Imanol Urbieta: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
1. lerroa:
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
 
'''Imanol Urbieta''' edo '''Manolo Urbieta''' ([[Zarautz]], [[Gipuzkoa]], [[1934]]ko [[martxoaren 10]]a – [[2016]]ko [[irailaren 28]]a) [[euskal]] musikari eta idazlea izan zen. [[Teologia]]n lizentziatua, Musikako ikasketak egin zituen [[Gasteiz]]en, [[Donostia]]n, [[Bordele]]n, [[Budapest]]en eta [[Estrasburgo]]n. [[Oleskariak]] koroaren hastapenetan ere ibili zen.
 
Gehienbat, haurrentzako musika egin izan zuen bere ibilbide guztian, hala nola ''Txoria nintzela'' edota ''[[Jon Braun]]'' abestiak. [[Xirula Mirula]]renMirularen sortzailea ere bada. [[2010]]eko [[abenduaren 5]]ean [[Argizaiola Saria]] eman zioten, «umeen euskarazko kantutegiari egindako ekarpenagatik».<ref>http://www.argia.com/albistea/argizaiola-saria-imanol-urbietak-jaso-du Argizaiola Saria Imanol Urbietak jaso du</ref>
 
== Biografia ==
[[Fitxategi:Imanol Urbieta txistua jotzen.png|thumb|ezkerrera|200px|Imanol Urbieta, [[txistuTxistu (musika tresna)|txistua]]a jotzen ari dela]]
[[Fitxategi:Imanol Urbieta omenaldia.jpg|thumb|ezkerrera|200px|Imanol Urbieta, omenaldia]]
Imanol Urbieta [[1934]]an jaio zen Zarautzen. Txikitatik izan zuen musikarekin lotura, 8 urterekin txistua jotzen hasi zen eta, ondoren, pianoa.<ref name="badok">{{erreferentzia|url=http://www.badok.eus/musika/haurren-amets-fabrikatzaile/|izenburua=Haurren amets fabrikatzaile|egilea=Gorka Erostarbe|argitaletxea=Badok.eus|data=2016-09-29}}</ref> 12 urte zituela Zarauzko Arrillaga gozotegian [[piano]] kontzertuak ematen zituen. Txikitatik ere hasi zen Zarauzko udal bandan [[klarinete]]a jotzen, 14 urterekin [[Arantzazuko santutegia|Arantzazura]] joan zen arte.<ref name="Gara">{{erreferentzia|izenburua=Imanol Urbieta hil da, euskal umeak kantuak jarri zituen musikaria|argitaletxea=Gara|abizena=Agirre|izena=Joxean|url=http://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gara/editions/2016-09-29/hemeroteca_articles/imanol-urbieta-hil-da-euskal-umeak-kantuan-jarri-zituen-musikaria}}</ref> [[Solfeo]] irakasle [[Francisco Escudero]] izan zuen.<ref name="badok" />
 
Arantzazutik aterata kultura munduan murgildu zen, Irrintzi kultur taldea sortuz, Oleskariak [[otxote]]arekinotxotearekin eta Naya [[orkestra]]rekin. Garai hartan [[Ez Dok Amairu]]rekin harremanetan egon zen.<ref name="Gara" /> "Ametsik indartsuenetako bat herriko beharrei erantzutea zen. Olentzero zela, antzerkiak zirela... Musikaz arduratuko zen norbait behar izaten zen beti. Lan haietan jarduten genuen kuadrillan; batzuek antzerkilari, besteak dantzan, eta ni musikan"<ref name="Hitza">{{erreferentzia|url=http://zarauzkohitza.eus/zarautz/1475089848866|argitaletxea=[[Zarauzko Hitza]]|izenburua=Sinistu zuen, sinistu...|data=2016ko irailaren 29a}}</ref> 1959an Zarauzko Modelo aretoan haur kantarien lehen agerpena antolatu zuen.<ref name="Hitza" />
 
