Diru-paper: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
|||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Billets de 5000.jpg|thumb|300px]]
'''Diru papera''' edo '''billetea''' [[paper]]ean inprimatutako [[diru]]a da, zehazkiago [[diru fiduziario]]a (balio materialik ez duelako) egungo txanpon gehienek bezalaxe. Herrialde edo lurralde bateko [[banku zentral]]ak edo legezko beste erakunde batek inprimatu eta jaulkitzen du, herrialde horretako [[erabilera legaleko diru]] moduan. Txanponak diru kopuru txikietarako erabiltzen den bitartean, diru papera kopuru handietarako erabili ohi da, kopuru handietarako txanponak erosoak ez direlako.
== Historia ==
Diru-papera Txinan sortu zen VII. mendean, baina ez zen ofizialki erabili 812. urtera arte (IX. mendea). Biztanleria baten artean merkataritza erraztuko zuen kanbio-bide baten garrantziak moneta kanbio-bide gisa sortu zuen.
XIII. mendean, Marko Polo izeneko herritar veneziar batek bidaia luze bati ekin zion Txinara, garai hartako enpresa harrigarria. Gertaera berezi horrek ospetsu egin zuen. Bidaia horretan egindako oharrek Mendebaldean txanpon-paperaren ekoizpenari eta erabilerari buruz dauden lehen erreferentziak biltzen dituzte. Paper hori Europan garai hartan nagusi ziren baldintzetarako ordainketa ulertezina da. Marco Poloren garaikideentzat, informazio horrek fantasiazkoa eta sinesgarritasunik gabea zirudien. Esploratzaile ezagunaren baieztapenak urte batzuk geroago baino ezin izan ziren egiaztatu, Ming.3 dinastiak XIV. mendean jaulkitako billeteekin. Txinatarrek diru hegalaria deitu zieten billeteei, pisu txikia zutelako eta eremu handi samarrean ibiltzeko erraztasunagatik. X. mende inguruan oso ondo egituratutako zirkulazio-sistema zuten. Txanpon-papera existitzen hasi eta gutxira, ordainbide horren faltsutzaile saihestezinak agertu ziren. Artxibo batzuek arazo horren aurka Txinako agintariek egin zuten borroka deskribatzen dute. Aplikatutako zigorrak ez ziren txikiak, eta faltsukeria heriotzarekin zigortzen zen.
== Kanpo estekak ==
| |||