[[Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|Espainiako Gerra Zibilak]] eta [[II. Mundu Gerra|Mundu Gerrak]] eragin handia izan zuten, euskaltzainak bi bandoetan bereizirik eta sakabanaturik gelditu baitziren. 1941eko apirilean [[Resurreccion Maria Azkue]]k adierazi zion [[PolicarpoAgustin IraizotzZarrantz]]i Euskaltzaindia berriro abian jarriko zela, hilaren amaieran egindako batzar batean, [[Bizkaiko AldundiDiputazio]] frankistaren baimenarekin. 1947ko azaroan [[Federiko Krutwig]] euskaltzain oso izendatu zuten, historiako gazteena, 26 urterekin. 1949ko irailean sinatutako gutun batean aurkeztu zuen Krutwigek Euskaltzaindia berritzeko proposamena Ondorioz, 1949ko azaroan gerra zibilaren ostean lehen aldiz izan zen Ipar Euskal Herriko ordezkaririk Euskaltzaindiaren batzar batean. [[Julio Urkixo]] hil zenHaren heriotzaren ondoren, 1950eko urrian Krutwigek hala proposatuta, akademiaren batzarrak euskaraz egiten hasi ziren. 1951ko azaroan Azkue hil zen, lehen euskaltzainburua. 1952ko maiatzean [[Luis Villasante]] euskaltzain osoaren sarrera hitzaldiari emandako erantzunean, Krutwigek gogor kritikatu zuen Eliza Katolikoa, euskara baztertzeagatik beren jardunean. Adierazpen horien ondorioz, erbesteratu egin behar izan zuen. 1952ko azaroan [[Inazio Maria Etxaide]] izendatu zuten euskaltzainburu. 1953ko apirilean [[Antonio Maria Labaien]]ek ''[[Euskera]]'' agerkaria, Euskaltzaindiaren buletina, berriro ere abian jartzen ahalegintzea proposatu zuen. 1954ko abuztuan Euskaltzaindiaren araudiaren berriztapena onartu zen eta urte bereko abenduan, gerraosteak eragindako etenaldiaren ostean, ''Euskera'' agerkaria argitaratzeko baimena berreskuratzen du Euskaltzaindiak.
