Ezker politiko: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea
No edit summary
89. lerroa:
 
* '''[[Anarkismo]]a''': anarkismoa, mugimendu bezala, [[Karl Marx|Marx]] eta [[Mikhail Bakunin|Bakuninen]] arteko desadostasunak sortu zirenean jaio zen. Hala ere, bere sorrera XVIII. mendearen amaieran kokatzen da, William Godwinen obran. Bere printzipioa honako hau zen: edozein autoritate edo botere publiko opresiboa zen, beraz bere ezabaketa beharrezkoa da (Estatua, Eliza, patriarkatua...). Horrekin banakoan eta bere harremanetan zentratuta zegoen gizarte bat sortzea zuten helburu. Anarkismoaren barnean aldiz, anarkismo indibidualista, mutialismoa, anarkismo komunista eta kolektibismoa bezalako hainbat korronte aurkitu ditzakegu. Anarkismoaren inguruko autore nausiak [[Pierre-Joseph Proudhon|Proudhon]], [[Mikhail Bakunin|Bakunin]], [[Piotr Kropotkin|Kropotkin]] eta Malatesta dira.
* [[Fitxategi:Anarchy -symbol neat.pngsvg|thumb|96x96px|Anarkismoaren ikurra. ]][[Sozialismo|'''Sozialismoa''']]: [[Lehen Internazionala]]ren lehen urteetan Marxen korrontea izan zen nagusia, sozialismo marxista edo marxismoari tokia eman ziona. Lehen Internazionala banatzean, Marxek proposatu zuen Estatu bakoitzean alderdi sozialista edo sozialdemokrata bat sortzea. Lehenengoetako bat [[Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata|SPDa]] izan zen, internazionalki erreferente bat bihurtu zena eta [[Bigarren Internazionala]] burutu zuena. Baina [[Lehen Mundu Gerra]] hastean, Bigarren Internazionala amaitu zen eta boltxebikeen garaipenarekin sozialismoa bi korronte nagusitan zatitu zen: [[Fitxategi:Comunismo.svg|thumb|122x122px|Igitaia eta mailua, komunisten ikurra.]]
** '''[[Komunismo]]a''': iraultzaile marxistengandik gertuen dagoen interpretazioa da. Helburu gisa, iraultza sozialaren bidez lortuko den berdintasun soziala dauka. [[Internazional Komunista]] [[1919]]<nowiki/>an sortu zenean, korronte hau jarraitu zuten errepublika sobietarrek, tesi leninistetan oinarritutakoak. Hoiek proletargoaren diktadurari garrantzi handiagoa eman zioten, [[Alderdi komunista|Alderdi Komunistaren]] aginpean.
** '''[[Sozialdemokrazia]]''': [[Vladimir Lenin|Leninen]] eredu boltxebikeari eta demokrazia liberalaren oinarriei uko egitean sortu zen. Burua [[Eduard Bernstein]] zen, hark esaten zuen, Marx iragarpen askotan oker zegoela. Korronte hau Europako alderdi sozialista eta sozialdemokratiko guztietan ezarri zen azkenean, eta [[Bigarren Mundu Gerra]] amaitzean marxismoa progresiboki alde batera uzten joan ziren.