Umetokiko minbizi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-== Kanpo loturak == +== Kanpo estekak ==) |
informazioa gehithu |
||
11. lerroa:
[[Fitxategi:Umetoki lepoko minbizia.jpg|thumb|256x256px|Minbizidun umetoki lepoaren lagin histologikoa]]
<br />
== Prebentzioa eta kausak ==▼
Minbiziaren aurkako [[Prebentzio (medikuntza)|prebentzioak]] barne hartzen ditu minbiziarekin gaixotzeko probabilitatea murrizten dituzten neurriak. Modu honetan, biztanlerian agertzen diren kasu kopurua eta honek eragindako heriotzak ere murrizten dira.▼
Minbizi berriak sortzea prebenitzeko, zientzialariek minbiziaren arrisku-faktoreak (gaixotasunaren agerpena bultzatzen duen edozein faktore) eta babes-faktoreak (gaixotasunaren agerpena murrizten duen edozein faktore) aztertzen dituzte. Horri esker, badakigu minbiziaren arrisku-faktore ugari murriztu daitezkeela, baina beste asko ez; esaterako, ba[[Tabakismo|i erretzea]] eta bai zenbait generen [[Herentzia genetiko|herentzia]] minbizia garatzeko arrisku-faktoreak dira, baina ekidin daitekeen bakarra erretzea da. Endometrioko minbizia izateko arrisku-faktore batzuk hurrengoak dira: [[estrogeno]]ak (nahiz eta endogenoa eta beharrezkoa izan, endometrioaren proliferazioarekin, hiperplasiarekin eta minbiziarekin erlazionatu izan da), endometrioko hiperplasia, zenbait erreprodukzio faktore (menarkia goiztiarra, nuliparitatea, [[menopausia]] berantiarra), obulutegi polikistikoaren sindromea, menopausia berantiarren aurkako estrogenoen bidezko tratamendua, adin helduetako obesitatea…▼
Aldi berean, [[ariketa fisiko]] erregularra eta [[elikadura]] ohitura osasungarriak mantentzea zenbait minbizi kasuren [[babes-faktore]]ak izan daitezke. Beraz, bizitzan zehar [[arrisku-faktore]]ak ekiditea (ekidin daitezkeena, adibidez, erretzea) eta babes faktoreak handitzea, minbizia prebenitzeko modu lagungarriak dira, hala ere, honek ez du esan nahi gaixotasuna garatzeko aukerarik ez dagoenik. Hortaz, ezinbestekoa da bizimodu eta ohitura osasuntsuak mantentzeaz gain, aldizkako osasun-azterketak eta froga prebentiboak egitea, minbiziaren detekzio goiztiarra hori gainditzeko faktore oso garrantzitsua baita.▼
== Sailkapena ==
Haien kokapenaren eta egitura anatomopatologikoaren arabera, umetokiko minbiziak modu honetan sailkatzen dira:
* [[Umetokiko sarkoma|Umetokiko sarkoma:]] [[Miometrio]]aren edo umetokiaren geruza muskularraren sarkomak, leiomiosarkoma deiturikoak. Umetokiko ehun muskularretan edo beste ehun mota batzuetan eratzen den minbizi mota arraroa da. Menopausiaren ondoren ematen da oro har. Bi mota nagusiak leiomiosarkoma (zelula muskular leunetan hasten den minbizia) eta sarkoma endometrial estromala (ehun konektiboko zeluletan hasten den minbizia) lirateke. ▼
▲*
* [[Endometrioko minbizia|Endometrioko minbizia:]] Umetokia estaltzen duen ehunean eratzen da. Endometrioko minbizi gehienak adenokartzinomak dira (minbizi horiek mukia eta beste hainbat jariakin ekoizten dituzten zeluletan sortzen dira).▼
** [[Kartzinoma]] endometrialak endometrioko (umetokiko gaineztadurako) [[guruin]]etako zeluletatik eratzen dira.▼
** [[Sarkoma]] estromal endometrialak kartzinoma endometrialak baino ezohikoagoak dira, eta endometrioko ehun konektiboetatik eratzen dira.▼
** [[Tumore]] mülleriano mixto gaiztoak tumore endometrial arraro mota bat dira, zeinak guruinetako diferentziazioa (kartzinomatosoa) eta estromakoa (sarkomatosoa) aurkezten duen. Tumore mota hauetako jatorrizko zelula zein▼
▲*
* [[Umetoki lepoko minbizia]]: cervix edo umetoki lepoko trantsizio eremuan garatzen da, umetokiaren behealdean alegia, baginaren goialdean.▼
▲**
▲**
▲**
▲*
== Umetokiko sarkoma ==
53 ⟶ 49 lerroa:
== Tratamendua ==
Uteroko minbizia pairatzen dutenek estadioaren araberako tratamendua jaso beharko dute. Gainera, utero minbizi ezberdinak daude: utero lepokoa, endometriokoa eta utero sarkomakoa. Bigarren faktore honek tratamendua baldintzatuko du baita ere.
