|
|harremanak =
|webgunea = [http://sanfermin.pamplona.es sanfermin.pamplona.es]
2002. urteaz geroztik, uztailaren 5ean, urtero-urtero, [[PETA]] (}}'' Peoplele for the Ethical Treatment of Animals'', Animalienganako Tratu Etikoaren Aldekoak) erakundeak lasterraldi ezin orijinalagoa antolatzen du betiko entzierroaren ibilbidean barrena, uztailaren 7tik 14a bitarte goizeko zortzietan egiten den horren ibilbide berean. Entzierroaren aurkako entzierroa da, zeina giza gozamen hutserako animalien erabilpenaren kontrako errebindikazio bilakatzen baita. ▼}}
'''Iruñeko Sanferminak''' [[Iruñea|Iruñeko]] jai nagusiak dira, [[mundu]] osoan ospetsuak. [[Uztailaren 6]]tik [[Uztailaren 14|14ra]] ospatzen dira gaur egun Iruñeko Sanferminak. Duela 400 urte baino gehiagotik hona egiten da horrela, [[1591]]n, eguraldi kaskarra zela eta, hasierako data, urrikoa alegia, uztailera aldatzea erabaki zutenetik.
Sanferminak [[uztailaren 6]]an, eguerdiko 12etan, hasten dira urtero, Iruñeko udaletxeko balkoitik ''[[txupinazo]]a'' jaurtitzearekin batera. Ekitaldi hau oso jendetsua izaten da. [[Iruñeko entzierroa|Entzierroak]] festen muina eta ekitaldirik ezagunena dira. Goizeko 8etan abiatzen dira eta hauxe da ohiko ibilbidea: Santo Domingoko aldapa, Udaletxe plaza, Mercaderes kalea, Estafeta kalea, ''Telefonica''ko tartea eta zezen plaza. Jaiak [[uztailaren 14]]an amaitzen dira, ''Gaixo ni'' (gaztelaniaz, ''Pobre de mí'') tradizionala abestuz.
[[Ernest Hemingway]] idazle ezagunak, ''The Sun Also Rises'' eleberriaren bitartez, mundu osoan ezagutarazi zituen Sanferminak, herrialde anglosaxoietan batez ere.
== Fermin santua ==
[[Fitxategi:Encierro 7 de julio de 2005.jpg|thumb|250px|Entzierroa Udaletxe plazan]]
[[Fitxategi:Sanfermin2006.jpg|thumb|250px|Entzierroa hasi baino unetxo bat lehenago, Santo Domingo aldapa]]
Kristau tradizioaren arabera, [[Fermin Amienskoa]], batez ere San Fermin santu izenaz ezaguna, ([[Iruñea]], [[272]] - [[Amiens]], [[303]]ko [[irailaren 25]]a) misiolari [[kristautasun|kristaua]] izan zen. Amiensko lehen gotzaina.
31 urte zituela burua moztu zioten. Amiensko eta [[Lesaka]]ko patroia. San Fermin, [[Frantzisko Xabierkoa|San Frantzisko Xabierrekin]] batera [[Nafarroa]]ko patroia da.
Elezaharren arabera Iruñean jaio zen, eta Firmo izeneko senatari pagano baten semea zen. Dena den, ikerketa historikoen emaitzek zalantzan jartzen dute santua benetan existitu zen, askoz geroagoko asmazioa baitirudi.
== Ezaugarriak ==
=== Entzierroa ===
{{sakontzeko|Iruñeko entzierroa}}
Entzierroa goizero ospatzen den ekitaldia da. Bertan arratsaldean [[zezenketa]]n parte hartuko duten [[behi|zezenak]] euren lo-lekutik [[zezen plaza]]ra eramaten dira.
Goizero 8:00etan hasten da zuziri batekin. Korrikalariek Santo Domingo aldapa igo ondoren, Udaletxeko plazatik pasa eta Merkatari kalea zeharkatzen dute. Horren bukaerara heldu aurretik, [[Estafeta kalea]] hartzen dute bihurgunean. Kale hori bukatuta, Telefonica kaleko zatia egiten dute harik eta [[Iruñeko zezen plaza|zezen plazara]] sartu arte.
Guztira 825 [[metro]]ko ibilbidea da.
=== Zezenketak ===
=== Tradizio berriak ===
==== Gizakien entzierroa ====
▲2002. urteaz geroztik, uztailaren 5ean, urtero-urtero, [[PETA]] (''People for the Ethical Treatment of Animals'', Animalienganako Tratu Etikoaren Aldekoak) erakundeak lasterraldi ezin orijinalagoa antolatzen du betiko entzierroaren ibilbidean barrena, uztailaren 7tik 14a bitarte goizeko zortzietan egiten den horren ibilbide berean. Entzierroaren aurkako entzierroa da, zeina giza gozamen hutserako animalien erabilpenaren kontrako errebindikazio bilakatzen baita.
Entzierro honetan parte-hartzaileak biluzik joaten direla da deigarriena, edo ia biluzik. Larru gorritan edo kasik. Gauza dibertigarria, jai girokoa eta baketsua denez gero, ospakizunak Gobernuaren Ordezkaritzaren baimena eta guzti izaten du.
| 