituen.<ref>{{erreferentzia|izena=Hussein|abizena=Ahdieh|urtea=2017|izenburua=The Calling: Tahirih of Persia and Her American Contemporaries|argitaletxea=Ibex Publishers|orrialdea=61|orrialdeak=|ISBN=978-1-58814-145-3|hizkuntza=en|abizena2=Chapman|izena2=Hillary|url=https://books.google.es/books?id=OJ8qDwAAQBAJ&pg=PA61&lpg=PA61&dq=Usuli,+Akhbari,+Shaykhi,+Babi:+The+Tribulations+of+a+Qazvin+Family&source=bl&ots=P74VZgJPcw&sig=ACfU3U37foPeb1IkDEnj8mZKmsXV85Ebbw&hl=eu&sa=X&ved=2ahUKEwicq86K57LoAhUCgRoKHYbNDQkQ6AEwDXoECB0QAQ#v=onepage&q=Usuli%2C%20Akhbari%2C%20Shaykhi%2C%20Babi%3A%20The%20Tribulations%20of%20a%20Qazvin%20Family&f=false}}</ref>[[Fitxategi:Shaykh Ahmad Ahsaey.jpg|ezkerrera|thumb|Xeikh Ahmad]]Gai horietan guztietan nabarmendu zen, ikasketa maila handia lortuta. Aldizkari musulman batek dioenez, ikasketak amaitu zituenean, jakintza eta bertuteen eredua omen zen, eta haren mintzoa eta idazkiak ezin ederragoak omen ziren (bi ‘l-faṣāhah wa al-balāghahwa jamāl al-bayān). Horrez gain, oso ederra zen fisikoki ere.<ref>{{erreferentzia|izena=Al-Amīn|abizena=|urtea=|izenburua=Mustadrakāt A‘yān al-Shī‘a 6: 239, 328. zenb.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=ar|zenbakia=328}}</ref><ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|abizena=Nabīl Zarandī, 1831-1892.|izenburua=The dawn-breakers : Nabíl's narrative of the early days of the Baháʼí revelation|argitaletxea=Baháʼí Pub. Trust|data=1975, ©1953|url=https://www.worldcat.org/oclc/155428358|edizioa=1st British ed|isbn=0-900125-22-5|pmc=155428358|sartze-data=2020-03-24}}</ref>

== Izenak eta Ezizenak ==