Oñatiko ituna (Lehen Karlistaldia): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
1. lerroa:
{{wikitu}}
Euskal Herrian [[Lehen Karlistaldia]]<nowiki/>k gerrak [[1833]]<nowiki/>tik 1839 arte iraun zuen. Alde baten Karlos Maria Isidro Borboikoaren eta erregimen absolutu baten aldekoak ziren karlisten borrokatu ziren, bestean Isabel II.a eta Maria Kristina Borboikoaren defendatzaileak ziren liberalak. Antzina, Espainiako historiografiak Zazpi Urteko Gerra edo Lehen Gerra Zibila bezala ezagutzen zuen. Euskal Herrian borroken amaiera '''[http://olaitturri.blogspot.com/2019/01/onatiko-ituna-lehen-karlistadan.html Oñatiko ituna]'''k ezarrizezarri zuen. 1839.eko abuztuaren 29an, [[Lazarraga dorrea eta jauregia (Oñati)|Lazarraga jauregia]]<nowiki/>n hamar ataleko ituna sinatu[[Fitxategi:Lazarraga jauregia.jpg|thumb|Lazarraga jauregia]]
zuten karlisten aldetik Iturbe eta Egia jeneralek eta liberalen aldetik [[Espartero]] jeneralak.
 
== Aurrekariak ==
Gerra hasi zenetik, karlisten tropen garaipenak gehiago ziren, harik eta [[Bilbo]]<nowiki/>ko setioan jasotako zauriaren ondorioz, [[Tomas Zumalakarregi|Zumalakarregi]] jenerala [[1835]]<nowiki/>an hil arte. [[Rafael Maroto]] jeneralak ordezkatu zuen buruzagitzan, baina hurrengo urteko [[Lutxanako gudua|Lutxana]]<nowiki/>ko bataila garrantzitsua liberalak irabazi zutenean, joera guztiz aldatu zen.
 
 
 
Alde bietako hildakoak hirurogei milatik gora zirela kontuan hartuta, eta liberalen garaipena ziurtzat joz, Esparterok gerra amaitzea onetsi zuen. Lord John Hay eta Wylde koronel britainiarren bitartekaritza lanei esker, 1939ko abuztuaren hogeita seian jeneral biak [[Abadiño]]<nowiki/>n elkartu ziren, itunaren foruei buruzko mamian adostasunera ailegatu gabe. Esparteroren tropak aurrera jarraitu zuen, hurrengo egunean Oñati konkistatuz. Egoeraren larria ikusita, Marotok bere konfiantzazko bi jeneral bidali zituen negoziazioak amaitzera.
== Aurrekariak ==
Ituna [[Oñati]]<nowiki/>n sinatzeak sinbolismo handia zuen Espartero jeneralarentzat, garailea bera izan zela garbi gera zedin. Izan ere, [[Karlos Maria Isidro Borboikoa]], “Karlos V.” erregegaia bezala ezagutua, gorte ibiltaria zuen Euskal Herrian barrena, eta tarteka [[Lizarra]]<nowiki/>n, [[Tolosa|Tolosan]], [[Azpeitia]]<nowiki/>n, [[Durango|Durangon]] eta Oñatin egoten zen. Esparterok bere garaipena Lazarraga jauregian, Karlos V.ren gortearen egoitzetako baten, sinatzea nahi izan zuen. Eta aurkariei publikoki jakinerazteko, ondorengo egunetan Maroto eta biak [[Bergara]]<nowiki/>n solemneki tropen aurrean agertzea exijitu zuen.
 
Ituna [[Oñati]]<nowiki/>n sinatzeak sinbolismo handia zuen Espartero jeneralarentzat, garailea bera izan zela garbi gera zedin. Izan ere, [[Karlos Maria Isidro Borboikoa]], “Karlos V.” erregegaia bezala ezagutua, gorte ibiltaria zuen Euskal Herrian barrena, eta tarteka [[Lizarra]]<nowiki/>n, [[Tolosa|Tolosan]], [[Azpeitia]]<nowiki/>n, [[Durango|Durangon]] eta Oñatin egoten zen. Esparterok bere garaipena Lazarraga jauregian, Karlos V.ren gortearen egoitzetako baten, sinatzea nahi izan zuen. Eta aurkariei publikoki jakinerazteko, ondorengo egunetan Maroto eta biak [[Bergara]]<nowiki/>n solemneki tropen aurrean agertzea exijitu zuen.[[Fitxategi:Primera Guerra Carlista.svg|thumb|Bataila eremuen mapa]]Hala ere, karlisten [[batailoi]] gehienak, hogeita zazpi hain zuzen, ez zeuden ados gerra amaitzeko baldintzekin. Eta soldadu asko ez zegoen prest armak entregatzeko. Bestalde, Karlos erregegaia [[Frantzia]]<nowiki/>rako bidean zen jadanik, armadako ofizial eta soldadu askorekin, eta beste batzuk [[Amerika|Ameriketa]]<nowiki/>rako eta [[Filipinak|Filipineta]]<nowiki/>rako bidea hartua zuten.
Karlisten aldetik Urbiztondo jenerala arduratu zen batailoiak Bergarara bideratzen, eta abuztuaren hogeita hamaikan Espartero eta Maroto jeneralek "[[Bergarako besarkada]]"rekin agertu zuten Lehen Karlistaldiaren amaiera, batailoi karlisten eta liberalen aurrean ituna berriro sinatuz, eta besarkada batekin adostasuna antzeztuz. Baina agindutako batailoi karlista denak ailegatu ez zirenez, ondorengo egunetan beste hiru bider errepikatu zuten zeremonia bera. Guztira, hamasei batailoi karlista agertu ziren.