Virtongo gudua: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Guduarekin jarraituta
Orria amaituta
1. lerroa:
{{lanean|SRAbian}}'''Virtongo gudua''' 1914ko abuztuaren 22an gertatutako gatazka bat izan zen, [[Virton|Virtonen]] ([[Belgika]]), [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerraren]] hirugarren astean gertatu zena. Borroka hau [[Mugen gudua|Mugen guduaren]] parte izan zen, [[Ardenetako gudua (1914)|Ardenetako guduarena]] espezifikoki, [[Mendebaldeko Frontea Lehen Mundu Gerran|Mendebaldeko Fronteari]] hasiera eman zion alemaniar erasoa. Gudua Alemaniarez garaipenazuen izangaraile zenzehatzik izan.
 
== Aurrekariak ==
8. lerroa:
 
== Gudua ==
Gudu honetan frantziar Hirugarren eta Laugarren armadaren zati batzuk parte hartu zuten; [[Victor-René Boëlle|Boëlle]] eta [[Edgard de Trentinian|de Trentinian]] jeneralen aginpean zegoen lehenengoa eta [[Augustin Gerard|Gerard]] jeneralaren aginpean bigarrena.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=12. Combat de Virton (22 août 1914)|url=https://www.sambre-marne-yser.be/article.php3?id_article=94|aldizkaria=www.sambre-marne-yser.be|sartze-data=2020-01-02}}</ref> Alemaniar partetik, [[Prusiako Gilen|Gilen printze-oinordekoa]]<nowiki/>k Virtonen borrokatuko zuten armada guztien agintaria izango zen.
 
21aren goizeko 11ak aldera, [[Wallerand De Hauteclocque|Wallerand De Hauteclocque Koronelak]], Hussarren 14. erregimentuaren agintaria, alemaniar posizioak ustekabean aurkitu zituen eta tiroak hasi ziren. De Hauteclocqueren erregimentuaren betebeharra Laugarren armadaren aurretik joatea zen erasoak aurreikusteko. Informazioa jasota, bi armada gorputz bidali ziren Saint-Légerreko herria errekuperatzeko eta armadaren hegala mehatxatzen zuten alemaniar guztiekin akabatzeko.<ref name=":1">{{Cite book|izena=Fred|abizena=During|urtea=1934|izenburua=Military Review, Volume 14, Issue 52|argitaletxea=|orrialdea=19|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=}}</ref> Egun bereko arratsaldeko 6etan alemaniar armadaren 5. gorputzak hurrengo egunerako mugimenduen instrukzioak jaso zituen eta halakoak zirenː 9. Infanteria dibisioa Virton bera asaldatuko zuen eta 10.a, Etherantz mugituko zen bitartean, Virtonen hego-mendebaldean kokatutako herrian, handik frantziarrak hegaletik erasotzeko.<ref name=":1" /> Aurreko egunean, 20an, [[Ethe]] bera eta [[Saint-Léger-en-Gaume|Saint-Légerreko]] herriak jada okupatu zituzten ia erresitentziarik gabe.<ref name=":0" />
[[Fitxategi:Guerre 14-18-Téléphonie militaire en campagne-1914.JPG|thumb|Frantziar infanteria 1914an]]
21-22aren gauan alemaniar 9. dibisioaren Ulano unitate batek Virtonen ertzera iristen dira eta frantziar armada nagusi batek Virtongo herria eta Etherantz doan ibilbidea okupatzen zuela ikusten du. Aurretik bidalitako errekonozimendu unitate batzuek tirokatuak izan dira. Eguna argitzen ari den bitartean lainoa sartzen da. Frantziar armadek bidalitako errefortzuzko tropek motelki mugituko dira honengatik. [[De Lartigue]] jeneralak Virtonen iristean herria jenderik gabe ikusten du eta bere tropak (Frantziar 8. dibisioa, Boëlle jeneral nagusiak bidalia) aurrerantz joateko agintzen ditu. Aurrerago, goizeko 4etan, errefortzu gehiago iristen dira Virtoneraː [[François Laffargue|Laffargue]] koronelaren 130. dibisioa. De Lartigue jeneralak azkeneko hauek Virtongo iparraldean kokatutako goi-ordokia babestera bidali zituen. Handik gertu tiroak egon dira gau osoan zehar, Bellevueko baserrian. Bellevuen Hussarren gorputz nagusia zegoen, baita lehen esandako Ulano unitatea ere, bata bestearen aurka borrokan. Patruila batzuk Robelmontera iristen zailatzen dute baina guztiak akabatuak izan ziren bidean. Virtonen hego-ekialdean Laffargue jeneralaren unitatearen zati handia, oraindik Virtonera iritsi ez zena, segadan harrapatua izan zen eta gustiz sarraskituak izan ziren. Laffargue jeneralaren aurrealdearen unitateek goi-ordokiaren ertzera iritsi eta gero ametrailadoreak ezartzen dituzte eta alemaniar posizioak tirokatzen hasten dituzte.<ref name=":0" />
 
