12:41, 2 martxoa 2020ko berrikusketa aldatu Xabier Armendaritz (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 85.298 edits t Wikipedia ezin da erreferentziatzat aipatu Etiketa: Desegin ← Aurreko ezberdintasuna		16:06, 3 martxoa 2020ko berrikusketa aldatu desegin Iñazio Irizar (eztabaida \| ekarpenak) 1.768 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
27. lerroa: == Ikuspegi politikoak == Chomsky [[disidente]] politiko nabarmena da. Bere ikuspegi politikoak gutxi aldatu dira txikitatik, judu-langileen tradizioan errotuta zegoen aktibismo politikoan nabarmendu zenean. Normalean [[Anarkosindikalismo\|anarkosindikalista]] edo sozialista [[libertario]] gisa identifikatzen zen. Jarrera horiek ez ditu teoria politiko zehatzak bezain egokiak, baizik eta gizakien beharrak asetzeko egokienak iruditzen zaizkionak: askatasuna, komunitatea eta elkartzeko askatasuna. Beste sozialista batzuek ez bezala, marxistek ez bezala, Chomskyk uste du politika zientziaren eremutik kanpo dagoela , baina oraindik ideia ideal bati buruzko bere ideiak sustatzen ditu datu enpirikoetan eta enpirikoki justifikatutako teorietan. Chomskyren iritziz, errealitate politikoei buruzko egia sistematikoki desitxuratu edo kendu egiten du elite [[korporazio]] batek, komunikabide korporatiboak, publizitatea eta [[think tank]]<nowiki/>sak erabiltzen baititu bere [[propaganda]] sustatzeko. Bere lanek horrelako manipulazioak eta iluntzen duten egia ezagutzera eman nahi ditu. Chomskyk uste du gezurrezko sare hau "zentzu komuna", pentsamendu kritikoa eta norberaren interesaren eta norberaren engainuaren eginkizunak ulertuz apurtu daitekeela, eta intelektualek beren erantzukizun morala abdikatzen dutela munduaren egia esateko, prestigioa eta finantzaketa galtzeko beldurrez. Haren ustez, intelektual gisa, bere [[pribilegio]] soziala, baliabideak eta prestakuntza erabiltzea da bere borroka herri demokraziaren mugimenduei laguntzeko. Protesta-martxa eta talde aktibista antolatzaileekin bat egin duen arren, Chomskyren saltoki politiko nagusiak hezkuntza eta argitalpena dira. Idazlan politiko ugari eskaintzen ditu, eta baita doako ikasgaiak eta hitzaldiak ere, kontzientzia politiko zabalagoa bultzatzeko. Munduko Industri Langileen nazioarteko [[sindikatu]]<nowiki/>ko kidea da. [[Fitxategi:Noam Chomsky (1977).jpg\|alt=Noam Chomsky 1977an\|thumb\|Noam Chomsky 1977an]] [[Fitxategi:Noam Chomsky (1977).jpg\|alt=Noam Chomsky 1977an\|thumb\|Noam Chomsky 1977an]] [[Fitxategi:Noam Chomsky (1977).jpg\|alt=Noam Chomsky 1977an\|thumb\|Noam Chomsky 1977an]] === Estatu Batuetako kanpo politika === Chomsky estatubatuar ~~inperialismoaren~~[[Inperialismo\|inperialismoa]]<nowiki/>ren kritiko nabarmena izan da. [[Ameriketako Estatu ~~Batuetako~~Batuak\|Ameriketako Estatu Batu]]<nowiki/>etako [[Kanpo-politika\|kanpo ~~politikaren~~politika]]<nowiki/>ren oinarrizko printzipioa, Estatu Batuek ekonomikoki eta politikoki kontrolatzen duten "gizarte irekiak" ezartzea dela uste du, AEBetan oinarritutako negozioak aurrera egin dezaten. Haren esanetan, AEBek bere interesekin bat ez datozen herrialde horietako mugimendu guztiak kendu nahi dituzte, eta AEBekiko errespetuzko gobernuak boterean kokatzen direla ziurtatu. Egungo gertaerak eztabaidatzerakoan, bere lekua ikuspegi historiko zabalago baten barruan kokatzen du. Bere ustez, AEBetako eta Britainia Handiko kanpoko ustiapenen kontu historiko ofizialek, zigortu egin dituzte nazioen ekintzak etengabe zuritzen, demokrazia hedatzeko edo beste kasu batzuetan kristautasuna zabaltzeko; kontu horiek kritikatuz, zuzendu nahi ditu. Sarritan aipatzen dituen adibide aipagarriak Britainia Handiko Inperioak India eta Afrikan izan zituen ekintzak dira, eta AEBek Vietnam, Filipinak, Latinoamerika eta Ekialde Hurbilean egindako ekintzak dira. === Kapitalismoa eta sozialismoa === Chomskyk ~~kapitalismoarekiko~~[[Kapitalismoak\|kapitalismoa]]<nowiki/>rekiko eta aberastasun materiala lortzeko desatsegintasua garatu zuen bere gaztaroan. Aldi berean, mespretxua handitu zitzaion [[sozialismo]] autoritarioarentzat, Sobietar Batasuneko politika marxista-leninistek irudikatuta. AEBetako ekonomialarien iritzi komuna onartu beharrean, estatuaren ekonomiaren jabetza osoaren eta jabetza pribatu osoaren artean espektro bat dagoela onartu beharrean, iradokitzen du espektro bat ulertu behar dela ekonomiaren kontrol demokratiko osoan edo kontrol autokrata osoan (estatukoa edo pribatua izan). Azaltzen du Mendebaldeko herrialde kapitalistak ez dira benetan demokratikoak, izan ere, bere ustez, gizarte benetan demokratiko baten pertsona guztiek beren iritzi politika ekonomiko publikoa adierazteko aukera dute. Elite agintarien aurka agertu da, hala nola FMI, Munduko Bankua eta GATT (OMEren aitzindaria) bezalako erakundeak. Chomskyk azpimarratzen duenez, 1970eko hamarkadaz geroztik, AEBetan gero eta desberdintasun ekonomiko handiagoak daude, hainbat finantza araudi indargabetu eta Bretton Woods-en finantza kontrolaren akordioa berriro baliogabetu dutelako. AEBak alderdi bakarreko estatu gisa kalifikatzen ditu, bai alderdi errepublikanoa eta bai alderdi demokratikoa interes korporatibo eta finantzarioek kontrolatutako "negozio alderdi" bakarraren adierazpen gisa ikusiz. Chomskyk azpimarratu du, mendebaldeko demokrazia kapitalista liberalen artean, gutxienez biztanleriaren% 80k ez duela erabaki ekonomikoen gaineko kontrola, zuzendaritza klase baten esku baitago eta azken batean, elite aberats txiki batek kontrolatuta. === Israelgo eta Palestinako gatazka ===

Noam Chomsky: berrikuspenen arteko aldeak