Kloroplasto: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
4. lerroa:
Kloroplastoak landareen [[hosto]]etan daude.
5 eta 15 μ bitarteko diametroa dute eta 20 μ<sup>3</sup> inguruko bolumena<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Ron Milo & Ron|abizena=Philips|izenburua=» How big are chloroplasts?|hizkuntza=en|url=http://book.bionumbers.org/how-large-are-chloroplasts/|sartze-data=2020-02-25}}</ref>. Organulu zelularren artean handienetarikoak dira, eta ongi ikusten dira [[mikroskopio]] optikoarekin.
== Etimologia ==
Kloroplasto hitzak grekerazko ''chloros'' (χλωρός), "berdea", eta ''plastes'' (πλάστης), "egilea" hitzen elkarketatik dator<ref>{{Erreferentzia|izenburua=chloroplast {{!}} Origin and meaning of chloroplast by Online Etymology Dictionary|hizkuntza=en|url=https://www.etymonline.com/word/chloroplast|aldizkaria=www.etymonline.com|sartze-data=2020-02-25}}</ref>. [[Eduard Strasburger]] botanikariak eman zion izena 1884. urtean<ref>{{Erreferentzia|izena=Eduard|abizena=Strasburger|izenburua=Das kleine botanische Praktikum für Anfänger : Anleitung zum Selbststudium der mikroskopischen Botanik und Einführung in die mikroskopische Technik|argitaletxea=Jena : G. Fischer|data=1884|url=http://archive.org/details/b28101455|sartze-data=2020-02-25}}</ref>. Ez da orea jaso zuen aurreneko izena. [[Hugo von Mohl]] botanikari alemaniarrak 1837an aurkitu zituenean ''Chlorophyllkörnen'' izena eman zien, "klorofila aletxoa" esan nahi du<ref>{{Erreferentzia|abizena=Königl. Bayer. Botanische Gesellschaft zu Regensburg.|izenburua=Flora oder Botanische Zeitung :welche Recensionen, Abhandlungen, Aufsätze, Neuigkeiten und Nachrichten, die Botanik betreffend, enthält /|argitaletxea=Die Gesellschaft,|abizena2=Regensburg|abizena3=Regensburg|abizena4=Regensburg|abizena5=Gesellschaft|izena2=Königl Bayer Botanische Gesellschaft zu|izena3=Königl Botanische Gesellschaft in|izena4=Königliche Bayerische Botanische Gesellschaft zu|izena5=Königliche Botanische|data=1837|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/928|zenbakia=v.20:no.1 (1837)|sartze-data=2020-02-25}}</ref>.
== Egitura ==
=== Mintzak ===
Kloroplastoek bi mintz dituzte: kanpokoa (oso iragazkorra) eta barnekoa (iragazkaitzagoa), eta haien artean mintz arteko espazioa dago. Kloroplastoaren kanpoko mintzak proteina garraiatzaile ugari ditu eta horri esker ioiek eta molekula txikiek erraz zeharkatzen dute, ez ordea proteina handiek<ref>{{Erreferentzia|izena=Hiroyuki|abizena=Koike|izenburua=Polypeptide Composition of Envelopes of Spinach Chloroplasts: Two Major Proteins Occupy 90% of Outer Envelope Membranes|orrialdeak=526–532|hizkuntza=en|abizena2=Yoshio|abizena3=Kashino|abizena4=Satoh|izena2=Maki|izena3=Yasuhiro|izena4=Kazuhiko|data=1998-05-01|url=https://academic.oup.com/pcp/article/39/5/526/1850743|aldizkaria=Plant and Cell Physiology|alea=5|zenbakia=39|issn=0032-0781|doi=10.1093/oxfordjournals.pcp.a029400|sartze-data=2020-02-25}}</ref>. Proteina handiek pasatu ahal izateko TOC konplexuak ditu. Mintz arteko espazioak 10-20 [[Nanometro|nm]] inguru hartzen ditu. Barneko mintzean TIC konplexuak pasatzen ditu proteinak eta horretaz gain bertan [[Gantz-azido|gantz azidoak]], [[Karotenoide|karotenoideak]] eta gainerako [[Lipido|lipidoak]] sintetizatzen dira.
