Instrumentalismo: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-Cite web +erreferentzia) |
||
33. lerroa:
“Gure asmo teorikoek egiarantz jotzeko joera daukate; hau da, errealitatearen esparru desberdinen benetako deskribapenak egiteko joera(…) Ez dugu bakarrik arrakasta biologiko edo instrumentala bilatzen”
Poperren ikuspegi hau John Worral filosofoak ongi garatzen du. Poperri Donald T Campbellek atxiki zioen errealismo hipotetikoaren ideia modu nabarmen batean azaltzen du pentsalariak. Bestalde, instrumentalismoak ere baditu bere aldeko pentsalariak. Hurrenez-hurren Henri Poincaré y Pierre Duhem hartzen dira pentsalari nagusitzat. <ref>{{
Poperrek "Ezagutza zientifikoaren logika" lanean eskola enpiriko guztiek lehenengo eta bigarren premisa onartzen zituztela ikusi zuen. Honela, zehaztu zuen instrumentalismoa. Bere ustez, zientzialari batek esaten duena pausuz-pausu frogatzen du. Zientzia enpirikoetan, hipotesiak egin ostean behaketa edo proba bat eginez frogatzen dutela dio.
46. lerroa:
John Dewey pragmatismo amerikarraren jatorrian ezartzen den filosofo bat da. Metafisika eta epistemologia baztertzen ditu. Bere helburua, historiak markatzen dituen errealitateak aurkitzea da. Filosofia ikusteko modu klasikoak filosofiari ekarri al dizkion arazoei buruz ere hitz egiten du. Horrela, mendebaldeko tradizioan finkatutako dikotomietan erori daitekeela dio. Horrela, Deweyek natura eta filosofia uztartzen sahiatzen da gizarte modernoetan. Gainera, gure gizarteen aurrerapen zientifiko eta teknikoarekin lotzen ditu baina era berean giza-zientziaren gaiak edo gai moralen garapen ezaren inguruan ere hitz egiten du. Honen aurrean, Deweyen ustez, jakintza akzioaren ikuspuntutik interpretazioa egin beharko litzateke. Akzioaren teoria honek, kontzientzia eta adimenaren ikuspegi aktiboago batera garamatza. Beraz, ikuspegi instrumental bat sortzen da. Nolabait, sormena akzioaren erdigunean jartzen da. Honen barruan kokatzen ditu, helburuak, subjektuak, objektuak, materia eta espiritua. Azken finean Deweyek errealitatea ulertzeko oso modu desberdin bat ematen digu. <ref>{{Cite book|hizkuntza=es|izenburua=La necesidad de la filosofia actualidad de la obra de J. Dewey|urtea=1997|abizena=Mougán Rivero|izena=Juan Carlos|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Universidad de Cádiz|ISBN=}}</ref>
Era berean, Dewey instrumentalistatzat hartzearen inguruan ere eztabaidak egon dira. Deweyen filosofia naturalismoa bezala definitua izan da. Pragmatismotik eta enpirismotik edaten duen pentsamoldea da. Hala ere, Deweyek bere pentsamoldeari instrumentalismo moduan deitu nahi izan zion. Enpirismo klasikotik modu argian banatu zuen bere pentsamoldea batez ere hauen oinarrizko kontzeptua zen esperientzia ez zerabilelako. Esperientzia enpirista klasikoen ikuspuntutik oso modu sinple batean azalduta ageri da. Nolabait, purifikatuta eta arazorik gabeko esparru moduan ikusten dute esperientzia. 1925an idatzi zuen ''Esperientzia eta natura'' lanean esperientzia kontzientzia izan beharrean, historiarekin lotzen du. “Esperientziak ez dauka zerikusirik kontzientziarekin. Esperientzia ez da modu kualitatibo eta zentral batean ikusten. Gizakiak ez du zertan jakin behar ezjakintasuna esperientziaren aspektu garrantzitsuenetariko bat denik Ohiturak ere esperientziaren parte dira baina honekiko kontzientziarik izan gabe modu seguru eta trebe batean. Esperientzia kontzientzia egoeretara mugatzen dute enpiristek. Hala nola, ezjakintasuna, ohitura edo modu txar batean erroturik geratua.” Beraz, esperientzia ezin daiteke kontzientzia argi eta desberdin batera murriztu. Esperientzia jakintzan oinarritua egon arren, honetara bakarrik ezin dela murriztu ere esaten du. Deweyek egiazkoa, noblea… kontuan hartu behar dela dio baina modu berberean segurua ez dena edo nobletasun horretatik aldentzen dena ere kontuan hartu behar dela dio. <ref>{{
=== Instrumentalismoa eta errealismoa. ===
54. lerroa:
Bestalde, instrumentalismoak teoria zientifikoak instrumentu edo mundua ulertzeko moduak dira baina ez daukate zertan honen ispilu izan behar. Nahikoa da teoria zientifiko batek hizkuntzalaritzaren aldetik zentzua izatea munduko elementuekin harremana ezartzean eta etorkizunera begira egiten dituen aurreikuspenak egia izatea.
<ref>{{
== Instrumentalismoaren egoera gaur egun. ==
| |||