32
edits
«Esplenomegalia»: berrikuspenen arteko aldeak
→Fisiologia
|
{{ohar medikoa}}
{{gaixotasun infotaula}}'''Esplenomegalia''' [[Bare (organoa)|barearen]] handitze patologikoa da; tamainari dagokionez, bere dimentsio normaletatik (12 x 7 x 3,5 cm<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Pablo|abizena=Vargas Viveros|izenburua=Esplenomegalia|orrialdeak=37–45|abizena2=Hurtado Monroy|abizena3=Villalobos Alva|izena2=Rafael|izena3=José Ángel|data=2013-04|url=http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S0026-17422013000600005&lng=es&nrm=iso&tlng=es|aldizkaria=Revista de la Facultad de Medicina (México)|alea=2|zenbakia=56|issn=0026-1742|sartze-data=2019-11-22}}</ref>) aldentzen denean eman daiteke, baita, pisuari erreparatuta (gizonezkoetan 80-200 gramo eta emakumezkoetan 70-180 gramo).
Barea, gorputzeko organo linfatiko handiena<ref name=":2" /> da eta zirkulazio sisteman tartekatuta dago. [[Abdomen]]<nowiki/>ean, [[peritoneo]] barruan, zehazki, [[Ezker hipokondrio|ezker hipokondrioan]], kokatzen den [[Organo (biologia)|organoa]] da. Kokapen honengatik, askotan, [[patologia]] hau diagnostikatzeko zaila izaten da.
Organo honen funtzioa nagusiki, [[linfa]] eta [[Odol|odola]] iragaztea da; [[globulu gorri]]<nowiki/>en, [[Leukozito|globulu zuri]]<nowiki/>en eta [[Plaketa|plaketen]] kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, [[Immunitate-sistema|sistema immunearekin]] oso lotuta dagoen organoa da, izan ere, [[Linfopoiesi|Linfopoiesia]] ematen da bertan eta [[Antigorputz|antigorputzak]] sintetizatzen ditu. Horrez gain, [[Eritrozito|eritrozitoak]] eta [[Plaketa|plaketak]] metatzen ditu, [[Odol|odola]] koagulatzen laguntzen dutenak. <ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Bazo dilatado (esplenomegalia) - Síntomas y causas - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/syc-20354326|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-11-19}}</ref> Halaber, kaltetutako edo zahartutako gorputzeko [[Zelula|zelulak]] [[Fagozitosi|fagozitatzen]] ditu, baita [[Zirkulazio-aparatu|zirkulazioan]] dauden [[Mikroorganismo|mikroorganismoak]] ere. Izan ere, [[Opsonizazio|opsonizaturiko]] bakterioak [[Gibel|gibelak]] edota bareak suntsitzen dituzte. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia (AMF 2015) A propósito de un caso|hizkuntza=sp|data=2015-12-01|url=http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=1493|aldizkaria=amf-semfyc.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>
Betetzen
==Etiologia==
[[Fitxategi:Esplenomegalia i hiperplasia linfoide folicular reactiva. IMG 2865.jpg|thumb|Esplenomegalia eta hiperplasia linfoide folikular erreaktibodun barea.]]
Barearen handitzeak, [[etiologia]] anitza dauka. Sarritan, esplenomegalia [[Hiperesplanismo|hiperesplanismoarekin]] lotuta dago.
Beraz, hiperesplanismoa ematen den kasu guztietan, esplenomegalia emango da; baina hau ez da esplenomegaliaren kausa bakarra izango, beste faktore askorengatik ere eman daitekeen patologia da. Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da [[esplenomegalia]]<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia - Hematología y oncología|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/professional/hematolog%C3%ADa-y-oncolog%C3%ADa/trastornos-espl%C3%A9nicos/esplenomegalia|aldizkaria=Manual MSD versión para profesionales|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
Honako hauek izango dira esplenomegaliaren kausa edo eragile nagusiak:
▲Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da [[esplenomegalia]]<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia - Hematología y oncología|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/professional/hematolog%C3%ADa-y-oncolog%C3%ADa/trastornos-espl%C3%A9nicos/esplenomegalia|aldizkaria=Manual MSD versión para profesionales|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
=== Infekzioak (esplenomegalia parenkimatosoak) ===
*[[Katuaren atzaparkadagatiko gaixotasuna]].
