Lankide:Aitzolete/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Wikidata list updated
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
1. lerroa:
==Niessen lantegia==
Niessen lantegiak egoitza [[Oiartzun|Oiartzunen]] dauka, eta etxebizitza eta hirugarren sektorerako konponbide elektrikoak eta automatizaziokoak eskaintzen ditu. [[Guillermo Niessen]]-ek eraiki zuen [[Errenteria|Errenterian]] 1914. urtean. Urteetan famili-negozio gisa funtzionatu duen arren, egun ABB multinazionalaren parte da.
 
===Historia===
[[Lehen Mundu Gerra|I. Mundu Gerra]] piztu zenean, 1914. urtean, Guillermo Niessen jatorri alemaniarreko enpresariak [[Bordele]] utzi eta Errenterian jarri zuen bizilekua, Juana Schmidt emaztearekin eta Gertrudis, Edith eta Marta alabekin batera. Bertan, Alemaniako beste ingeniari batzuen laguntzari esker, urte bereko azaroaren 1ean ''Fábrica Electrotécnica Guillermo Niessen'' enpresa sortu zuen. Etxean erabiltzeko tresna elektromekanikoak ekoizten hasi ziren, entxufeak, etengailuak, lanpara-euskarriak eta antzeko gailuak. 1918an, Zubitxo paduraren lursailetan ezarri zuten eraikina, gerora Errenteriako hiri-erdigune bihurtuko zen lekuan<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Historia de ABB|hizkuntza=es|url=https://new.abb.com/es/100niessen/historia|aldizkaria=new.abb.com|sartze-data=2019-07-06}}</ref>.
 
Niessen fabrika Errenteriako industria aktibo eta aberatsenetakoa bihurtu zen denbora gutxian. Errenteria ezaguna zen XIX. mendearen amaieratik “Manchester txiki” gisa, tximinien eta lantegien kopurua zela eta, hiri britainiar jendetsuarekin konparatzen zutelarik<ref>{{Erreferentzia|izenburua='Manchester Txikia'-ren jatorrira bidaia|hizkuntza=eu|data=2016-10-01|url=https://oarsoaldea.hitza.eus/2016/10/01/manchester-txikia-ren-jatorrira-bidaia/|aldizkaria=Oarsoaldeko Hitza|sartze-data=2019-07-06}}</ref>. Egia esan, herria probintziako eta Euskal Herriko produkzio-gune nagusietako bat zen. Niessenez gain, hainbat lantegi garrantzitsu ere bazituen udalerriak: ''La Iberica de Galletas Olive''t, ''Papelera Vasco-Belga'', ''Fabril Lanera'' eta baita eskulangintzako enpresa txiki asko ere. Industria horiek eskatzen zuten eskulanaren eskaerari erantzuteko, Espainiako eskualde batzuetako etorkinak iritsi ziren<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Errenteria, pueblo industrial: una historia que contar|orrialdeak=25–82|data=2015|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5020994|aldizkaria=Bilduma: Revista del Servicio de Archivo del Ayuntamiento de Errenteria = Errenteriako Udal Artxibo Zerbitzuko aldizkaria|alea=27|issn=0214-624X|sartze-data=2019-07-06}}</ref>.
 
1920ko hamarkadaren erdialdera, Guillermo Niessenek [[bakelita]] materialaren Espainiarako esklusiba lortu zuen. Bakelita laborategian sintetizaturiko lehenengo substantzia plastikoa izan zen, 1907an sortua, eta laster erabili zen hainbat artikuluren fabrikazioan. Bere propietate isolatzaile bikainei etekina ateraz, sektore elektrikoan aplikatu zuen Niessenek, eta era guztietako artikuluak fabrikatzeko lehengai nagusi bihurtu: lanparak, entxufeak, etengailuak eta euskarriak, besteak beste. Material elektrikoa Niessen katalogoaren erreferentzia nagusia zen arren, enpresak bere eskaintza dibertsifikatu zuen eta produktu berriak sortzen hasi. Besteak beste, hautsontziak, automobilerako produktuak, uniformeentzako botoiak, mahaigaineko eta mahaiko osagarriak, eta baita erlijio kultuetarako objektuak ere<ref name=":0" />.
 