#
#*
#*
#
#* Kanpoko erradioterapia: aparatuak erradiazioa gorputze kanpotik bidaliko du.
#* Barneko erradioterapia: mibizitik hurbil kokatuko da erradiazio iturri. Kateter bidez esaterako.
#
#* 1 eta 2 estadioetako adenokartzinomak tratatzeko erabili ohi da.
#* Umetoki minbizia tratatzeko hormona progesterona izango da.
#
#* Farmakoak pilula bidez har daitezke edo zain bidez (gehienetan).
#* Bigarren mailako efektuak haurdun geratzeko ezintasuna eta menopausia goiztiarra dira besteak beste.
# Bideraturiko terapia: zelula osasuntsuak kaltetu gabe minbizi zelulekin akatzeko (eta identifikatzeko) bidea litzateke. Terapia mota hau bide ezberdinen bidez eraman daiteke aurrera, antigorputz monoklonalen bidez adibidez.
Umetoki minbizia tratatzeko aukera bakarra erabili daiteke edo bat baino gehiago aldi beran.
<br />
▲== Prebentzioa eta kausak ==
▲Minbiziaren aurkako [[Prebentzio (medikuntza)|prebentzioak]] barne hartzen ditu minbiziarekin gaixotzeko probabilitatea murrizten dituzten neurriak. Modu honetan, biztanlerian agertzen diren kasu kopurua eta honek eragindako heriotzak ere murrizten dira.
▲Minbizi berriak sortzea prebenitzeko, zientzialariek minbiziaren arrisku-faktoreak (gaixotasunaren agerpena bultzatzen duen edozein faktore) eta babes-faktoreak (gaixotasunaren agerpena murrizten duen edozein faktore) aztertzen dituzte. Horri esker, badakigu minbiziaren arrisku-faktore ugari murriztu daitezkeela, baina beste asko ez; esaterako, ba[[Tabakismo|i erretzea]] eta bai zenbait generen [[Herentzia genetiko|herentzia]] minbizia garatzeko arrisku-faktoreak dira, baina ekidin daitekeen bakarra erretzea da. Endometrioko minbizia izateko arrisku-faktore batzuk hurrengoak dira: [[estrogeno]]ak (nahiz eta endogenoa eta beharrezkoa izan, endometrioaren proliferazioarekin, hiperplasiarekin eta minbiziarekin erlazionatu izan da), endometrioko hiperplasia, zenbait erreprodukzio faktore (menarkia goiztiarra, nuliparitatea, [[menopausia]] berantiarra), obulutegi polikistikoaren sindromea, menopausia berantiarren aurkako estrogenoen bidezko tratamendua, adin helduetako obesitatea…
▲Aldi berean, [[ariketa fisiko]] erregularra eta [[elikadura]] ohitura osasungarriak mantentzea zenbait minbizi kasuren [[babes-faktore]]ak izan daitezke. Beraz, bizitzan zehar [[arrisku-faktore]]ak ekiditea (ekidin daitezkeena, adibidez, erretzea) eta babes faktoreak handitzea, minbizia prebenitzeko modu lagungarriak dira, hala ere, honek ez du esan nahi gaixotasuna garatzeko aukerarik ez dagoenik. Hortaz, ezinbestekoa da bizimodu eta ohitura osasuntsuak mantentzeaz gain, aldizkako osasun-azterketak eta froga prebentiboak egitea, minbiziaren detekzio goiztiarra hori gainditzeko faktore oso garrantzitsua baita.
== Irudi gehigarriak ==
| |||