=== Estroma ===
[[Fitxategi:Chloroplast-new.jpg|thumb|Kloroplasto baten barne-egitura]]
Kloroplastoaren barruko espazioari ''estroma'' deritzo. Proteina ugari ditu eta pH alkalinoa dauka<ref name=":1">{{Cite book|izena=|abizena=Campbell NA, Reece JB, Urry LA, Cain ML, Wasserman, Minorsky PV, Jackson RB|urtea=2009|izenburua=Biology (8th ed.)|argitaletxea=Benjamin Cummings (Pearson)|orrialdea=|orrialdeak=196–197|ISBN=978-0-8053-6844-4|hizkuntza=}}</ref>.
Estromak bere azido nukleikoak ditu, [[Azido desoxirribonukleiko|DNA]] zirkular bat<ref>{{Erreferentzia|izena=Anna Stina|abizena=Sandelius|izenburua=The Chloroplast: Interactions with the Environment|argitaletxea=Springer Science & Business Media|hizkuntza=en|abizena2=Aronsson|izena2=Henrik|data=2008-12-11|url=https://books.google.es/books?id=aQR__H2XBnUC&pg=PA18&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-3-540-68696-5|sartze-data=2020-02-25}}</ref> eta proteinak sintetizatzeko beharrezkoak diren [[Azido erribonukleiko|RNA]] molekulak eta [[erribosoma]]k ere. Kloroplastoak berak sintetizatzen dituen erribosomak dira, prokariotoen antzera 70S motakoak<ref>{{Erreferentzia|izena=Jeremy|abizena=Burgess|izenburua=Introduction to Plant Cell Development|argitaletxea=CUP Archive|hizkuntza=en|data=1985-05-16|url=https://books.google.es/books?id=r808AAAAIAAJ&pg=PA46&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-521-31611-8|sartze-data=2020-02-25}}</ref>. Lipido eta proteinazko xixkuak eta karbohidrato aletxoak ([[Almidoi|almidoia]] gehienbat) ere agertzen dira. Almidoiak estromaren %15a hartzen du bolumenean<ref>{{Erreferentzia|izena=Matilda|abizena=Crumpton-Taylor|izenburua=Control of Starch Granule Numbers in Arabidopsis Chloroplasts1[W][OA]|orrialdeak=905–916|abizena2=Grandison|abizena3=Png|abizena4=Bushby|abizena5=Smith|izena2=Scott|izena3=Kenneth M.Y.|izena4=Andrew J.|izena5=Alison M.|data=2012-2|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3271777/|aldizkaria=Plant Physiology|alea=2|zenbakia=158|issn=0032-0889|pmid=22135430|pmc=3271777|doi=10.1104/pp.111.186957|sartze-data=2020-02-25}}</ref>.
Estroma horretan [[fotosintesi]]aren bigarren fasea (ilunpeko fasea) burutzen da. Horretarako [[RuBisCO]] entzima kopuru handitan aurkitzen da, Calvin zikloan CO<sub>2</sub> molekula finkatzen duena<ref name=":1" />.
Estroman [[tilakoide]] izeneko disko batzuk daude. Tilakoide multzoa ''granum'' da (pluralean ''grana'')<ref>{{Erreferentzia|izena=László|abizena=Mustárdy|izenburua=The Three-Dimensional Network of the Thylakoid Membranes in Plants: Quasihelical Model of the Granum-Stroma Assembly|orrialdeak=2552–2557|hizkuntza=en|abizena2=Buttle|abizena3=Steinbach|abizena4=Garab|izena2=Karolyn|izena3=Gábor|izena4=Győző|data=2008-10-01|url=http://www.plantcell.org/content/20/10/2552|aldizkaria=The Plant Cell|alea=10|zenbakia=20|issn=1040-4651|pmid=18952780|doi=10.1105/tpc.108.059147|sartze-data=2020-02-25}}</ref>; grana horiek lamelen bitartez elkarturik daude (''ikus irudia''). Tilakoideetan fotosintesiaren lehenengo fasean (argi-fasean) parte hartzen duten pigmentuak ([[klorofila]], [[Karotenoide|karotenoideak]], [[Fikobilina|fikobilinak]]...) eta [[entzima]]k daude.