=== Gaixotasun
*[[Gutxiegitasun hepatiko|Gutxiegitasun hepatikoa]].
=== [[Anemia hemolitiko|Anemia hemolitikoa]] ===
Esplenomegalia [[Anemia|anemiarekin]] hertsiki lotuta dagoela esan genezake. Izan ere, barearen 2cm-ko handipena espero dezakegu [[Hemoglobina|hemoglobinaren]] 1g-en jaitsieraren ondorioz<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia {{!}} Causas, síntomas y tratamiento de la esplenomegalia {{!}} Competente sobre la salud en iLive|url=https://es.iliveok.com/health/esplenomegalia_108208i15942.html|aldizkaria=es.iliveok.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
*[[Hemoglobinopatiak]].
*[[Talasemia]].
== Klinika ==
Orokorrean, [[asintomatikoa]] den [[patologia]] dela esan daiteke. Hala ere, hurrengo [[Sintoma|sintomak]] azal daitezke:
*[[Neke|Nekea]].
* Pisu galera.
*[[Zotin|Zotina]].
*
*[[Odol jarioak]].
*[[Ikterizia]]: larruazalak kolore horixka hartzea.
*[[Anemia]].
*
*[[Betekada]] sentsazioa.
*[[Min]]
*[[Min]] artikulurra.
▲Esplenomegalia [[Anemia|anemiarekin]] hertsiki lotuta dagoela esan genezake. Izan ere, barearen 2cm-ko handipena espero dezakegu [[Hemoglobina|hemoglobinaren]] 1g-en jaitsieraren ondorioz<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia {{!}} Causas, síntomas y tratamiento de la esplenomegalia {{!}} Competente sobre la salud en iLive|url=https://es.iliveok.com/health/esplenomegalia_108208i15942.html|aldizkaria=es.iliveok.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
== Diagnostikoa ==
[[Fitxategi:Bazo gl miguelferig.PNG|thumb|''Barea ezkerreko hipokondrioan, peritoneo barnean.'']]
Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:
*[[Abdomen|Abdomeneko]] azterketa fisikoa. [[Palpazioa
*Ezkerreko hipokondrioko [[perkusioa]].
*[[Odol frogak]]: [[hemograma]] osoa. [[Globulu gorri]], [[Globulu zuri|zuri]] eta [[plaketa]] kopurua zehazteko.
== Tratamendua ==
* [[Esplenektomia]]: [[kirurgia]] prozedura bat burutzen da barearen tamaina murriztu edo organoa erauzteko. Azken kasu honetan, bizitza aktibo bat eraman daiteke baina [[infekzio]] larriak edota hilkorrak pairatzeko arriskua handitzen da, barearen [[Immunitate-sistema|funtzio immunea]] murriztu egiten delako eta orokorrean, beste organo batzuek, gibelak esaterako, hartzen dute funtzio hau betetzearen ardura baina kasu guztietan hau ez da modu egokian betetzen eta [[Infekzio|infekzioak]] pairatzeko [[Probabilitate|probabilitatea]] handitzen da. Arrisku hau murrizteko, honako neurriak hartzen dira:
**[[Haemophilus influenzae]], [[Streptococcus pneumoniae]], [[Pneumococcus]] eta [[Neisseria meningitidis]]-aren aurkako txertoak hartzea, prozeduraren aurretik eta ondoren: odol, hezur eta artikulazioetako infekzio larrien aurka babesa emateko; baita [[pneumonia]] eta [[Meningitis|meningitisaren]] aurka ere.
**[[Penizilina]] edo beste [[antibiotiko]] batzuk hartzea esplenektomia burutu ostean, infekzio arriskua antzematen bada.<ref name=":3" />
*
*[[Erradiazio|Erradiazioa]]: barearen tamaina murrizteko erabiltzen den tratamendua da, [[kirurgia]] saihestuz.<ref name=":1" />▼
▲* Gaixotasun endemikoak ugariak diren herrialdeetara bidaiatzea saihestea; esaterako, [[Malaria]].
▲*[[Erradiazio|Erradiazioa]]: barearen tamaina murrizteko erabiltzen den tratamendua da, kirurgia saihestuz.<ref name=":1" />
== Erreferentziak ==
| |||