Artile: berrikuspenen arteko aldeak

'''Artilea''' [[ardi]]etatik edo [[llama]], [[alpaka]], [[bikuina|bikuña]], [[ahuntz]] edo [[untxi]]etatik lortzen den zuntz bat da. Artilea berez animalia hauen ilea da.

[[India]]ko [[kotoi]]aren aurkikuntzarekin artilea gutxiago erabiltzen hasi zen [[Europa]]n, hau sortzen merkeagoa baitzen eta [[Industria Iraultza|Industri Iraultzaren]] ondotik prozesatzea ere askoz errezagoaerrazagoa zelako.

[[Gaztela]]ko artilea oso preziatua izan zen [[Erdi Aro]]an, [[ardi merinoekmerino]]ek emandakoa. [[Mesta]] izeneko artzain gremioa [[XIII. mende]]an sortu zuten bertan [[Alfontso X.a Gaztelakoa]] erregearen eskutik, eta [[Errege Katoliko]]ek senditu zuten, artilearen merkataritza kontrolatuz [[Espainiar Inperioa]]ren garaian. Joan-etorriak bereziki egiten zituzten [[Herbehere]]ekin, han zegoen oihalgintza indartsua zela-eta. Itsasoa zen garraiatzeko bide nagusia, eta horretarako garrantzitsuak izan ziren euskal portuak [[XIV. mende]]tik, [[Bilbo]] nagusiki. [[Bizkaiko jaurerria|Bizkaia]]ra iristen zen artilea [[Burgos]]etik, batik bat [[Balmaseda]]n zehar eta [[Kadagua]] ibaitik hasiera batean eta [[Orduña]]tik geroago.