Lankide:GBarandalla/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
7. lerroa:
Eztabaida:{{PAGENAME}}|artikuluaren eztabaida orrian]].}}<br />{{Itzulia|en|hizkuntza=ingelesezko|Broadcasting}}{{Itzulia|es|hizkuntza=gaztelaniazko|Radiodifusión}}'''Irrati-difusio''' publiko orokorrak jasotzen duen audio edo bideo-seinale igorpenari deritzo, uhin elektromagnetikoen bidez ematen dena.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Peters, John Durham.|izenburua=Speaking into the air : a history of the idea of communication|argitaletxea=University of Chicago Press|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/40452957|isbn=0-226-66276-4|pmc=40452957|sartze-data=2019-11-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Douglas, Susan J. (Susan Jeanne), 1950-|izenburua=Inventing American broadcasting, 1899-1922|argitaletxea=Johns Hopkins University Press|data=1987|url=https://www.worldcat.org/oclc/15485739|isbn=0-8018-3387-6|pmc=15485739|sartze-data=2019-11-21}}</ref> Irrati-difusioa AM irratiaren agerpenarekin batera zabaldu zen 20. hamarkada inguruan [[Balbula termoioniko|balbula termoionikozko]] [[Transmisore|irrati transmisore]] eta hargailuen garapenarekin batera. Honen aurretik elektronika bidezko komunikabideak hartzaile baterako pentsatuak zeuden. Irrati-difusioak, berriz, seinalea hainbat hartzailek aldi berean jasotzea ahalbidetu zuen.
[[Fitxategi:Broadcasting1.JPG|thumb|Sttutgarteko irrati-difusio antena.]]
Irrati eta telebista-seinaleak haririk gabe transmititzen direla pentsatu ohi da. Hala ere, azken urteetan bai irrati eta bai telebista-seinaleak hari bidez transmititzeko teknikak agertu dira. Hartzaileei dagokienez, publiko orokorra zein talde txiki bat izan daitekedaitezke. Kontua da teknologia eta ekipamendu egokia duen edozeinek seinalea jasotzeko gai izan behar duela. Irrati-difusioaren barruan gobernuak eskaintzen dituen zerbitzu publikoez gain (irrati publikoa, telebista publikoa), telebista eta irrati pribatuak ere daude.
 
Irrati edo telebista igorpen guneetatik uhin elektromagnetikoen bidez transmititzen diren irrati edo telebista programei lurreko irrati-difusio esaten zaie. Hauek transmititu ahal izateko baimena izan behar da. Hari bidezko transmisio teknologiek (adib. [[kable bidezko telebista]]) ez dute transmititzeko baimenik behar irrati-difusiotzat jotzen diren arren. 2000. hamarkadatik aurrera ''[[streaming]]'' bidezko irrati edo telebista transmisioak ere irrati-difusiotzat hartuak izan dira.
 
== Historia ==
Lehen irrati-difusioa 1830.1830eko hamarkadan [[Samuel Morse|Samuel F.B. Morsek]] eta [[Joseph Henry]] eta [[Alfred Vail]] fisikariek garatu zuten. Sistema hau telegrafia-seinaleak Morse kodean bidaltzean zetzan. Sistema honen bidez korronte elektrikoko pultsuak bidaltzen ziren kableetatik, eta honela beste muturrean zegoen elektroimana kontrolatzea lortzen zen. Honek Morse kodea bidaltzea ahalbidetzen zuen soilik pultsuak eta pultsuen arteko isiluneak erabiliz.
 
Audio irrati-difusioaren inguruko esperimentuak XX. mendeko lehen hamarkadan hasi ziren. 1920ko hamarkadan AM irratia etxeetara eramatea lortu zen. Telebista irrati-difusioaren esperimentuak 20. hamarkadan hasi ziren, eta Bigarren Mundu Gerra ostean hedatu zen [[UHF]] eta [[VHF]] [[Maiztasun-banda|maiztasun-bandetan]]. Satelite irrati-difusioa 60. hamarkadan agertu zen, eta 70. hamarkadan hasi zen bere erabilpena industria munduan hedatzen. [[Satelite bidezko telebista]] 80. hamarkadan azaldu zen.