10:47, 26 azaroa 2019ko berrikusketa aldatu Vanbasten 23 (eztabaida \| ekarpenak) 1.401 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		11:48, 30 azaroa 2019ko berrikusketa aldatu desegin Jr.etxebarria (eztabaida \| ekarpenak) 1.165 edits Artikulua psatzen hasi naiz. Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{HezkuntzaPrograma\|Fisika eta Kimika}} Fisikan, '''kandela''' deritzo [[Argi-intentsitate\|''[[argi-~~intentsitate~~intentsitatea'']]~~a''~~ neurtzeko ~~nazioarteko~~ [[Nazioarteko Unitate Sistema\|Nazioarteko SI sistema]]<nowiki/>kon erabiltzen den unitateari. ~~Sistema~~Zazpi ~~horretako~~oinarrizkoako ~~zazpi ''[[oinarrizko unitate]]''etako~~unitateetako bat da. ~~Kandela izena latinezko ''candela'' hitzetik eratorria da, euskarazko ''kandela'' hitza bezala.~~ ''Argi-intentsitatea'' deritzo argi-iturri batek norabide jakin batean igortzen duen potentziari, baina balio hori sentikortasun-funtzioaz haztatu. Sentikortasun-funtzio horrek giza begiak uhin-luzera desberdinetan duen sentikortasunaren eredu estandarizatua adierazten du. Argi-intentsitatea neurtzeko, hainbat unitate erabili dira historian zehar, desberdinak guztiak, harik eta 1937an Argiztapeneko Nazioarteko Batzordeak ([[CEI, Commision Internationale de l'Éclairage\|CEI, ''Commision Internationale de l'Éclairage'']]) unitate berri bat onartu zuen arte. Geroago, 1948an, Pisu eta Neurrien 9. Konferentzia Nagusiak unitate horri ''kandela'' izena eman zion, eta sinboloa ere erabaki zuen: <math>\text {cd}</math>. Kandela izena latinezko «''candela''» hitzetik eratorria da, euskarazko «''kandela''» hitz arrunta bezala. Izen hori 1948ko Pisu eta Neurrien 9. Konferentzia Orokorrean onartu zen, bertan kandela unitatearen lehenengo definizioa emanez eta adierazpen sinbolikoetan erabili beharreko sinboloa ere erabakiz: <math>\text {cd}</math>. Izenaren zergatia sinplea da: kandela arrunt batek <math>\text {1 cd}</math> inguruko argi-intentsitatea sortzen du. Ondoren, 1967an eginiko 13. Konferentzia Nagusiak 1948ko definizioa hobetu zuen. Hala ere, 1979an,16. Konferentzia Nagusian [[Radiometría\|erradiometria]]<nowiki/>ren aurrerapenak zirela eta, gaur egun indarrean dagoen definizio berria onartu zen. Izena eta lehenengo definizioa eman ondoren, urte batzuk pasatu ziren kandelaren definizio esperimental adostua eman arte. Hain zuzen, kandelaren definizioaren zehaztapena 1976ko Pisuen eta Neurrien 16. Konferentzia Orokorrean finkatu zen. Orduan, Nazioarteko SI Sistemako gainerako oinarrizko unitateekin gertatzen den bezala, ''kandela'' izeneko unitatearen definizioa prozesu fisiko baten deskribapenaren bidez eman zen, honelaxe: <blockquote>«Kandela bat da <math>540 \times 10^{12} \text { Hz}</math>-eko frekuentziadun erradiazio monokromatikoa norabide jakin bateko estereorradian bakoitzeko <math>1/683 \text { W}</math>-eko intentsitatez erradiatzen duen argi-iturriaren argi-intentsitatea.»</blockquote>Definizio horrek zehatz deskribatzen du nola sortu cd bat emititzen duen argi-iturri bat. Argi-iturri hori argi-intentsitatea neurtzeko tresnak kalibratzeko erabiltzen da

Kandela (unitatea): berrikuspenen arteko aldeak