Esplenomegalia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
1. lerroa:
{{ohar medikoa}}
 
[[Fitxategi:Enlarged spleen.png|thumb|''Egoera osasuntsuan dagoen barearen irudia.'']]
{{gaixotasun infotaula}}'''Esplenomegalia''' [[Bare (organoa)|barearen]] handitze patologikoa da; tamainari dagokionez, bere dimentsio normaletatik (12 x 7 x 3,5 cm<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Pablo|abizena=Vargas Viveros|izenburua=Esplenomegalia|orrialdeak=37–45|abizena2=Hurtado Monroy|abizena3=Villalobos Alva|izena2=Rafael|izena3=José Ángel|data=2013-04|url=http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S0026-17422013000600005&lng=es&nrm=iso&tlng=es|aldizkaria=Revista de la Facultad de Medicina (México)|alea=2|zenbakia=56|issn=0026-1742|sartze-data=2019-11-22}}</ref>) aldentzen denean eman daiteke, baita, pisuari erreparatuta (gizonezkoetan 80-200 gramo eta emakumezkoetan 70-180 gramo).
 
Barea, gorputzeko organo linfatiko handiena<ref name=":2" /> da eta zirkulazio sisteman tartekatuta dago. [[Abdomen]]<nowiki/>ean, [[peritoneo]] barruan, zehazki, [[Ezker hipokondrio|ezker hipokondrioan]], kokatzen den [[Organo (biologia)|organoa]] da. Kokapen honengatik, askotan, [[patologia]] hau diagnostikatzeko zaila izaten da.
10 ⟶ 11 lerroa:
 
== Fisiologia ==
[[Fitxategi:Esplenomegalia i hiperplasia linfoide folicular reactiva. IMG 2865.jpg|thumb|Esplenomegalia eta hiperplasia linfoide folikular erreaktibodun barea.|182x182px]]
Organo honen funtzioa nagusiki, [[linfa]] eta [[Odol|odola]] iragaztea da; [[globulu gorri]]<nowiki/>en, [[Leukozito|globulu zuri]]<nowiki/>en eta [[Plaketa|plaketen]] kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, [[Immunitate-sistema|sistema immunearekin]] oso lotuta dagoen organoa da, izan ere, [[Linfopoiesi|Linfopoiesia]] ematen da bertan eta [[Antigorputz|antigorputzak]] sintetizatzen ditu. Horrez gain, [[Eritrozito|eritrozitoak]] eta [[Plaketa|plaketak]] metatzen ditu, [[Odol|odola]] koagulatzen laguntzen dutenak. <ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Bazo dilatado (esplenomegalia) - Síntomas y causas - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/syc-20354326|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-11-19}}</ref> Halaber, kaltetutako edo zahartutako gorputzeko [[Zelula|zelulak]] [[Fagozitosi|fagozitatzen]] ditu, baita [[Zirkulazio-aparatu|zirkulazioan]] dauden [[Mikroorganismo|mikroorganismoak]] ere. Izan ere, [[Opsonizazio|opsonizaturiko]] bakterioak [[Gibel|gibelak]] edota bareak suntsitzen dituzte. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia (AMF 2015) A propósito de un caso|hizkuntza=sp|data=2015-12-01|url=http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=1493|aldizkaria=amf-semfyc.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>
 
Betetzen duen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin ditzakete organoaren funtzionamenduan eta ondorioz, [[Sistema linfatiko|sistema linfatikoa]] eta [[Zirkulazio-aparatu|odol zirkulazioaren]] funtzioak kaltetu edo eragotzi daitezke.
 
<br />
 
==Etiologia==
[[Fitxategi:Esplenomegalia i hiperplasia linfoide folicular reactiva. IMG 2865.jpg|thumb|Esplenomegalia eta hiperplasia linfoide folikular erreaktibodun barea.]]
Barearen handitzeak, [[etiologia]] anitza dauka. Sarritan, esplenomegalia [[Hiperesplanismo|hiperesplanismoarekin]] lotuta dago. Hau da, bareak gehiegizko funtzioa betetzearen ondoriozko hiperaktibitateak sortutako handipena da; esate baterako, [[odol]]-zelula asko degradatu behar direnean, barea asko aktibatzen da. [[Tronbozitosi|Tronbozitosia]] eta odoleko beste trastorno batzuk hiperesplenismoa eragin dezakete.
 
Beraz, hiperesplanismoa ematen den kasu guztietan, esplenomegalia emango da; baina hau ez da esplenomegaliaren kausa bakarra izango, beste faktore askorengatik ere eman daitekeen patologia da. Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da [[esplenomegalia]]<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia - Hematología y oncología|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/professional/hematolog%C3%ADa-y-oncolog%C3%ADa/trastornos-espl%C3%A9nicos/esplenomegalia|aldizkaria=Manual MSD versión para profesionales|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
 
{{gaixotasun infotaula}}Honako hauek izango dira esplenomegaliaren kausa edo eragile nagusiak:
 
=== Infekzioak (esplenomegalia parenkimatosoak) ===
72 ⟶ 75 lerroa:
 
== Klinika ==
[[Fitxategi:Bazo gl miguelferig.PNG|thumb|''Barea ezkerreko hipokondrioan, peritoneo barnean.''|192x192px]]
Orokorrean, [[asintomatikoa]] den [[patologia]] dela esan daiteke. Hala ere, hurrengo [[Sintoma|sintomak]] azal daitezke:
 
87 ⟶ 91 lerroa:
 
== Diagnostikoa ==
[[Fitxategi:BazoUltrasound glimage miguelferigof spleen 110325150449 1505040.PNGjpg|thumb|244x244px|''Barea ezkerrekoUltrasoinu hipokondrioan,bidezko peritoneobarearen barneanirudia.'']]
Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:
 
98 ⟶ 102 lerroa:
 
== Tratamendua ==
[[Fitxategi:Spleen after spleenectomy.jpg|thumb|199x199px|''Esplenektomia bidez erauzitako barea.'']]
Orokorrean, etiologia tratatzean oinarritzen dira tratamenduak izaten dira. Baina barearen tamainaren handitzeak ondorio larriak ekartzen baditu edo etiologia ezezaguna edo trataezina bada, tamaina murrizteko tratamendu ezberdinak burutzen dira: [[esplenektomia]] edota [[Erradiazio|erradiazioa]]. Hortaz gain, garrantzia ematen zaio barearen apurtzea eragingo duten [[Traumatismo|traumatismoak]] ekiditeari, besteak beste, kontaktuzko kirolak sahiesten.