Biosfera: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea
tNo edit summary
6. lerroa:
== Historia ==
 
Termino hau [[Eduard Suess]] geologoak sortu zuen 1875ean, baina biosfera kontzeptu ekologiko gisa 1920ko hamarkadan definitu zuen [[Vladimir Vernadski|Vladimir I. Vernadski-kVernadskik]], eta 1935ean [[Arthur Tansley-k|Arthur Tansleyk]] ekosistemaren terminoa garatu zuen. Biosfera garrantzi handiko kontzeptua da [[astronomia]], [[geologia]], [[geokimika]], [[klimatologia]], paleogeografia, biogeografia, [[eboluzio]]a eta, oro har, Lurreko bizitzari buruz diharduten zientzia guztietan. Ekosistema guztiak barneratzen ditu, handiak nahiz txikiak.
 
[[Atmosfera]], [[hidrosfera]] eta [[litosfera]] hitzen analogiaz, biosferak Lurra inguratzen duen bizidunen geruza adierazten du.
 
Biosfera garrantzi handiko kontzeptua da [[astronomia]], [[geologia]], [[geokimika]], [[klimatologia]], paleogeografia, biogeografia, [[eboluzio]]a eta, oro har, Lurreko bizitzari buruz diharduten zientzia guztietan. Ekosistema guztiak barneratzen ditu, handiak nahiz txikiak.
{{zuzendu | zatia = Hemendik aurrera, artikulu}}
 
== Bizitzaren banaketa ==
 
DimentsioBiosferak irregularrendimentsio irregularreko kapa argalmehe bat osatzen du. Era berean, [[biomasa]]ren, dibertsitatearen eta lehen ekoizpenaren dentsitatea irregularra da. Azalean zein [[ozeano]]Itsaso eta itsasoenozeanoak hondoetarahartzen hedatzenditu, da.gainazaletik Azkenhondoraino hauetan(bizitzaren garatueta zenbiosferaren lehenengojatorria aldizlitzatekeen gunea), eta kontinenteen azalagatik,gaina eta lurrazalarenlitosferaren azalekogoialdea mailetan,ere nonbai bizitza(biosfera aurreralur egitenbarnean duenhedatzen da, dentsitatehaitz baxuarekinarteko harrienzirrikituetan porobizitza etatopa zirrikituen arteandaiteke). {{zuzendu | zatia = Hemendik aurrera, artikulu}}
 
=== Ozeanoak ===
[[Fitxategi:Océanos.png|ezkerrera|thumb|230px|Munduko [[ozeano]]ak]]
 
[[Ozeano]]etan [[bizi]]tza azaleko geruzan kontzentratzen da, [[zona fotiko]]an, argiaedo bizitzarako beharrezkoa den argi kopuru nahikoa sartzen daden etaeremuan. [[Kate trofiko]]a hemen hasten da fotosintetizatzaileekin, gehien bat zianobakterioak eta [[protisto|protistak]] direnak, normalean planktonikoak eta zelulabakarrak. Bizitzaren garapenerako faktore mugatzaileak hemen ezinbesteko mantenugai batzuk dira, burdina kasu. Elementu kimiko horiek urriak dira eta [[produktibitate]] maximoak kontinente ondoko itsaso hotzetan eta eskualde tropikal batzuetan aurkitzen ditugu, zeinetatik korronteak [[janari|elikagaiak]] itsas hondotik azaleratzen dituen. Toki horietatik kanpo, latitude beroetako eskualde pelagikoak ([[itsas zabal]]ean) basamortu biologikoak dira, bizitza dentsitate txikia dutenak. Itsas ekosistema aberats eta konplexuenak dira tropikalak, oso sakontasun gutxira garatzen direnak (metro batzuetara bakarrik) bentiko bizitza handia dutenak. Adibiderik argiena [[koral-uharri]]a da.
 
=== Kontinenteak ===