Lankide:GBarandalla/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
5. lerroa:
 
 
Eztabaida:{{PAGENAME}}|artikuluaren eztabaida orrian]].}}<br />{{Itzulia|en|hizkuntza=ingelesezko|Broadcasting}}{{Itzulia|es|hizkuntza=gaztelaniazko|Radiodifusión}}'''Irrati-difusio''' publiko orokorrak jasotzen duen audio edo bideo-seinale igorpenari deritzo, [[Uhin elektromagnetiko|uhin elektromagnetikoen]] bidez ematen dena.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Peters, John Durham.|izenburua=Speaking into the air : a history of the idea of communication|argitaletxea=University of Chicago Press|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/40452957|isbn=0-226-66276-4|pmc=40452957|sartze-data=2019-11-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Douglas, Susan J. (Susan Jeanne), 1950-|izenburua=Inventing American broadcasting, 1899-1922|argitaletxea=Johns Hopkins University Press|data=1987|url=https://www.worldcat.org/oclc/15485739|isbn=0-8018-3387-6|pmc=15485739|sartze-data=2019-11-21}}</ref> Irrati-difusioa [[Anplitude Modulatua|AM]] [[Irrati (hedabidea)|irratiaren]] agerpenarekin batera zabaldu zen 20.20ko hamarkada inguruan [[Balbula termoioniko|balbula termoionikozko]] [[Transmisore|irrati transmisore]] eta hargailuen garapenarekin batera. Honen aurretik elektronika bidezko komunikabideak hartzaile baterako pentsatuak zeuden. Irrati-difusioak, berriz, seinalea hainbat hartzailek aldi berean jasotzea ahalbidetu zuen.
[[Fitxategi:Broadcasting1.JPG|thumb|Sttutgarteko irrati-difusio antena.]]
Irrati eta telebista-seinaleak haririk gabe transmititzen direla pentsatu ohi da. Hala ere, azken urteetan bai irrati eta bai telebista-seinaleak hari bidez transmititzeko teknikak agertu dira. Hartzaileei dagokienez, publiko orokorra zein talde txiki bat izan daitezke. Kontua da teknologia eta ekipamendu egokia duen edozeinek seinalea jasotzeko gai izan behar duela. Irrati-difusioaren barruan gobernuak eskaintzen dituen zerbitzu publikoez gain (irrati publikoa, telebista publikoa), telebista eta irrati pribatuak ere daudebadaude.
 
Irrati edo telebista igorpen guneetatik uhin elektromagnetikoen bidez transmititzen diren irrati edo telebista programei lurreko irrati-difusio esaten zaie. Hauek transmititu ahal izateko baimena izan behar da. Hari bidezko transmisio teknologiek ([[kable bidezko telebista]], adibidez) ez dute transmititzeko baimenik behar irrati-difusiotzat jotzen diren arren. 2000.2000ko hamarkadatik aurrera ''[[streaming]]'' bidezko irrati edo telebista transmisioak ere irrati-difusiotzat hartzen dira.
 
== Historia ==
Lehen irrati-difusioa 1830eko hamarkadan [[Samuel Morse|Samuel F.B. Morsek]] eta [[Joseph Henry]] eta [[Alfred Vail]] fisikariek garatu zuten. Sistema hau telegrafia-seinaleak [[Morse kodea|Morse kodean]] bidaltzean zetzan. Sistema honen bidez korronte elektrikoko pultsuak bidaltzen ziren kableetatik, eta honela beste muturrean zegoen [[Elektroiman|elektroimana]] kontrolatzea lortzen zen. Honek Morse kodea bidaltzea ahalbidetzen zuen soilik pultsuak eta pultsuen arteko isiluneak erabiliz.
 
Audio irrati-difusioaren inguruko esperimentuak XX. mendeko lehen hamarkadan hasi ziren. 1920ko hamarkadan AM irratia etxeetara eramatea lortu zen. Telebista irrati-difusioaren esperimentuak 20.20ko hamarkadan hasi ziren, eta Bigarren Mundu Gerra ostean hedatu zen [[UHF]] eta [[VHF]] [[Maiztasun-banda|maiztasun-bandetan]]. Satelite irrati-difusioa 60.60ko hamarkadan agertu zen, eta 70.70eko hamarkadan hasi zen bere erabilpena industria munduan hedatzen. [[Satelite bidezko telebista]] 80.80ko hamarkadan azaldu zen.
 
Hasierako irrati-difusioetan [[Seinale analogiko|seinale analogikoak]] bidaltzen ziren, baina 2000.2000ko hamarkadaz geroztik [[Seinale digital|seinale digitalak]] bidaltzera pasatu zen.
 
== Irrati-difusio sistemak ==
41. lerroa:
 
== Inpaktu soziala ==
Irrati-difusioak informazioa eta kultura eremu gero eta handiagoetarazabalagoetara zabaltzea ahalbidetu du. Difusiorako teknologia berriek informazioa gero eta azkarrago bidaltzea ahalbidetu dute, eta momentuan jasotzen da informazio hori. Honen ondorioz, eguneroko bizitza erritmoa bizkortu egiten da. Gaur egungo munduan ez dago mugarik komunikaziorako. Munduko bi tokiren artean milaka kilometroko distantzia izateak ez du ekiditen haien arteko komunikazioa, eta horrek mundua txikiagotu egiten du.
 
John Thomson soziologoak ''The Media and Modernity'' liburuan adierazten duen bezala, denboraren eta espazioaren banaketa difusio teknologien agerpenarekin batera eman da<ref>{{Erreferentzia|abizena=Thompson, John B. (John Brookshire)|izenburua=The media and modernity : a social theory of the media|argitaletxea=Stanford University Press|data=1995|url=https://www.worldcat.org/oclc/34469397|isbn=0-8047-2678-7|pmc=34469397|sartze-data=2019-11-21}}</ref> John Thomson soziologoak ''The Media and Modernity'' liburuan adierazten duen bezala, denboraren eta espazioaren banaketa difusio teknologien agerpenarekin batera gertatu da. Hau da, gertaera baten jakinean egoteko ez da beharrezkoa gertaera hori gertatzen ari den lekuan bertan egotea. Aurreko mendeetan historiako gertakari garrantzitsuenak gertakari haiek bizi izan zituzten pertsonek kontatzen zituzten. Gaur egun, irratiaren eta telebistaren bidez lortzen du jendeak gertakarien jakinean egotea.
 
== Erreferentziak ==