Zelula mintz: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
25. lerroa:
* Alboranzko barreiadura: Molekula bakoitza albokoarekin trukatzea da. Alboranzko barreiadura egoteko faktore batzuen baldintzak zerikusi handia du.
:1- Fosfolipidoetako buztan hidrofoboetan aurkitzen den lotura bikoitzen kopurua (gantz azidoen asegabetasun maila): Lotura bikoiztek gantz azidoaren molekulan okerdurak azaltzen dituzte eta geruza ordenaturik mantentzea oztopatzen dute. Hau dela eta zenbat eta lotura bikoitz gehiago mintza jariakorragoa izango da.
:2- kolesterolaren kontzentrazioa: Kolesterola molekula planoa izaki fosfolipidoen artean tartekatzerakoan mintz zati hori trinkotu egiten du<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Molecular Biology of the Cell - Books - NCBI|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/?term=Molecular%20Biology%20of%20the%20Cell|aldizkaria=www.ncbi.nlm.nih.gov|sartze-data=2020-01-08}}</ref>. Mintza trinkotzen denean iragazkortasuna ere asko jeisten da.
:3- tenperatura: Zelularen [[homeostasia]] ahalbidetzen duten sistema ugari dauden arren, tarteka tenperatura aldaketak gerta daitezke. Tenperatura igotzen bada mintzaren jariakortasuna ere handitu egiten da. Tenperatura jeisten bada aldiz mintza solidotze prozesuan hasten da [[gel]] fasean sartzeraino.
* Geruza aldaketa edo flip-flop: fosfolipidoak geruza batetik bestera pasatzen direneko mugimendua da. Mintzaren forma aldatzerakoan (inbajinaziotan adibidez) gertatzen da.
31. lerroa:
=== Mintzeko proteinak ===
[[Fitxategi:7TM receptor.png|thumb|[[Transmintzeko proteina]] zelula mintzean txertatuta.]]
Zelularen arabera mintzeko proteinen proportzioa aldatu egiten da. Neuronen [[mielina]]tan mintzeko molekulen arteko proteina kopurua %20koa da baina mitokondrioaren barneko mintzean %70era iristen da. Mintzeko proteinak bi multzo handitan sailkatzen dira<ref name=":0" /><ref name=":2" />:
 
* [[Mintzeko proteina integralak]] edo intrinsekoak: Mintzean dauden proteina guztien %80a osatzen dute eta izenak dioen bezala mintzaren barnean integraturik daude. Batzuek mintza alderik alde zehartaktzen dute, [[transmintzeko proteina]]k dira. Proteina hauek isolatzeko zelula mintza hautsi beharra dago, izan ere lotura kobalenteak eratzen baitituzte lipidoekin.
59. lerroa:
 
* Garraio pasiboa: substantziak pilaketa handiko eremu batetik pilaketa txikiko eremura pasa, [[difusio]]aren bidez<ref name=":0" />.
**[[Difusio bakuna]]: Kargarik ez duten molekula apolarren kasua da ([[O2|O<sub>2</sub>]], CO2[[Karbono dioxido|CO<sub>2</sub>]], bentzekoa[[Bentzeno|bentzenoa]]...). Arazorik gabe zeharkatzen dute zelula mintza eta hauen kasuan kontrolatzeko aukera txikia da. Molekula polar oso txikiek ere zeharkatu dezakete zelula mintza, [[Ur|urak]] edo [[Etanol|etanolak]] esate baterako<ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=Geoffrey M.|abizena=Cooper|izenburua=Transport of Small Molecules|hizkuntza=en|data=2000|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9847/|aldizkaria=The Cell: A Molecular Approach. 2nd edition|sartze-data=2020-01-08}}</ref>.
** [[Difusio erraztua]]: Molekula polarrek ezin dute lipido geruza hidrofoboa zeharkatu eta horertarako transmintzeko proteinak erabiltzen dituzte. Honi esker garraio mota hau kontrolatzen erraza da. Bi motatako proteinak aurkitzen ditugu<ref name=":3" />:
*** Proteina garraiatzaileak (carrier): [[Karbono hidrato|gluzidoak]], [[Aminoazido|aminoazidoak]] edo [[Nukleosido|nukleosidoak]] garraiatzen dituzte eta horretarako konformazio aldaketa bat izaten dute.
*** [[Ioien kanala]]k: Bide bat irekitzen dute eta kontzentrazio gradientearen arabera eta [[ioi]] kargatuak sartzen dira. Biderik azkarrena da baina kontrolatzeko zailagoa proteina garraiatzaile bidezkoa baino<ref name=":3" />.
[[Fitxategi:NaK Ion Channel.gif|thumb|[[Sodio-potasio ponpa]]ren funtzionamendua.]]
 
* [[Garraio aktibo]]a: Kontzentrazio gradientearen aurka garraiatzen ditu ioiak eta horretarako energia gastatu beharra dauka ([[ATP]]aren hidrolisiaren bidez)<ref name=":0" />, [[Sodio-potasio ponpa]] adibidez<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ZT Hiztegi Berria|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/kontzeptua/132347|aldizkaria=zthiztegia.elhuyar.eus|sartze-data=2020-01-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Arkady S.|abizena=Pivovarov|izenburua=Na+/K+-pump and neurotransmitter membrane receptors|orrialdeak=1|hizkuntza=en|abizena2=Calahorro|abizena3=Walker|izena2=Fernando|izena3=Robert J.|data=2018-11-28|url=https://doi.org/10.1007/s10158-018-0221-7|aldizkaria=Invertebrate Neuroscience|alea=1|zenbakia=19|issn=1439-1104|pmid=30488358|pmc=PMC6267510|doi=10.1007/s10158-018-0221-7|sartze-data=2020-01-08}}</ref>. Ponpen jarduerak desoreka elektrikoa eragiten du eta [[mintz potentzial]]a sortzen da. Ponpa hauek beharrezkoak dira [[Bihotz|bihotzaren]] erritmoa markatzeko orduan, [[Muskulu|muskuluen]] kitzikaduran eta [[Neurona|neuronetako]] transmisio sinaptikoan.
 
==== Zelula mintza lekualdatzearen bidezko garraioa ====