Emma Goldman: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Ikus, gainera atala sortu eta barne loturak gehitu |
tNo edit summary |
||
1. lerroa:
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Emma Goldman''' ([[Kaunas]], [[Lituania]], [[Errusiar Inperioa]], [[1869]]<nowiki/>ko [[ekainaren 27]]a – [[Toronto]], [[Kanada]], [[1940]]ko [[maiatzaren 14]]a) [[anarkismo|anarko]]-[[komunismo|komunista]] izan zen, ''Emma Gorria'' bezala ere ezagutzen zuten. Oso
== Biografia ==
8. lerroa:
=== Ameriketan ===
16 urte zituela, ahizpaorde batekin [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetara]] emigratu zuen aitarekin izan zuen eztabaida baten ondorioz.
Ehun fabrika batean hasi zen lanean. Garai hartan, [[Haymarket afera|Haymarketeko erreboltak]] lau anarkistaren urkatzea ekarri zuen. Bidegabekeria horrek bultzatu zuen Goldman mugimendu
Errusiar emigrante batekin ezkondu zen, baina bikoteak ez zituen 10 hilabete ere iraun. Emma banandu eta [[New York]]era joan zen bizitzera. Ez zuten ezkontza deuseztatu, amerikar hiritartasuna galtzeko zorian izango baitziren.
20. lerroa:
* ''Demandez du travail, s’ils ne vous donnent pas de travail, demandez du pain, s’ils ne vous donent du pain ni du travail, prenez le pain'' (Lana eskatu, ez badizue ematen, ogia eskatu, ez badizue ez ogirik eta ez lanik ematen, ogia hartu).
Gerora, aipu hau goraipatua izan zen [[Piotr Kropotkin]] bezalako anarko-komunistek egiten zuten desjabetzearen justifikazioan. Atzematearen ondoren [[Voltairine de Cleyre]] bere defentsan atera zen, konferentzia batean (''In defense of Emma Goldman''); kartzelan egon zen bitartean, itzalean, Goldmani haurren hezkuntzarekiko interesa piztu zitzaion eta gerora urteak
Ez zen kartzelaratua izan, bere hitzen gaizki ulertzeen errudun ez zela esan zuen eta. [[Leon Czolgosz]] zen atxilotuetako bat eta Emmak aste batzuk lehenago ezagutu zuen hau. Egun batzuk lehenago, bera izan zen tiro egin zuena. Emma atxilo hartu zutenean hau esan omen zuen: <blockquote>''Nire errua ote da ero batek nire hitzak gaizki interpretatu baditu?'' <ref name=":2" /></blockquote>[[Fitxategi:Emma Goldman surrounded by crowd.jpg|thumb|300 px|Emma Goldman jendaurrean hitz egiten [[1916]]ko [[maiatzaren 21]]ean]]
[[1916]]ko [[otsailaren 11]]n berriro ere atxilotua eta espetxeratua izan zen kontrazepzioaren aldeko manifestu bat banatu izanagatik. Konferentzia bat ematen zuen bakoitzean atxilotua izango zen beldur izaten zen eta beti zeraman liburu on bat gainean.<ref name=":0" />
49. lerroa:
Goldmanek, anarkista izanik, jendarte ez autoritario batetan sinesten zuen eta iraultza garaian, aldi berean, emakumeen ahalduntzea defendatzen zuen. Bere ustez emakumeek gizonekin parekidetasunean aritu behar zuten. <ref>{{Erreferentzia|izena=Miquel Angel|abizena=Ballester|urtea=2019|izenburua=“El pragmatisme de Goldman és coherent amb el seu anarquisme”|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=ca|data=2019-08-30|url=https://www.arabalears.cat/cultura/pragmatisme-Goldman-coherent-anarquisme_0_2298970204.html|aldizkaria=AraBalears.cat|sartze-data=2019-09-04}}</ref> Anarkismoa eta feminismoa batera bildu zituen, 1915ean New Yorken 600 lagunen aurrean preserbatiboa nola jartzen zen azaldu zuen. Horren ondorioz atxilotu zuten. Bere ustetan boto-eskubidea bezalako erreformek ez liekete emakumeei erabateko aldaketa suposatuko, aurreiritzi, ohiturak eta tradizioak alde batera uzteak bai, ordea. <ref name=":1" />
Bizipoza eta bizitzaren aldekoa, Goldmanek dantzatzea gustuko zuen. Behin batean dantzan zegoela kide batek doktrina iraultzailearekin bat ez zetorrela leporatu zionean, mugimendu feministan
== Lan literarioa ==
| |||