Pere Calders i Rossinyol: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-Cite web +erreferentzia)
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-[Cc]ite[ _]book +erreferentzia)
16. lerroa:
Pere Calders ezaguna da batez ere, bere narrazio laburrengatik, kritikak eta ikusleek arreta gehiago jarri baitiote eleberriei baino. Caldersen ipuinak umoristikoak, ironikoak, fantasiazkoak eta zentzugabeak dira, eta batzuk errealismo magikoaren barruan kokatu dituzte.<ref>{{erreferentzia|url=https://www.raco.cat/index.php/Aiguadolc/article/view/78109/102036|izenburua=Pere Calders, tocant de peus al ce|sartze-data=202oko urtarrilaen 24|egunkaria=|aldizkaria=L'aiguadolç, núm. 30, 2004|abizena=Piquer Vidal|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=Noia 64 mimetypes pdf.pngPDF}}</ref>
 
Bere ipuin askotan, eta batez ere lehen narrazioetan, Caldersek bitxikeriarekiko zaletasuna erakusten du. Ipuin horietan, gertaera sinesgaitzak eta fantastikoak gertatzen dira, narrazioaren protagonistarekin elkarreraginean, eta, askotan, historiaren katalizatzaile gisa jokatzen dute.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Amanda.|abizena=Bath|urtea=1987|izenburua=Pere Calders: ideari i ficció|argitaletxea=Edicions 62|orrialdea=59|orrialdeak=|ISBN=84-297-2551-2.|hizkuntza=}}</ref>Hala ere, azpimarratzekoa da fantasiazko literaturan ez bezala Caldersen helburua ez dela elementu magiko edo naturaz gaindikoaren gorazarrea.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Marina|abizena=Pala|urtea=2000|izenburua=Calders : els miralls de la ficció : [catàleg de l'exposició].|argitaletxea=Diputació de Barcelona|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=84-7794-731-7.|hizkuntza=cat}}</ref>Bere fantasiazko narrazioetan ikus daitekeen joera bat da protagonistak, batzuetan gertaera fantastiko horien aurrean kexatzen badira ere, naturaltasun handiz onartzen dituela eta, hala egiten ez dutenak, historiako beste pertsonaia batzuek barregarri uzten dituztela, gertaera horiek naturalenak direla ulertzen baitute.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Amanda|abizena=Path|urtea=1987|izenburua=Pere Calders: ideari i ficció. Barcelona|argitaletxea=: Edicions 62|orrialdea=67|orrialdeak=|ISBN=84-297-2551-2|hizkuntza=}}</ref> Horren adibide bat ''L'any de la meva gràcia'' ipuinean ikus daiteke. Izan ere, historiako protagonista bat-batean konturatu da zurezko panpinen aurpegitik eskua pasatuz errealismo handiz margotu ditzakeela aurpegiak. Gainera, emandako botere hori onartu ez ezik, bere haserrea ere erakusten du, jasotako boterea oso apala eta ez oso erabilgarria dela uste baitu.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Pere|abizena=Calders|urtea=1955|izenburua=L'any de la meva gràcia a Cròniques de la veritat ocult|argitaletxea=Editorial Selecta|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref> Amanda Bath-en arabera, Caldersen ipuinak Borges, Cortázar edo García Márquezekin parekatu daitezke, errealismo magikoaren generoko talentu berdineko adierazle gisa.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Amanda|abizena=Bath|urtea=1987|izenburua=Pere Calders: ideari i ficció|argitaletxea=Edicions 62|orrialdea=155|orrialdeak=|ISBN=84-297-2551-2.|hizkuntza=}}</ref>
 
Baina Caldersen ipuin guztiak ez dira fantasiazkoak. Askok ez dute fantasiazko elementurik, non Calders-ek irakurlearekin jolasten du zerbait erakutsiz baina beste bat esanez. Narrazio horietan, narratzaileak irakurleari kontatzen duenetik erabat bereizten duen errealitate bat aurkezten dio, eta idazteko orduan Caldersen umorea eta asmamena erakusten ditu.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Amanda|abizena=Bath|urtea=1987|izenburua=Pere Calders: ideari i ficció|argitaletxea=Edicions 62|orrialdea=165|orrialdeak=|ISBN=84-297-2551-2|hizkuntza=}}</ref> Batzuetan, errealitatearen eta itxuraren arteko kontrajartze horrek zalantzak sortzen dizkio irakurleari, benetan gertatu denari buruz. Hala nola ''Invasió subtil'' istorioan non, narratzailea erabat sinetsita baitago katalanaren itxura egiten duen japoniar batekin jaten ari dela, nahiz eta interpretazio horrek erabat kontrajartzen duen testuan irakurtzen duenarekin.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Pere|abizena=Calders|urtea=1978|izenburua=Invasió subtil a Invasió subtil i altres contes|argitaletxea=Edicions 62|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>
 
Edo ''A Vinc per donar fe'' , non narratzaileak herrian banpiro bat dagoela dio eta bat-batean bere lehengusina konorterik gabe aurkitzen dela kalean, bera hiltzen baitu banpiro bat dela sinisturik, maiz zorabiatzen zen emakume bat zela kontatzen zaigun arren. Honek zalantza sortzen du benetan banpiro bihurtu ote zen edo ez.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Pere|abizena=Calders|urtea=1978|izenburua=Vinc per donar fe a Invasió subtil i altres contes|argitaletxea=Edicions 62|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref> Testuan justifikaziorik ez egon arren, narratzaileak arrazoia izateko aukerari buruzko espekulazioa sortzen da. Horrela, errealitatearen eta itxuraren arteko kontrastea gertatzen da.
 
Caldersek 5 ipuin eta eleberri labur bat ere idatzi zituen, besteengandik bereizten direnak, Mexiko dutelako gai eta hango eragina erakusten dutelako. Narrazio horietan, Oscar Lewis antropologo estatubatuarraren antzeko portaera- eta joera psikologiko-ohiturak dituzten protagonista mexikarrak deskribatzen dira.<ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Carme|abizena=Puig Molist|urtea=2003|izenburua=Pere Calders i el seu temps|argitaletxea=Publicacions de l'Abadia de Montserrat|orrialdea=302|orrialdeak=|ISBN=84-8415-466-1.|hizkuntza=}}</ref><ref>{{Cite bookerreferentzia|izena=Amanda|abizena=Bath|urtea=1987|izenburua=Pere Calders: ideari i ficció|argitaletxea=Edicions 62|orrialdea=113|orrialdeak=|ISBN=84-297-2551-2|hizkuntza=}}</ref>
 
Narrazio horietako batzuetan, mexikarrek heriotzarekiko eta heriotzarekiko gurtzarekiko duten jarrera ere ikus daiteke. Narrazio horiek beste narrazio batzuen desberdinak dira, tonu errealistagoa eta fantasiazkoagoa dutelako.