Ekialdeko Prusiako ofentsiba (1914)

Ekialdeko Prusiaren errusiar inbasioa edo Ekialdeko Prusiako Ofentsiba Lehen Mundu Gerraren hasieran gertatutako gatazka militar bat izan zen; 1914ko abuztutik irailara iraun zuena. Ofentsiba honetan errusiar armadek alemaniar armadak erasotu zituzten Ekialdeko Prusiako lurretan, handik bere izena. Erabateko abantaila izan arren, errusiar armadek porrot erraldoia jaso zuten bere unitateak luzeegi zabaltzean, Tannenbergeko eta Masuriar Aintziren guduetan galera izugarriak jasotzea eragingo zuena.   

Alemaniar plangintza

Alemaniak Errusiaren kontrako prestatutako estrategiak kokapen defentsiboetan oinarritu ziren 1888tik aurrera; Helmuth von Moltkek, Alemaniako Estatu Nagusiaren agintariak, hala erabaki zuenean. 1888ra arte ofentsiba boteretsu batekin Errusia osoa garaitzea posiblea zela sinetsi zuten baina aurrerapen teknologiko azkarrek pentsatzeko modu atzeratu hau alde batean utzi zuten. Alemaniar inteligentzia zerbitzuek ziotenez, Poloniako lurraldean kokatutako trenbide sistemek hiru aukera soilik ematen zieten: Alemaniaren kontrako defentsa gogorra posizio gotortuetan, Vistulan behera ofentsiba bat Berlinerantz zuzenean edo Ekialdeko Prusiaren inbasio bat bi armadekin; bata Narew ibaiaren ertzetik etorria eta bestea Niemen ibaiatik. Frantziarren kezkak lehenengo aukera ezinezkoa egin zuten eta bigarren aukera ez zen aurretik inoiz frogatu, ondorioz, hirugarren aukera izango zen errusiarrek aukeratuko zutena ziurrenik.

1894an Alfred von Schlieffenek, momentu hartako Estatu Nagusiaren buruzagiak, 1914an Tannenbergeko guduan gertatuko zen eszenario oso antzeko bat sortu zuen gerra joku batean. Errusiako Niemen armadak Ekialdeko Prusiaren erdia jada zeharkatuta zuenean, Alemaniar tropak kontrolatzen zituen jeneralak bi armaden arteko zuloa ustiatzeaz segurtatu zuen. Bere soldaduekin Narew armadaren eskuineko hegala erasotu eta gorputz osoarekin akabatzea lortu zuen. Schlieffenek ariketaren kritika egitean alemaniarrek Vistularen atzean defentsa lerro bat erraz ezar zezaketela esan zuen. Hala ere, Errusiako armada osoa suntsitzeko aukera zegoenean, azken aukera hau nagusitu beharko litzake.  

Alfred von Walderseek, Schilieffenen aurrekoak, Errusiarrak bere mobilizazio motela hastean erasotzeko ideia izan zuen eta orduan, mobilizazioa bukatuta zegoenean, tropak gelditzea eta mendebaldetik etorritako errefortzuak itxaron. Schlieffenek, bestalde, operazio mugikor bat aurreikusi zuen, alemaniar trenbide sistema aurreratuaz ahalbidetuz. Trenbide hauek tropen mugikortasuna handitzen zuten eta ondorioz Alemaniak tropa kantitate handiago izan zezakeen frontean Errusiak baino.

Indarren konparaketa

Inbasioa bi errusiar armadek gidatu zuten: Lehenengo Armadak Paul von Rennenkampf jeneralaren aginpean zegoen eta 6,5 infanteria dibisio, 5,5 zalditeria dibisio eta 500 ametrailadore zituen. Bigarren Armadak, Alexander Samsonov jeneralaren aginpean, 11 infanteria dibisio, 3 zalditeria dibisio eta 720 ametrailadore zituen. Biek alemaniar Zortzigarren Armadaren aurka egin zuten, Maximilian von Prittwitz jeneralak aginduta, eta 14,5 infanteria dibisio, zalditeria dibisio bakarra eta 1000 ametrailadore soilik zituena. Etsaiak baino bi aldiz soldadu eta ekipamendu gehiago izan arren, hainbat faktoreek parte hartu zuten errusiar porrotean: Gerra hasteko momentuan errusiak ez zegoen prest gerra luze baterako eta bere birrarmatzeko proiektua ez zegoen oraindik amaituta, alemaniarrek ezagutzen zuten bezala. Soldadu askok entrenatu gabe zeuden, bere garraio zerbitzuak ez ziren eraginkorrak izan eta tropen mugimendua alemaniarrekin alderatuta oso motela zen. Bere indarrak lurralde zabal batean hedatu behar ziren eta elkarren artean koordinazio falta larria zegoen; etsaiari armadaren zati bakoitza erasotzeko aukera emanez, Tannenbergeko edo Stallupönengo guduetan gertatu zen bezala. Azken faktorea eta garrantzitsuena, errusiar informazio-jasotze teknikak alemaniarrena baino askoz kaskarragoak zirela izan zen errekonozimendu unitateen faltarengatik. Inbasioaren plangintza presaka egin zen frantziar armadak ahalik eta azkarren laguntzeko.