[[1960ko hamarkada]]n Aurrezki Kutxan lanean hasi zen,<ref name="berria2013">{{erreferentzia|url=http://www.berria.eus/paperekoa/1483/038/001/2013-03-17/ikasleak_sormen_iturri.htm|izenburua=Ikasleak, sormen iturri|argitaletxea=Berria|abizena=Agirre|izena=Ilargi|data=2013-03-17}}</ref> baina [[1970]]ean [[Erroma]]ra joan zen ikasketak egitera eta bueltan Zarauzko [[ikastola]]n hasi zen lanean, irakasle eta zuzendari,<ref name="Hitza" /> kaleratu zuten arte.<ref name="Gara" /> Zarauzko ikastolan ezagutu zuen bere emazte izango zen [[Kontxi Aizarna]].<ref name="kontxi">{{erreferentzia|url=http://www.berria.eus/paperekoa/1921/054/001/2015-11-01/onenak_ginen_onak_ote_ginen_jakin_gabe.htm|izenburua=«Onenak ginen, onak ote ginen jakin gabe»|data=2015-11-01|abizena=Lartzaguren|izena=Edu|argitaletxea=Berria}}</ref> Garai horietan ere Zarauzko Antoniano eta La Sallen izan zen irakasle.<ref name="Hitza" /> [[1964]] eta [[1978]] urte artean, [[Joxe Antonio Azpeitia]]rekin batera [[Euskaltzaleak]] taldearen partaidetako bat izan zen. Elkarte haren helburua zen haurrak [[euskara]] erabiltzera bultzatzea. [[Zarautz|Zarauzko]] haurren Euskal Jaiak ere bultzatu zituzten.
 
Zarauzko ikastolan aritu ostean musika eskola ireki zuen. Donostiako Elizbarrutiko Maisutza Eskolan aritu zen, irakasleei irakasten, eta [[Martutene]]ko ikastolan ostean.<ref name="berria2013" /> Garai hartan 500 bat ikasle izatera iritsi zen.<ref name="berria">{{erreferentzia|url=http://www.berria.eus/albisteak/127201/imanol_urbieta_musikari_eta_irakaslea_hil_da.htm|izenburua=Imanol Urbieta musikari eta irakaslea hil da, 83 urte zituela|argitaletxea=Berria|data=2016-09-29}}</ref> [[1967]]an bere lehen diskoa grabatu zuen, [[Bartzelona]]n, ''Haur kantariak'' izenekoa,<ref name="berria2013" /> euskaraz umeentzako abestiekin egindako lehen diska.<ref name="Hitza" /> ''[[Haur Kantarien Birlorak]]'' izeneko lau disko egin zituen ikastolako haurrekin, [[Anjel Lertxundi]], [[Joxantonio Ormazabal|Joxe Antonio Ormazabal]] eta [[Juan Martin Elexpuru]]rekin lankidetzan.<ref name="Hitza" /> [[1979]]an ''[[Xirula Mirula]]'', musika eskolarekin batera. Xirula Mirula izeneko musika eskola Gipuzkoako lehena ere izan zen. Lehena Zarautzen sortu zuen, eta ondoren Donostia eta Hernanin ere ireki zituen. Bertan lankide izan zituen [[Ander Alberdi]], [[Migel Angel Agote]], [[Jose Inazio Elias]], [[Kontxi Aizarna]] eta [[Josu Txapartegi|Josu Txapartegi ''Txapas'']].<ref name="Hitza" /> Bertan, musikak heziketan zuen garrantziaz konturatuta, [[1980ko hamarkada]]n ikasmateriala ekoiztu zuen, tartean ''[[Xixupika]]'', ''[[Txalopin txalo]]'' eta ''[[Lau katu eta danbor bat]]'' liburuak.<ref name="berria2013" /><ref name="Hitza" />
 
Kultura munduan murgilduta, Sanpelaio jaietako haur [[danborrada]]n, bere piezak jotzen dituzte haurrek gaur egun ere. [[Euskal Jaiakjaiak]] antolatzen eta bultzatzen lagundu zuen ere garai hartan, eta [[amnistia]]ren aldeko mugimenduarentzat ''[[Kalera, kalera]]'' abestia sortu zuen [[Josu Txapartegi]]rekin batera.
 
