Lauburu: berrikuspenen arteko aldeak

Lauburuaren jatorria ez da argia. [[Esbastika|Esbastikarekin]] lotu du zenbaitek, jatorri [[Germaniar herriak|germaniarra]] duelakoan. Azken batean, lauburua esbastika borobildu bat litzateke. Aldi berean, askok [[India|Indiaraino]] daramatzate lauburuaren erroak, gaur egun ere erabiltzen baitute bertan, zorte oneko ikur bezala. Aipatu beharra dago, ordea, ez aitzinako germaniarrek ezta indiarrek ere ez zutela, itxuraz, sekula esbastika borobildurik erabili<ref group="oh">Esbastika borobilduak topatu dira europa erdialdean, baina denak XIX. mende ingurukoak.</ref><ref group="oh">Triskelak ordea, ageri dira</ref>, eta bestalde, aitzinako amerikar kulturetan ere esbastika motako irudiak topatu direla<ref name=":0">{{Cite weberreferentzia|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/lauburua/ar-87432/|izenburua=Lauburua|sartze-data=2019-11-13|egunkaria=Auñamendi Entziklopedia|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>. Arrazoi horiek eta beste batzuk tarteko, lauburuaren jatorria beste nonbait kokatzen dute zenbait ikerlarik.

[[Fitxategi:Etruscan pendant with swastika symbols Bolsena Italy 700 BCE to 650 BCE.jpg|thumb|200 px| K.a. XVIII. mendeko etruriarren apaingarri bat, esbastikak irudikatzen dituena.]]Dirudienez, erromatarren garaian esbastika nahiko zabaldua zen Pirinioetako bi aldeetan, euskal lurretan beste tokietan bezain beste presentzia ez badu ere<ref name=":1">{{Cite weberreferentzia|url=https://dadun.unav.edu/bitstream/10171/17778/1/47916491.pdf|izenburua=El lauburu. Política, cultura e identidad nacional en torno a un símbolo del País Vasco|sartze-data=2019-11-13|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=de Pablo|izena=Santiago|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>. Oso litekeena da jatorri zeltarreko migrazioek ekarri izana Euskal Herrira, erromatarrak heldu baino lehenago. Gerora, bertakoek beren modura moldatu zutela pentsa dezakegu, baina aitzinako esbastika horien zein lauburuaren agerpen garaiak ikusirik, hau ere zalantzan jartzekoa da. Izan ere, azken mendeak alde batera utzita esbastikaren kasuak oso bakanak dira, eta lauburuaren aztarnarik ez da erdi-aroa igaro arte. Laburbilduz, zaila da aintzinako esbastika horiek lauburuarekin zein lotura duten zehaztea<ref name=":2">{{Cite book|hizkuntza=|izenburua=Diccionario crítico de mitos y símbolos del nazismo|urtea=2003|abizena=Sala|izena=Rosa|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=El Acantilado|ISBN=978-84-96136-31-0}}</ref>.

Beste batzuen ustean, lauburuak ez omen du inolako harremanik esbastikarekin. Koma edo galoiak konbinatuz eginiko iruditzat hartzen du [[Philippe Veyrin|P. Veyrin]] ikerlariak, adibidez<ref>{{Cite weberreferentzia|url=http://www.samb-baiona.net/fr/publi/articles/Veyrin_1936.pdf|izenburua=Le croix à virgules doit "croix basque"|sartze-data=2019-11-13|egunkaria=Bulletin de Musée Basque|aldizkaria=|abizena=Veyrin|izena=Philippe|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=}}</ref><ref name=":0" />. Izan ere, koma itxurako elementu horiek ohikoak dira euskaldunen apaingarri lanetan. Esan bezala, elementu solteen konbinazio balitz, esanahia are ilunagoa litzateke, edo agian funtzio nagusia irudi apaingarriarena izan liteke.

Bestalde, [[Louis Colas|M.L. Colasek]] [[Parazeltso|Parazeltsoren]] ''signe oviphile'' (ikur obifiloa) zuen lauburuaren jatorritzat<ref name=":0" />, baina iritzi horrek ez du adostasun handirik erakarri<ref name=":1">{{Cite weberreferentzia|url=https://dadun.unav.edu/bitstream/10171/17778/1/47916491.pdf|izenburua=El lauburu. Política, cultura e identidadnacional en torno a un símbolo del País Vasco|sartze-data=2019-11-13|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=de Pablo|izena=Santiago|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>.

''La fantaisie de nos étymologistes a vu dans ce mot, qui signifie littéralement "quatre-têtes", la croix, le labarum.''</ref>, eta Campionek, 1907an labaroarekiko lotura hori "lausoa eta iluna" zela zioen<ref>{{Cite weberreferentzia|url=http://hedatuz.euskomedia.org/4788/1/01217241.pdf|izenburua=Defensa del nombre antiguo, castizo y legítimo de la lengua de los Baskos contra el soñado "euzkera"|sartze-data=2019-1-14|egunkaria=Revista Internacional de los Estudios Vascos|aldizkaria=|abizena=Campion|izena=Arturo|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=PDF}}</ref>.

1930ko hamarkadan [[Alemania|Alemanian]] [[Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista|Alderdi Nazia]] boterera heltzean eztabaida sutsua piztu zen akademia eta politikarien zirkuluetan. Naziak ikur esbastika erabiltzen zen tokiekiko interes bizia zuten, eta lauburua esbastikaren oso antzekoa zen. Naziek ez zuten begirune handirik sortzen, eta ondorioz lauburuaren erabilera apaldu egin zen politikaren eta kulturaren munduan, munduko beste hainbat txokotan esbastikarena bezalaxe. Espainiako gerra zibila eta II. mundu gerraren ostean alboratu zen esbastikaren erabilera behin betiko. Edonola ere, 1944 alemaniarrek euskal herrian grabaturiko ''[[Im Lande der Basken]]'' dokumentalean esbastika batzuk ikus daitezke<ref>{{Cite weberreferentzia|url=https://www.diariovasco.com/v/20130106/cultura/lande-basken-euskadi-segun-20130106.html|izenburua='Im Lande der Basken', Euskadi según los arios|sartze-data=2019-11-18|egunkaria=el diario vasco|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>.