Ofentsiba

Alemaniar infanteria Tannenbergeko guduan

Aurrekoa kontuan izanda ere, Errusiak tropa nahiko mobilizatzea lortu zuen Ekialdeko Prusian inbasio mehatxugarria egiteko. Inolako Prusiako inbasio bat alemaniar populazioaren moralaren kontrako kolpe handia izango zen Prusia (Ekialdeko Prusia barne) Alemaniar reich-aren bihotza zelako. Alemaniar armaden kokapena gerra hastean 8. armada 10 dibisioekin soilik utzi zuen, Maximilian von Prittwitz jeneralaren aginpean. Errusiarrek, berriz, Lehenengo armada osoa mobilizatzea lortu zuten, Paul von Rennenkampfen aginpean eta bigarren armadaren zati handi bat ere mobilizatu zen, Samsonov jeneralaren aginpean geratu zena. Abuztuaren 7-9an Ekialdeko Prusiako muga gurutzatu zuten. Stallupönengo gudua, 1914ko abuztuaren 17an gertatu zena, Lehen Mundu Gerrako Ekialdeko Fronteari hasiera eman zion. Alemaniar garaipen txiki bat izan zen baina ez zuen errusiar armadaren mugimendua gelditu.

Gumbinnengo gudua, alemaniarren partetik hasi zena 1914ko abuztuaren 20an, Lehen Mundu Gerrako Ekialdeko Fronteko lehen ofentsiba izan zen. Alemaniarrek erasoa presaka prestatu zutenez porrota jaso zuten eta errusiar armadak aurrera jarraitu zuten. Alemaniarrek atzera egin behar izan zuten Masuriar lakuetara babes ekintzak burutzeko asmoarekin eta hauek porrotean amaitzen bazuten armada osoa erretiratzera behartuta egongo ziren Vistula ibaiarantz, Ekialdeko Prusiako irtengunea Errusiarren eskuetan geratuz. Gertaera hauek Lehen Mundu Gerra hasi baino lehenagoko planifikazioan sartzen zen. Aurrekoa izanda ere, alemaniar armadak ezin zuen Königsbergeko hiria errusiarren eskuetan erori. Hiriaren balio morala, sinbolikoa eta militarra (Prusiako gune militar nagusiena zen) hiria galtzea hondamendi erraldoia izango zen alemaniar moralarentzat. Bestalde, hiria erortzean errusiarrek posizio estrategikoak izango zituzten alemaniarren gotorlekuak erasotzeko. Arrazoi guzti hauengatik errusiarren kontrako eraso bat ezinbestekoa zen.  

Helmuth von Moltke Gazteak, 1906tik 1914ra Alemaniako Estatu Nagusiaren buruak, abuztuaren 22an Prittwitz jenerala Paul von Hindenburgekin ordezkatu zuen (jada erretiratuta egon arren). Hindenburgek, Erich Ludendorff jeneralarekin batera, Ekialdeko Prusiako krisiak sortutako egoera larria beste ikuspuntu batetik begiratuko zuten. Prittwitz jeneralak ikaratu zen errusiarrak Ekialdeko Prusian sartu zirenean eta egoera defentsiboa ezarri zuen baina Hindenburgek eta Ludendorffek, ordea, eraso bat antolatzea agindu zuten. Max Hoffmann koronelaren plana jarraituz zortzi dibisio bidaliak izan ziren Samsonoven armadaren kontra geroago Tannenbergeko guduaren izenarekin ezagutuko zen gatazkan. Gudu honetan alemaniarrek garaipen ikaragarria jaso zuten eta errusiarrek 140.000 soldadu gutxi gorabehera galdu zituzten. Porrotaren ondorioz Samsonov jeneralak bere buruaz beste egin zuen. Masuriar lakuen guduan alemaniar armadek errusiarrak Ekialdeko Prusiatik kanporatu zituzten.

Errusiarrentzat inbasioa izugarrizko porrota izan zen eta hurrengo urteetan Alemaniak aurrerapen jarraiak lortuko zituzten, Varsoviako hiriaren erorketa garaipen nagusiena izanda.

Ez dago adostasunik ofentsibaren galerak zenbatzeko orduan baina alemaniak 37.000 - 100.000 hildako eta zauritu izan zituztela esaten da eta errusiak 300.000, haietako 100.000 gerra preso izanda.