Goizeko 6etan, aurreko eguneko aginduak jarraituz, alemaniar eraso nagusia hasten da. Howitzer artilleria Virtongo iparraldea bonbardatzen du 130. infanteria dibisio ia osoarekin akabatuz, Laffargue jenerala bera barne egonda, tiro batez buruan joa izan eta gero. Ametrailadoreak botata utziz geratzen diren soldaduak ihes egiten dute Virtonera berriro. Ordu bat geroago alemaniar tropek Virton eta Bellevue artean kokatutako bidean hartu zuten, baserrian geratzen ziren unitateak ofizialki setiatuta zeuden. Goizeko 8ak laurden gutxitan frantziar 91. erregimenduak Bellefontaineko bidean, 9. eta 12. konpainien soldaduekin topo egin egin zuten, hauek Bellevuen borrokan egon ziren eta baserriaren galeraren berriak eman zien. Frantziar 117. Infanteria erregimendua, bitartean, eraso bat antolatuko du Virton eta Houdrigny artean.
21-22aren gauan alemaniar 9. dibisioaren Ulano unitate batek Virtonen ertzera iristen dira eta frantziar armada nagusi batek Virtongo herria eta Etherantz doan ibilbidea okupatzen zuela ikusten du. Aurretik bidalitako errekonozimendu unitate batzuek tirokatuak izan dira. Eguna argitzen ari den bitartean lainoa sartzen da. Frantziar armadek bidalitako errefortzuzko tropek motelki mugituko dira honengatik. [[De Lartigue]] jeneralak Virtonen iristean herria jenderik gabe ikusten du eta bere tropak (Frantziar 8. dibisioa, Boëlle jeneral nagusiak bidalia) aurrerantz joateko agintzen ditu. Aurrerago, goizeko 4etan, errefortzu gehiago iristen dira Virtoneraː [[François Laffargue|Laffargue]] koronelaren 130. dibisioa. De Lartigue jeneralak azkeneko hauek Virtongo iparraldean kokatutako goi-ordokia babestera bidali zituen. Handik gertu tiroak egon dira gau osoan zehar, Bellevueko baserrian. Bellevuen Hussarren gorputz nagusia zegoen, baita lehen esandako Ulano unitatea ere, bata bestearen aurka borrokan. Patruila batzuk Robelmontera iristen zailatzen dute baina guztiak akabatuak izan ziren bidean. Virtonen hego-ekialdean Laffargue jeneralaren unitatearen zati handia, oraindik Virtonera iritsi ez zena, segadan harrapatua izan zen eta gustiz sarraskituak izan ziren. Laffargue jeneralaren aurrealdearen unitateek goi-ordokiaren ertzera iritsi eta gero ametrailadoreak ezartzen dituzte eta alemaniar posizioak tirokatzen hasten dituzte.<ref name=":0" />
 
Boëlle jeneralak, jada iritsita Virtonen, hango unitateak antolatu zituen; 124. dibisioa Virtonen iparraldea babestuko zuen erretiratzen ziren unitateei laguntzeko. 117.a Houdrigny - Robelmont artean eraso egingo zuten. 130. eta 115. unitateen geratzen diren soldaduak elkartzen dira eta herrian erreserba moduan geratuko dira. Von Below jeneralak, bere eskuinaldean kokatutako frantziar unitateen zenbakia ikusita, erasoa gelditzea erabakitzen du. Artilleria bonbardaketa agintzen du Virtonen kontra baina bere Howitzerren kokapena bonbak airean eztanda egiten dute. Bonbardaketaren porrotaren ondorioz, Boëllek frantziar kontrabonbardaketa bat agintzen du alemaniarren kontra; alemaniar 9. infanteria dibisioak defentsa posizioak hartzen ditu. Von Below jeneralak alemaniar unitateen lubakitzea agintzen du, baita artilleriaren birkokatzea ere bai. 124. frantziar dibisioa jada lubakituta dago herriaren iparraldean, Virtongo hilerriaren barruan fortifikazioak eraiki eta gero.<ref name=":0" />
Goizeko 6etan, aurreko eguneko aginduak jarraituz, alemaniar eraso nagusia hasten da. Howitzer artilleria Virtongo iparraldea bonbardatzen du 130. infanteria dibisio ia osoarekin akabatuz, Laffargue jenerala bera barne egonda, tiro batez buruan joa izan eta gero. Ametrailadoreak botata utziz geratzen diren soldaduak ihes egiten dute Virtonera berriro.
[[Fitxategi:Ethe1914.jpg|thumb|Etheko herria 1914ko abuztuaren 22an gertatutako borroken ondorioz, Virtonetik 25 kilometrora.]]
Alemaniarren aurrerapenaren berriak iparraldean entzun eta gero Boëlle jenerala Virtonetik alde egin zuen Harnocourten iristeko intentzioarekin; bidean Bellevue baserria erretzen ikusi zuen eta Robelmonten mendebaldeko hegala ere bai. Gelditzea erabaki zuen eta baso txiki batean komando osoa ezarriz. Arratsaldera arte han geratuko zen.<ref name=":0" /> Goizeko hamarrak eta laurdenean beste frantziar eraso bat alemaniar posizioen kontra porrota jaso zuen, ehunetan zenbatzen dira hildakoak.<ref name=":0" /> Robelmonten borroka dago frantziar eta alemaniar unitateen artean baina azkenean alemaniarrek garaipena lortzen dute eta frantziar tropak erretiratzen dira. Handik aurrera alemaniarren aurrerapena ipar-mendebaldean geldiezina izango da. Handik hurbil 124. dibisioak, hilerrian oraindik kokatuta, soldadu asko galtzen ari zen; alemaniar unitateek ez ziren aurrera egitera ausartu baina artilleriak hainbat hildako eragin zien.
 
