|
[[Luis III.a Beaumontekoa|Luis Beaumontekoa, Leringo kondea]] buru zuten beamontarrek printzearen kausa defendatu zuten; agaramontarrak, [[Filipe I.a (Nafarroako mariskala)|Filipe, Nafarroako mariskala]] eta [[Piarres Peralta eta Ezpeletakoa|Piarres Peraltakoa]] buru, Joan Aragoikoaren eta Eleonorren alde atera ziren.<ref name="auñamendi"/> Batzuek eta besteek aliatuak zituzten [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] mendebaldean: agaramontarrek [[ganboatar]]rak, eta beaumontarrek [[oinaztar]]rak. [[1451]]n, agaramontarrek preso hartu zuten printzea [[Oibar]]ren. Bi urte geroago utzi zuten aske, baina Luis Beaumontekoa, haren seme-alabak eta beste beaumontar batzuk bahiturik geratu ziren [[Zaragoza]]n. [[1455]]ean berriro piztu ziren borrokak, eta orduan ere beaumontarrak garaituak izan ziren. [[1460]]ko urtarrileko hitzarmenaren ondorioz, Joan II.ak preso beaumontarrak aske utzi zituen, baina abenduan printzea [[Lleida]]n preso hartu zutenez gero, gerra berpiztu zen. Printzea [[1461]]eko irailean hil bazen ere, erresuma ez zen baketu. [[1464]]an hil zen haren arreba [[Zuria II.a Nafarroakoa|Zuria]], Gaston Foixkoak [[Orthez]]en preso zeukana.<ref name="auñamendi"/>
HalaVianako ereprintzea hil ondoren piztu zen [[Kataluniako Gerra Zibila|Kataluniako Gerra Zibilean]] ([[1462]]-[[1472]]), agaramondarrenagaramondarrek Aragoiko erregeari lagundu zioten, eta beaumontarrenbeaumontarrek arteko[[Kataluniako liskarrakPrintzerria|Kataluniako Printzerriko]] diputazioari.<ref name="auñamendi"/> Nafarroan ere ez ziren amaitu agaramondarren eta beaumontarren arteko liskarrak. [[1468]]ko azaroan, [[Piarres Peralta eta Ezpeletakoa|Piarres Peraltakoaren]] gizonek [[Nikolas Etxabarri]], Iruñeko apezpikua eta Leonorren[[Leonor I.a Nafarroakoa|Leonor Nafarroakoaren]] kontseilaria, hil zuten [[Tafalla]]n.<ref>{{erreferentzia|izena= Javier |abizena=Hermoso de Mendoza |url= http://www.sasua.net/estella/articulo.asp?f=echavarri | izenburua= Nicolás de Echávarri |sartze-data=2020-1-26 |argitaletxea= sasua.net}}</ref> [[1471]]n, Leringo kondeak ez zuen onartu Joan II.aren eta Leonorren arteko akordioa. Leonor ezkutuan sartu zen Iruñean, [[Petri I.a (Nafarroako mariskala)|Petri I.a, Nafarroako mariskalak]] lagundurik. Baina beaumontarrek eraso zieten, eta Filipe Beaumontekoak, PetriLeringo kondearen anaiak, Nafarroako mariskala hil zuen [[Nafarroako Kontuen Ganbera|Kontuen Ganberako]] patioan.<ref>{{erreferentzia|izena= Carlos |abizena=Sánchez Marco |url= http://www.lebrelblanco.com/anexos/a0171.htm | izenburua= casa de Beaumont |sartze-data=2020-1-25 |argitaletxea= Historia medieval del Reyno de Navarra, lebrelblanco.com }}</ref>
Joan Aragoikoa [[1479]]ko urtarrilean hil ondoren, Leonor bilakatu zen Nafarroako erregina, baina bi aste geroago bera ere hil zen. Beraz, [[Frantzisko I.a Nafarroakoa|Frantziskok]], Leonorren eta Gastonen semeak, jaso zuen Nafarroako tronua, [[Foixko Konderria|Foix]]ko eta [[Bearnoko Bizkonderria|Biarnoko]] jabegoekin batera. Agaramontarrak leial izan zitzaizkion Frantziskori, eta baita haren ondorengo [[Katalina I.a Nafarroakoa|Katalina I.ari]] ere. Bitartean, [[Fernando II.a Aragoikoa]], Joanen ondorengoa Aragoiko Erresuman, Nafarroako alderdien arteko etsaigoaz baliatu zen beaumontarrak beregana biltzeko.<ref name="auñamendi"/> Horiek horrela, [[1512]]an Fernandok beaumontarren babesa izan zuen [[Nafarroako konkista|Nafarroa konkistatzeko]]; agaramontarrek, berriz, zapalketa latza jasan zuten.
