Chavín (kultura): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
«Chavín de Huántar» orrira birbideratzen |
«Chavín de Huántar» orrira zeraman birbideratzea ezabatu da Etiketa: Birbideratzea ezabatu da |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Goldapplike Peru Chavin Slg Ebnöther.jpg|thumb|right|Kondore baten irudia duen urrezko apaingarri chavín bat.]]
'''Chavín kultura''', [[Andetar zibilizazio|Antzinako Peruko]] [[kultura arkeologiko]] bat da, Horizonte Goiztiar izeneko garaian (k.a. 1200 -k.a. 400) garatu zena.<ref>{{erreferentzia|izena= José Antonio |abizena= Del Busto|izenburua= Perú preincaico|lekua=Lima|argitaletxea= El Comercio|urtea= 2011|ISBN = 978-612-306-033-6}}</ref> Bere garapen zentroa [[Chavín de Huántar]] hirian izan zuen, Huachecsa eta Mosna ibaien elkargunetik 2 kilometrora dagoena, [[Marañón (ibaia)|Marañón ibaiaren]] goi arroan (egungo [[Áncash departamendua]]n).
Tradizioz, Chavínen garapen nagusia «horizonte kultural» gisa hartzen dute, beste kultura garaikide batzuetan dituen eragin artistiko eta erlijiosoengatik. Garapen historiko horren zati handi bat Erdi Mailako heziketa-aroari eta Goi Mailako heziketa-aroari dagokio, eta ezaugarri hauek ditu: erlijio-kultua areagotzea, zeremonia zentroekin lotura estua duen [[zeramika]] agertzea, [[arto]]aren eta [[patata]]ren laborantza areagotzea,<ref>{{erreferentzia|abizena=Burger|abizena2=Van der Merwe |izena=Richard L. |izena2=Nikolaas J. |data= 1990eko martxoa |izenburua=Maize and the origin of highland Chavín civilization: an isotopic perspective |url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1525/aa.1990.92.1.02a00060/abstract |aldizkaria=American Anthropologist |liburukia=92 |alea=1 |orrialdea=85-95 |hizkuntza=en |doi=10.1525/aa.1990.92.1.02a00060}}</ref> [[nekazaritza]]-teknikak hobetzea eta [[metalurgia]] eta [[ehungintza]] garatzea.
[[Julio César Tello]] arkeologoak kultura aurkitu zuen eta andetar "jatorriko kultura" edo "Andeetako zibilizazioen ama" bezala hartu zuen. Hala ere, berriki egindako aurkikuntzek, [[Caralgo zibilizazioa]], aurrezeramiko berantiar garaikoa, Chavín baino antzinakoagoa dela iradokitzen dute.
Tellok Chavín kultura, bere adierazpen artistikoetan (bereziki zeramikan) agertzen diren oihaneko ikonografiaren adierazpen anitzen ondorioz, [[Amazonia|amazoniarra]] zela adierazi zuen.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Kultura arkeologikoak]]
[[Kategoria:Kolonaurreko Amerika]]
[[Kategoria:Peruko arkeologia]]
| |||