Bihotz: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
|||
227. lerroa:
=== Erdi Aroa ===
[[Fitxategi:Leonardo_da_vinci,_Heart_and_its_Blood_Vessels.jpg|thumb|[[Leonardo da Vinci]]k egindako bihotzaren marrazkiak]]
Zirkulazio koronario eta biriketako sistemen lehen deskribapenak ''[[Avicenaren kanonaren anatomiari buruzko iruzkina|Avicenaren kanonaren anatomiari buruzko iruzkinean]]'' daude, 1242an [[Ibn al-Nafis]]ek argitaratua<ref>{{Erreferentzia|abizena=Michelakis Evangelos D.|izenburua=Pulmonary Arterial Hypertension|orrialdeak=109–114|data=2014-06-20|url=https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCRESAHA.115.301132|aldizkaria=Circulation Research|alea=1|zenbakia=115|doi=10.1161/CIRCRESAHA.115.301132|sartze-data=2019-12-19}}</ref>. Bere eskuizkribuan, al-Nafisek idatzi zuen odola biriketako zirkulaziotik pasatzen dela, eskuineko bentrikulutik ezkerrekora mugitu beharrean, Galenok uste zuen bezala<ref>{{Erreferentzia|izena=John B.|abizena=West|izenburua=Ibn al-Nafis, the pulmonary circulation, and the Islamic Golden Age|orrialdeak=1877–1880|data=2008-12-01|url=https://www.physiology.org/doi/full/10.1152/japplphysiol.91171.2008|aldizkaria=Journal of Applied Physiology|alea=6|zenbakia=105|issn=8750-7587|pmid=18845773|pmc=PMC2612469|doi=10.1152/japplphysiol.91171.2008|sartze-data=2019-12-19}}</ref>. Bere lana, beranduago, [[Andrea Alpago]]k itzuli zuen latinera<ref>{{Erreferentzia|izena=A. Bondke|abizena=Persson|izenburua=Form and function in the vascular system|orrialdeak=468–470|hizkuntza=en|abizena2=Persson|izena2=P. B.|data=2014|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/apha.12309|aldizkaria=Acta Physiologica|alea=3|zenbakia=211|issn=1748-1716|doi=10.1111/apha.12309|sartze-data=2019-12-19}}</ref>.
Europan, Galenoren irakaskuntzek komunitate akademikoa menperatzen jarraitu zuten, eta bere doktrinak [[Eliza]]ren kanon ofizialtzat hartu ziren. [[Andres Vesalio|Andreas Vesaliusek]], Galenok bihotzari buruz zituen sinesmenetako batzuk zalantzan jarri zituen ''[[De humani corporis fabrica]]''n (1543), baina bere maisulana, autoritateentzako erronka bezala interpretatu zen, eta zenbait eraso jasan zituen. [[Miguel Servet]]ek ''[[Christianismi Restitutio]]'' (1553) lanean idatzi zuen odola bihotzaren alde batetik bestera dabilela biriketan zehar<ref>{{Erreferentzia|izena=John B.|abizena=West|izenburua=Galen and the beginnings of Western physiology|orrialdeak=L121–L128|data=2014-05-30|url=https://www.physiology.org/doi/full/10.1152/ajplung.00123.2014|aldizkaria=American Journal of Physiology-Lung Cellular and Molecular Physiology|alea=2|zenbakia=307|issn=1040-0605|doi=10.1152/ajplung.00123.2014|sartze-data=2019-12-19}}</ref>.
=== Aro Modernotik aurrera ===
| |||