Wikipedia

Bhutan: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
No edit summary
60. lerroa:
 
== Historia ==
[[VII. mende]]an iritsi zen budismoa, [[Songtsen Gampo]] enperadorearen agintaldian, eta joera [[tibetar budismo|lamaista]] [[Vajrayāna|tantrista]] nagusitu zen. [[XVII. mendea]]n lurraldea [[tibet]]ar jatorriko taldeek okupatu zuten. [[1720]]. urtean, Txinako gobernari mantxuek berenganatu zuten, bertaratu ez baziren ere. [[1865]]ean, Bhutanherrialdea [[India]]ren basailu bilakatu zen. [[1910]]ean, berriz, [[Britainiar Inperioa]]ren barruan sartu zen, protektoratu moduan. [[1949protektoratu]]ean berriro Indiaren eskuetara igaro zen, protektoratu moduan berriz ere. 1968an,Egoera maharajakberdintsuan uko egin zion aginpide absolutuari (ordu arte, Biltzar Nazionalaren erabakiei betoa jartzeko eskubideairaun zuen), eta [[19711949]]n eskuratu zuen Bhutanek burujabetasun osoa, nahiz eta defentsa eta kanpo-harremanak Indiaren esku dauden. Aginpideurtean espirituala,India azkenaldian,burujabe indarrabihurtu galtzenondoren ari daere, baina oraindikindiarren 6agintepean orduan.000 bontzo inguru daude ''jey khempo ''izeneko agintari erlijiosoaren esanetara.
 
[[1968]]an, [[Jigme Dorji Wangchuck]] erregeak uko egin zion aginpide absolutuari, ordura arte, Biltzar Nazionalaren erabakiei betoa jartzeko eskubidea baitzuen. [[1971]]n eskuratu zuen Bhutanek burujabetasun osoa, nahiz eta defentsa eta kanpo-harremanak Indiaren esku geratu ziren. Aginpide espirituala, azkenaldian, indarra galtzen ari da, baina oraindik 6.000 bontzo inguru daude [[Je Khempo]] izeneko agintari erlijiosoaren esanetara.
Bhutango politika bi familiaren arteko tirabiretara mugatzen dela esan liteke: alde batetik, Wangchuktarrak daude, 1974an koroatua izan zen Jigme Singye maharajaren familiakoak, eta bestetik, Dorjitarrak, haien aurkariak. Bhutango politika-arazoetako bat iheslari tibetarrek sortutakoa da, han geratu baitira bizitzen txinatarrak Tibeten indarrez sartu zirenez geroztik. Bhutango erresumaren egonkortasuna, gaur egun, kolokan jarria dago hegoaldean bizi diren nepaldarren arazoa dela-eta. Agintariek, jarduera antinazionaletan aritzearen salakuntzapean, zapalkuntza-kanpainak egin dituzte [[nepal]]darren kontra, eta askok Nepalera ihes egin behar izan dute. Eraso terroristak eta giza hilketak ugaritu izanak arriskuan jarri du herrialdearen modernizatze-prozesua. Erregimenak derrigorrean bhutandartu nahi ditu gutxiengo etnikoetako kideak, hala nepaldarrak nola tibetarrak, eta bhotien janzkerak erabiltzera eta dzong-khaz mintzatzera behartzen ditu. Portaera horrek, ordea, esandako talde etnikoen sentimenduak indartu baizik ez du egiten.▼
 
▲Bhutango politika bi familiaren arteko tirabiretara mugatzen dela esan liteke: alde batetik, Wangchuktarrak daude, 1974an koroatua izan zen [[Jigme Singye maharajarenWangchuck]] erregearen familiakoak, eta, bestetik, Dorjitarrak, haien aurkariak. Bhutango politika-arazoetako bat iheslari tibetarrek sortutakoa da, han geratu baitira bizitzen txinatarrak Tibeten indarrez sartu zirenez geroztik. Bhutango erresumarenErresumaren egonkortasuna, gaur egun, kolokan jarria dago hegoaldean bizi diren nepaldarren[[nepaldar]]ren arazoa dela-eta. Agintariek, jarduera antinazionaletan aritzearen salakuntzapean, zapalkuntza-kanpainak egin dituzte [[nepal]]darrennepaldarren kontra, eta askok Nepalera ihes egin behar izan dute. Eraso terroristak eta giza hilketak ugaritu izanak arriskuan jarri du herrialdearen modernizatze-prozesua. Erregimenak derrigorrean bhutandartu nahi ditu gutxiengo etnikoetako kideak, hala nepaldarrak nola tibetarrak, eta bhotienbhutandar janzkerak erabiltzera eta dzong-khaz[[dzongkha]]z mintzatzera behartzen ditu. Portaera horrek, ordea, esandako talde etnikoen sentimenduak indartu baizik ez du egiten.
[[2008]]an hauteskunde demokratikoak egin ziren.
 
[[2008]]an egin ziren lehenbiziko hauteskunde demokratikoak, eta Bertutearen Alderdia (DPT) alde handiz nagusitu zen.<ref>{{erreferentzia|egilea=| izenburua=Bigarrengoz, bozak egin dituzte Bhutanen |url=https://www.berria.eus/paperekoa/5402106/018/006/2013-07-14/bigarrengoz-bozak-egin-dituzte-bhutanen.htm |argitaletxea=''Berria'' egunkaria, 2013ko uztailak 14, CC BY-SA 4.0, berria.eus | sartze-data=2020-1-20}}</ref> [[2013]]an, Alderdi Popular Demokratikoa (DPD) izan zen garaile, eta [[2018]]an Druk Nyamrup Tshogpa (DNT) izeneko alderdi sozialdemokrata.<ref>{{erreferentzia|izena=Vivan |abizena=Eyben | izenburua=Bhutan Elections: Druk Nyamrup Tshogpa Wins, Druk Phuensum Tshogpa as Opposition Again |url=https://www.newsclick.in/bhutan-elections-druk-nyamrup-tshogpa-wins-druk-phuensum-tshogpa-opposition-again |argitaletxea=newsclick.in | sartze-data=2020-1-20}}</ref>
 
== Gobernua eta administrazioa ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Bhutan"(e)tik eskuratuta