1930eko hamarkadan, enpresak ehun langile inguru zituen. 1948. urtean, Guillermo Niessen hil zen eta bere seme Karlosek hartu zuen gerentzia postua. Gerta alabak ere lantegian lan egin zuen 49 urtetan zehar, naiz eta aginte posturik erdietsi ez zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Antton|abizena=Obeso|urtea=|izenburua=Gerta Niessen|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://issuu.com/eua-ame/docs/oarso1999/57|aldizkaria=Issuu|sartze-data=2019-07-06}}</ref>.
 
1950eko hamarkadan, jakintza-alor ezberdinetako ezagutza pilatzen zuen enpresak, eta, 400 langile baino gehiagorekin garapen betea bizi zuen.
 
Niessen lantegiaren garapena hertsiki lotuta dago Errenteriako hiri-hazkundearekin. 1930eko hamarkadatik aurrera, lehen industria-nabea handitu egin zen, eta pixkanaka eraikin berriak gehitu ziren, tamaina handiko fabrika-konplexu bihurtu arte. Lau solairuko nabe bat zen, tailerrak, biltegiak, bulegoak eta beste bulego batzuk zituena.
 
60ko hamarkadan, fabrikak bere hedapen handiena lortu zuen, eta etxadi osoa okupatzen zuten eraikin-eraztuna osatu zuen. Urteak igaro ahala, herriaren bihotza bihurtu zen multzo hori. Hain zuzen ere, fabrikaren inguruko hiri-garapen horrek galarazi zuen handitzea, eta, 70eko hamarkadaren hasieran, Oiartzungo Aranguren poligonora eramatea erabaki zen. Ia 25.000 metro karratuko lursaila erosi zen instalazio berriak eraikitzeko. 1983an amaitu zen instalazioa, eta harrezkero ekoizpen-zentroa bertan dago.
 
Gaur egun, Errenteriako orube horretan, Niessen merkataritza-gunea, Niessen Zinemak aretoa, Xenpelar Kulturgunea, Udal azoka eta Xabier Olaskoagari eskainitako plaza eraiki dira. Inguruak izan duen iragan industrialaren lekuko gisa, plazan eraiki zuten adreiluzko tximinia gorria gelditu da. Tximinia hori, ordea, ez da Niessen lantegiak zuen jatorrizko tximinia. Izan ere, hura 2004an eraitsi zuten. Oroigarri gisa eraikitakoa da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Toponimia :: Ayuntamiento de Errenteria|url=http://ondarea.errenteria.eus/castellano/toki-izenak/niessen|aldizkaria=ondarea.errenteria.eus|sartze-data=2019-07-06}}</ref>.
 
Oiartzunera eraman ondoren, atzerriko enpresetako bazkideak izaten hasi zen, eta, azkenean, fusio-prozesua hasi zen. 1998an 140 herrialdetan presentzia daukan multinazional bateko kide izatera pasatu zen: Asea Brown Bover taldea 161<ref name=":1" />. Gaur egun, ia 200 laguneko plantilla dauka lantegiak eta automatizazioa eta domotika alorrak ere lantzen ditu.
 
Loturak:
 
https://docplayer.es/44225072-Errenteria-pueblo-industrial-una-historia-que-contar.html#show_full_text
 
https://ahotsak.eus/errenteria/gaiak/0605/
 
https://oarsoaldea.hitza.eus/2016/10/01/manchester-txikia-ren-jatorrira-bidaia/
 
https://issuu.com/eua-ame1/docs/renteria1935
 
<br />
 
=== Erreferentziak ===
{{Erreferentzia zerrenda}}
 
==Emakumezko komikilariak==