Sun Yat-sen: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Biografia eta Bibliografia |
|||
5. lerroa:
== Biografia ==
Nekazari familia batean jaio zen. 13 urte zituenean Hawaiira joan zen bere anaiarekin bizitzeko. Bertan, hezkuntza kristaua jaso eta ingelesa ikasi zuen. Mendebaldeko [[Medikuntza]]ko ikasketak egin zituen [[Hawaii]]n eta ondoren [[Hong Kong]]en, eta sendagile izan zen [[Macau|Makaon]].
Londresa iristerakoan, Txinako delegazioak harrapatu eta atxilotu zuen 12 egunez. Irakasle ingelesari esker, askatzea lortu zuen. Esperientzia honengatik, ingelesen egunkarietan agertu zen. Ustegabeko gertaera honek Sun ezagun egin zuen mundu mailan eta txinatar iraultzaileen artean.
1908an Liga Iraultzailea sortu zuen, gero [[Kuomintang]] alderdi bihurtuko zena. 1911an, Sun Estatu Batuetan zegoen iraultzarako diru-bilketa egiten. 1911ko amaieran, Wuchang-eko Altxamendutik hasitako iraultza (1911ko Iraultza) arrakasta lortzen ari zelaren berri entzuterakoan, Estatu Batuetatik Txinara itzuli zen 1911ko abenduan, iraultzaileekin elkartzeko eta gobernu errepublikarraren antolaketari buruz hitz egiteko. 1912ko urtarrilaren 1ean, iraultzaileek [[Nanjing|Nanjingen]] Txinako Errepublika eta behin-behineko gobernuaren sorrera aldarrikatu eta Sun Errepublikako presidente izendatu zuten. Gobernu hau, geroago, militarren esku geratu zen, Sunek nahi ez zuena. Hortaz, 1918an beste gobernu iraultzaile bat egin zuen Shanghai eta Guangdongen, nazio indartsuekiko berdintasuna, demokrazia eta ekonomia-aurreramendua aldarrikatzen zituena.
1921ean [[Japonia]]ra ihes egin zuen, eta mendebaldeko nazioen laguntza eskatu zuen; alferrik ordea. [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietarrek]], berriz, laguntza eskaini zioten, eta Txinako [[komunismo|komunisten]] lankidetza ere onartu zuen. 1923an Txinako iparraldeko jauntxoak garaitu zituen sobietarren laguntzaz. 1924an Kuomintangek programa politiko berria jakinarazi zuen.▼
▲
1925ean Sun Yat-Sen Pekinen sartu zen, eta handik gutxira hil zen. Txina modernoaren sortzailetzat hartua izan da.
18 ⟶ 20 lerroa:
{{ lur | data=2011/12/27}}
== Bibliografia ==
* King Fairbank, John. La transformación del orden imperial tardío. In: ''Historia de China: Siglos XIX y XX.'' Madrid: Aliantza. 1990. 143-184.
{{bizialdia|1866ko|1925eko|Sun, Yat-sen}}
| |||