[[Eusko Jaurlaritza]]ko Kultura Sailarekin kolaboratu zuen musika curriculua sortzen, gaixotu zen arte. Euren lanetako batzuk moldatu dituzten taldeen artean [[Oskorri]], [[Pirritx, Porrotx eta MariMotots|Pirritx eta Porrotx]] edo [[Amaia Zubiria]] daude.<ref name="kontxi" /> Lanetako asko [[Josu Txapartegi|Josu Txapartegi ''Txapas'']] irakaslearekin batera moldatu dituzte.
23. lerroa:
 
== Errekonozimenduak ==
Imanol Urbietak omenaldi eta sari ugari jaso zituen bere bizitzan zehar. [[1996]]an Zarauzko Udalak ''kultur merezimenduaren domina'' eman zion. [[2002]]an ''Lagunak Zuri Kantari'' kantaldia ospatu zen [[Kursaal jauregia]]n. [[2007]]an [[Abbadia saria|Abbadia Saria]] jaso zuen eta [[2010]]ean [[Argizaiola saria]]. 80 urte bete zituenean hainbat omenaldi egin zizkioten Zarauzko musikariek eta Ikastolak. [[2013]]an Udal Musika Eskola sortu zen, bere izenarekin. Hainbat musikarik ''[[Bakarrik eta libre]]'' omenaldi diskoa sortu zuten [[Mikel Kazalis]]en gidaritzapean.<ref name="diska">{{erreferentzia|url=https://www.youtube.com/watch?v=-LCbtV0J5Rg|izenburua=Aurkezpenaren bideoa|argitaletxea=[[Elkar (argitaletxea)|Elkar argitaletxea]]}}</ref><ref name="kazalis">{{erreferentzia|url=http://urolakosta.hitza.eus/2013/11/21/imanol-urbietaren-bakarrik-eta-libre-omenaldi-diskoa-aurkeztuko-dute-bihar/|izenburua=Imanol Urbietaren ‘Bakarrik eta libre’ omenaldi diskoa aurkeztuko dute bihar|egilea=Aritz Mutiozabal|argitaletxea=Urola Kostako Hitza|data=2013ko azaroak 21}}</ref>
 
== Lanak ==
Guztira 60 bat lan argitaratu ditu Imanol Urbietak.<ref name="berria2013" /> Hauek dira horietako batzuk.
=== Abesti ospetsuak ===
* ''[[Bakarrik eta Libre]]''
* ''[[Behin batean ihes]]''
* ''[[Behin betiko]]''
* ''[[Jolasean nenbilen]]''
* ''[[Jon Braun]]''
* ''[[Kalera, kalera]]''
* ''[[Ran Rober Ran]]''
* ''[[Txantxibirin, txantxibirin]]''
* ''[[Txiki txiki txikia|Txiki, txiki, txikia]]''
* ''[[Txoria nintzela]]''
* ''[[MacMikel|MacMack Mikel]]''
 
=== Diskoak ===
* ''[[Artea ikastolan]]'' ([[1972]])
* ''[[Haur kantarien birlarak]]'' ([[1974]])
* ''[[Lau katu eta danbor bat]]'' ([[1987]])
* ''[[Alavatik Arabara]]'' ([[1988]])
* ''[[Txin eta Txan]]'' ([[Ibaizabal (argitaletxea)|Ibaizabal argitaletxea]])
 
=== Liburuak ===
* ''[[Nire ibilbide pedagogikoa]]'' ([[2009]], [[Elkar (argitaletxea)|Elkar]])
* ''[[Txanpirin Pintxona]]'' (2009, Elkar)
 
=== Omenaldiak ===
* ''[[Bakarrik eta libre (diskoa)|Bakarrik eta libre]]'', hainbat kantari ezagunek egindako bertsio diskoa.
 
== Erreferentziak ==
61. lerroa:
 
== Ikus, gainera ==
* [[Zerrenda:Zarauztar ospetsuak|Zarauztar ospetsuen zerrenda]]
 
 
== Kanpo loturak ==
* [https://vimeo.com/79810895 ''Bakarrik eta libre''], [[Hodei Esteban]]en dokumental laburra
* [http://zarauzkohitza.eus/bereziak/imanol-urbietaren-heriotza Imanol Urbietaren heriotza], atal berezia [[Zarauzko Hitza]]nHitzan, jasotako hainbat elkarrizketekin.
 
{{Argizaiola Saria}}