Agaramontarrek hasieran [[Aragoi]]ko koroa zuten aliatu baina gero [[Frantzia]]koa. Beti [[Nafarroako Erresuma|Nafarroako Koroa]] zuenaren aldeko ziren, bai hasieran [[Joanes II.a Aragoikoa|Aragoiko Joanes II.a]] errege zenean bai gero [[Katalina I.a Nafarroakoa|Foixeko Katalina]] eta [[Joanes III.a Nafarroakoa|Albreteko Joanes]] errege-erregin zirenean.
[[1512]]an, [[Nafarroako Gerra Zibila]] aitzakitzat hartuz, [[Gaztelako Erresuma]]k, [[beaumontar]]ren laguntzarekin, [[Nafarroa]] harrapatu zuen. [[Beaumontar]]ren laguntzak biziki erraztu zuen okupazioa. Agaramontarrek berriz zapalketa latz jasan zuten.
Agaramontarrak hirutan saiatu ziren [[Nafarroako Erresuma]] askatzen: [[1512]]an, [[1516]]an eta [[1521]]an. [[1516]]an1516koan agaramontarren burua, [[ PiarresPetri Nafarroakoa|II.a (Nafarroako Piarresmariskala)|Petri, Nafarroako mariskala]] , preso hartu zuten [[Erronkari]]n preso hartu zuten. HasieranLehenik [[Atienza]]n etaeduki gerozuten gatibu, eta [[Simancas]]en gatibu izan zutengeroago. Simancasko kartzelan [[1522]]ko [[azaroaren 24]]an24an, labankadaz hila agertu zen Simancasko kartzelean.[[1521|1521 urtean]] [[beaumontar]]rek biziki lagundu zuten agaramontar eta hauen aliatu [[Frantzia|frantsesen]] Nafarroako askapen ahalegina. [[Iruñea]] eta beste hainbat beaumontar lurralde burujabetzaren alde matxinatu ziren. Nafarrek [[Nafarroa]] osoa askatzea lortu zuten baina [[Noaingo gudua]]n hispaniar inperialek berriro Erresuma harrapatu zuten. Orduz gero eta [[1524]]. urtea arte nafarrek zenbait erresistentzia ahalegin txikiago baino ezin izan zituzten garatu, adibiderako, [[Amaiurko gazteluaren setioa|Amaiurko Gaztelua]] edo [[Hondarribiko setioa|Hondarribiako gudua]]. ▼[[Nafarroa]]ko okupazioa aurkakotasunez beteta zegoen: alde batetik, [[agaramontar]]rek [[Fernando II.a Aragoikoa|Aragoiko Fernando II.a]] lagundu zuten [[Gaztelako Erresuma]]ko erregeorde zelarik [[Elisabet I.a Gaztelakoa|Elisabet I.a]] hil ondoren. Bestetik, [[Nafarroako Erresuma|Nafar Erresumarako]] [[aragoi]]ar erregea nahi zutenak ostera burujabetzaren aldeko jarraitzaile sutsuenak izan ziren. Gainera, [[Fernando II.a Aragoikoa|Aragoiko Fernando II.ak]], berez [[Aragoi]]ko errege izanda, [[Nafarroa]] [[Gaztelako Erresuma|Gaztelar Erresumari]] eman zion.
▲Agaramontarrak hirutan saiatu ziren [[Nafarroako Erresuma]] askatzen: [[1512]]an, [[1516]]an eta [[1521]]an. [[1516]]an agaramontarren burua, [[Piarres Nafarroakoa|Nafarroako Piarres mariskala]] [[Erronkari]]n preso hartu zuten. Hasieran [[Atienza]]n eta gero [[Simancas]]en gatibu izan zuten. Simancasko kartzelan [[1522]]ko [[azaroaren 24]]an labankadaz hila agertu zen.[[1521|1521 urtean]] [[beaumontar]]rek biziki lagundu zuten agaramontar eta hauen aliatu [[Frantzia|frantsesen]] Nafarroako askapen ahalegina. [[Iruñea]] eta beste hainbat beaumontar lurralde burujabetzaren alde matxinatu ziren. Nafarrek [[Nafarroa]] osoa askatzea lortu zuten baina [[Noaingo gudua]]n hispaniar inperialek berriro Erresuma harrapatu zuten. Orduz gero eta [[1524]]. urtea arte nafarrek zenbait erresistentzia ahalegin txikiago baino ezin izan zituzten garatu, adibiderako, [[Amaiurko gazteluaren setioa|Amaiurko Gaztelua]] edo [[Hondarribiko setioa|Hondarribiako gudua]].
[[Gaztelako Erresuma]]k [[Nafarroa Beherea|Nafarroako seigarren merindadea]] ere harrapatu zuen baina [[1528]]an [[Karlos Habsburgokoa|Karlos I.a Hispaniakoak]] ofizialki uko egin zion [[Nafarroa Beherea]] okupatzeari.
|
