Itsas ugaztun: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
127. lerroa:
 
[[File:Oceanic whale pump - journal.pone.0013255.g001.tiff|thumb|Baleen zikloa - Baleek erabili egiten dute ozeanoetako mantenugaiei etekin handiena ateratzeko.|alt=Fish and phytoplankton bring nutrients to the seafloor in the form of detritus, and whales bring nutrients up to the surface also in the form of detritus.]]
2010eko ikerketa batek erakusten du baleak eragin positiboa dutela arrantzaleengan, “baleen zikloa” izenekoa dela eta. Baleek nitrogenoa bezalako mantenugaiak garraiatzen dituzte itsas hondoetatik  azalerara. Garraio horrek goranzko ponpa biologiko bezala jokatzen du. Maineko golkora modu honetan heltzen den nitrogeno kantitatea golkora isurtzen duten ibai guztiek dakarten nitrogeno kantitatea baino handiagoa da, zehazki, 23.000 tona ingurukoa urtero<ref name=":13">{{Erreferentzia|izena=Joe|abizena=Roman|izenburua=The Whale Pump: Marine Mammals Enhance Primary Productivity in a Coastal Basin|orrialdeak=e13255|hizkuntza=en|abizena2=McCarthy|izena2=James J.|data=2010-10-11|url=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0013255|aldizkaria=PLoS ONE|alea=10|zenbakia=5|editore-abizena=Roopnarine|editore-izena=Peter|issn=1932-6203|pmid=20949007|pmc=PMC2952594|doi=10.1371/journal.pone.0013255|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Baleek ozeanoaren azalean sabelusten dute. Beraien gorotzak garrantzitsuak dira arrantzarako, burdinan eta nitrogenoan aberatsak direlako. Baleen gorozkiak likidoak dira, eta ondoratu beharrean, gainazalean geratzen dira, eta fitoplanktona horietaz elikatzen da<ref name=":13" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Joe|abizena=Roman|izenburua=Whales as marine ecosystem engineers|orrialdeak=377–385|hizkuntza=en|abizena2=Estes|abizena3=Morissette|abizena4=Smith|abizena5=Costa|abizena6=McCarthy|abizena7=Nation|abizena8=Nicol|abizena9=Pershing|izena2=James A|izena3=Lyne|izena4=Craig|izena5=Daniel|izena6=James|izena7=Jb|izena8=Stephen|izena9=Andrew|data=2014-09|url=http://doi.wiley.com/10.1890/130220|aldizkaria=Frontiers in Ecology and the Environment|alea=7|zenbakia=12|issn=1540-9295|doi=10.1890/130220|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.
 
Hiltzerakoan, baleen gorpua itsas hondora doa, horrela itsas bizitzarentzat habitat garrantzitsu bat eskainita. Gaur egun ondoratutako balea-gorpuek eta ebidentzia fosilek erakusten dute ondoratutako balea-gorpuek bizidun talde ugari agertzea eragiten dutela, 407 espezietara helduta<ref>{{Erreferentzia|izena=Craig|abizena=Smith|izenburua=A Riot of Species in An Environmental Calm|argitaletxea=CRC Press|orrialdeak=311–342|abizena2=Snelgrove|izena2=Paul|data=2002-08-29|url=http://dx.doi.org/10.1201/9780203180594.ch6|aldizkaria=Oceanography and Marine Biology - An Annual Review|isbn=978-0-415-25462-5|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Balea-gorpuen degradazioa hiru fasetan gertatzen da. Lehenengo fasean, organismo mugikorrak, marrazoak eta mixinak adibidez, ehun bigunak jaten dituzte hilabete batzuetatik bi urterako denbora-tartean. Ondoren, bigarren fasean, krustazeoak eta poliketoak bezalako oportunista aberasleek hezurrak eta sedimentuak, materia organikoa dutenak, kolonizatzen dituzte urte batzuetan zehar. Azkenik, hirugarren fasean, sufrearen bakterioek hezurrak degradatu, eta hidrogeno sulfuroa (H<sub>2</sub>S) askatzen dute eta organismo kimioautotrofoen hazkundea ahalbidetzen dute. Organismo kimioautotrofoek aldi berean muskuiluen, txirlen, lapen, eta itsas barraskiloen agerpena eragiten duten. Azken fase honek hamarkadak iraun ditzake, eta batez beste, 185 espezieko gune aberatsak sortzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Yoshihiro|abizena=Fujiwara|izenburua=Three-year investigations into sperm whale-fall ecosystems in Japan|orrialdeak=219–232|hizkuntza=en|abizena2=Kawato|abizena3=Yamamoto|abizena4=Yamanaka|abizena5=Sato-Okoshi|abizena6=Noda|abizena7=Tsuchida|abizena8=Komai|abizena9=Cubelio|izena2=Masaru|izena3=Tomoko|izena4=Toshiro|izena5=Waka|izena6=Chikayo|izena7=Shinji|izena8=Tomoyuki|izena9=Sherine Sonia|data=2007-03|url=http://doi.wiley.com/10.1111/j.1439-0485.2007.00150.x|aldizkaria=Marine Ecology|alea=1|zenbakia=28|issn=0173-9565|doi=10.1111/j.1439-0485.2007.00150.x|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.
 
== Erreferentziak ==