Goizeko 12ak aldera 4. armada osoa atzera egitera behartua izan zen. Sei frantziar artilleria posizio tiro egin zuten erretiratzen ari diren soldaduak babesteko.<ref name=":0" /> Ordu honetan kaosa jada nagusitu zen baina Virtongo defentsak bi zatitan banatuta daudela ezagutu daiteke Alde batetik, hegoaldean, frantziar 8. dibisioak herria mantentzen zuen baina hain tropa gutxi zituen eraso bat antolatu ezingo lukeela, hala ere, frantziar artilleriak alemaniarrak eraso bat egitea eragozten zuen. 130. dibisioaren soldaduak aurrealdea babesten zuten, etxetan eta patioetan ezkutatuta. Iparraldean 124. dibisioa hilerria oraindik matentzen du.
 
4. armada erretiratzera egitera behartua izan eta gero, Boëlle jeneralak, haserre, Montquintineko posizioa erasotzea erabaki zuen 115., 124. eta 130. dibisioak erabiliz, herriaren hegoaldea babesten zuten unitateak, alegia. 124. dibisioaren agintaria, Fropo komandantea, agindua ez zuen jaso Boëllek bidalitako mezulariak alemaniarrek hil zituztelako tiroka. Hala ere, handik gutxira batailoi batek hilerritik ihes egitera behartuta egon ziren eta bizirik geratzen ziren 400 soldaduei hordu bat kostatu zitzaien Virton beran sartzea. Iristean Montquintineko erasoan sartzera behartuak izan ziren, deskantsatzeko denbora izan gabe. 124. bigarren batailoi batek hilerrian geratu zen oraindik, atzealdea babesteko intentzioarekin.
 
Arratsaldeko 2ak eta laurdenetan Robelmonten kontrako bigarren eraso bat osatu zen; frantziar 128. eta 51. dibisioak aurrera eraman behar zuten, bata iparraldetik eta bigarrena hegoaldetik. Alemaniarrek, setiatuak ez izateko, herriatik alde egin zuten. Bere artilleriak itsu tiroka ari zen. Momentu honetan Montquintineko posizioa frantziar eskuetan erori zen. <ref name=":0" />
 
Arratsaldeko 4etan alemaniar kontraeraso nagusia hasi zen. Bellevuen eta Robelmonten kanpoaldean kokatutako artilleria eta howitzerrak bonbardaketa nagusi bat hasi zuten; frantziar tropen sua isilduz. Robelmont hartu zuten 128. dibisioaren jenerala, Deffontaine, haren ondoan erori zen proiektil batek hil zuen.<ref name=":0" /> Bonbardaketaren ondorioz ehunka alemaniar karga bat egin zuten eta frantziar artilleria, kanpoaldean kokatuta, atzeratu behar izan zen. Erasoa hiru ordu iraungo zuen eta ez zuen ezer lortuko.
 
Aurrerago alemaniarrek eraso bat saiatuko zuten ekialdean baina frantziar unitateek kontrakarga bat egin zuten baionetekin eta hainbat hil zituzten. Borroka Virtonen jada geldituta zegoen eta handik gutxira konbate guztiak geldituko ziren.
 
== Ondorioak ==
Egun bakarreko borroka honen amaieran frantziarrek 5000 hildako jasoko zuten eta alemaniarrek 750.
 
Unitateen artean, 130. dibisioa ia desegin da, 8 ofizial soilik geratzen ziren bizirik eta 124aren zati bat gustiz garaitua izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Virton 1914|hizkuntza=fr|url=https://poilusdelamayenne.blog4ever.com/articles/virton-1914|aldizkaria=poilusdelamayenne.blog4ever.com|sartze-data=2020-01-03}}</ref>
 
Garaile gabeko gudu hauen ondorioz frantziar Hirugarren eta Laugarren armadak atzera egin beharko zuten Frantzia barrurantz.
 
== Erreferentziak ==