== Funtzioa ==
Kloroplastoen funtzio nagusia materia organikoaren sintesia burutzean datza. Horretarako, lehenengo fase batean argi-energia hartu eta energia kimiko bihurtzen dute ([[ATP]],
== Kloroplastoen jatorria ==
=== Historia ===
[[Andreas Franz Wilhelm Schimper|Andreas Schimperrek]] 1883. urtean kloroplastoen eta [[Zianobakterio|zianobakterioen]] arteko antzekotasunak aurkitu zituen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=OPUS 4 {{!}} Ueber die Entwickelung der Chlorophyllkörner und Farbkörper|data=2013-10-19|url=https://web.archive.org/web/20131019121025/http://publikationen.stub.uni-frankfurt.de/frontdoor/index/index/docId/19551|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-02-25}}</ref> eta horretan oinarrituta 1905ean [[Konstantin Mereschkowski]] botanikari errusiarrak endosinbiosiaren bidez barneratuko zela proposatu zuen aurrenekoz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Über Natur und Ursprung der Chromatophoren im Pflanzenreiche|data=1881|url=http://archive.org/details/cbarchive_51353_bernaturundursprungderchromato1881|sartze-data=2020-02-25}}</ref>.
Duela mila edo bi mila milioi urte zianobakterio bat zelula eukariotiko batean sartu zela pentsatzen da, janari gisa edo parasitatzeko, eta fagosomari ihes egingo zion. Honek abantaila nabarmena emango zion zelula ostalariari eta zianobakterioaren gene batzu ostalariaren genoman barneratuko ziren. Hasiera batean izango zituen 3.000 geneetatik 130ek irauten dute kloroplastoaren barnean<ref name=":0" />.
Duela 500 milioi urte ''[[Paulinella|Paulinella chromatophora]]'' ameboideak ere zianobakterioak asimilatu zituen<ref>{{Erreferentzia|izena=Patricia|abizena=Sánchez-Baracaldo|izenburua=Early photosynthetic eukaryotes inhabited low-salinity habitats|orrialdeak=E7737–E7745|hizkuntza=en|abizena2=Raven|abizena3=Pisani|abizena4=Knoll|izena2=John A.|izena3=Davide|izena4=Andrew H.|data=2017-08-14|url=https://www.pnas.org/content/114/37/E7737|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=37|zenbakia=114|issn=0027-8424|doi=10.1073/pnas.1620089114|sartze-data=2020-02-25}}</ref>.
=== Justifikazioa ===
[[Mitokondrio]]en antzera, kloroplastoek berezko DNA eta erribosomak dituzte, eta gai dira [[proteina]] jakin batzuk sortzeko. Horregatik, mitokondrioen jatorri bera izan zezaketela pentsatu zuten zientzialariek, hots, garai batean mikrobio autonomoak izan zirela. Mikrobio autonomo horiek [[sinbiosi]] bat eratuko zuten landare-zelulekin aspaldian eta, horrenbestez, autonomia zelularra galdu zuten.
38 ⟶ 54 lerroa:
* filogenia molekularraren ikerketek (RNAren sekuentziak aztertuz) argi frogatu dute kloroplastoek –mitokondrioek bezala– bakterioekiko eboluzio-ahaidetasuna dutela.
== Animalietan ==
Animalia zelulek ez dute kloroplastorik izaten baina espezie gutxi batzuetan [[kleptoplastia]] izeneko prozesu baten bidez dietan jasotako kloroplastoak suntsitu beharrean zelula barnean asimilatzen dira. Kloroplastoak fotosintesia egiten jarraitzen du eta animaliak onura ateratzen du, ez baitu elikagairik bilatu behar. Endosinbiosi harreman honen iraupena ikerketagai sakona da, baina jakina da kloroplastoak ez direla heredatzen<ref>{{Cite book|izena=|abizena=Wise, Hoober|urtea=|izenburua=The Structure and Function of Plastids|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref>. Kleptoplastia burutzen duten animalia bakanak ''Elysia'' generoko moluskuak dira, ''[[Elysia chlorotica]]'' eta ''[[Elysia pusilla]]'' adibidez.
== Kanpo estekak ==
| |||