XVIII. mendea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Oraina (eztabaida | ekarpenak)
Oraina (eztabaida | ekarpenak)
64. lerroa:
Luis XV.aren biloba, [[Luis XVI.a Borboikoa|Luis XVI.a]], 1774an iritsi zen boterera. Errege lotsatia zen. Intrigek eta zurrumurruek zeharkatutako gorte batean bizi da. Bere erregealdia, noraezean hartutako politikek markatu zuten. Gortearen, parlamentuen eta nobleziaren presiopean, ezin zituen hartu gehiegizko zor publikoari eta aurrekontu defizitei aurre egiteko beharrezko neurriak. AEBetako matxinoei emandako laguntzak are gehiago larriagotzen du defizita. Beste hainbat faktorek [[monarkia absolutu]]aren zailtasunak azaltzen dituzte.
 
Estatuaren arazorik handiena aurrekontu defizit kronikoa zen, erregea finantzarioen eta dirua maneiatzen dutenen menpe egotera eraman zuena. Gobernu sistemen beste paralisi iturri bat parlamentuen oposizioa da, erresumako legeen defendatzaile eta [[kontrabotere]] gisa jarduten dutenak. Erresuma erreformatzeko edozein saiakeraren aurka eginez, monarkia absolutuaren krisian lagundu zuen Luis XVI.aren erregealdian. Administrazioa zentralizatzeko ahaleginak egin arren, herrialdea bateratuta egotetik urrun zegoen. Probintzien artean ohiturak eta foruak zeuden (ikus, [[Foruen amaiera Ipar Euskal Herrian]]), ez zegoen pisu eta neurri batasunik. Horrek guztiak zaildu egiten zuen Frantziaren garapen ekonomikoa, Ingalaterra aireratze industrial baten erdian dagoen une batean. Zergak ez ziren modu berean biltzen herrialde osoan, nahiz eta administratzaileek haien banaketa eta bilketa gainbegiratzen zuten. [[Frantzisko I.a Frantziakoa|Frantzisko I.ak]] [[Villers-Cotterêtseko ordenantza|Villers-Cotterêtseko ordenantzarekin]] egindako ahaleginak gorabehera, legeak ez ziren berdinak erresuma osoan. Frantziako Iparraldeak ohiturazko zuzenbidearen menpe jarraitzen zuen, 300 ohitura inguru, hegoaldea, berriz, zuzenbide idatziaren menpe zegoen, [[Erromatar zuzenbide|zuzenbide erromatarrean]] oinarritua. [[Antzinako Erregimena|Antzinako Erregimenak]] egoera korapilotsuago besterik ez zuen egiten. Ondorioz, 1780ko hamarkadan, tamaina eta funtzio ezberdineko barrutien sorta bat egon zen: Antzinaroko [[elizbarruti]]a, [[Erdi Aro]]ko [[bailiak eta seneskaliak[[seneskal]]iak, [[XVI. mende]]ko ''généralités''. Adibidez<ref>{{Erreferentzia|abizena=Robin, Régine, Verfasser|izenburua=La société française en 1789 Semur-en-Auxois|argitaletxea=Plon|data=1970|url=http://worldcat.org/oclc/1072552117|pmc=1072552117|sartze-data=2019-10-13}}</ref>:
 
{{esaera2|Saint Mesnineko egoiliar bat Semurreko batxilergoan bizi zen, bere zergak Semurren errezetaren arabera ordaintzen zituen, Vitteauxeko ordezkariordearekin eta Dijongo gotzainarekin tratatu behar zuen; ur eta baso arazoren batek geldiarazten bazuen, Avallonen kontrolpean zegoen, eta haren aurrean azaldu behar zuen; justizia kontsularra behar bazuen, Saulieu zen hura gidatzen zuena.}}