Lankide:Mailopete/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
= Italo Calvino =
'''Italo Calvino''' '''Giovanni Calvino Mameli''' (Santiago de Las Vegas de La Habana, 1923ko urriaren 15a – Siena, 1985eko irailaren 19a) idazle eta partisano italiarra izan zen.
15 ⟶ 16 lerroa:
=== Jatorri familiarra eta haurtzaro kubatarra (1923-1925) ===
Italo Calvino<sup>[4]</sup> 1923ko urriaren 15ean, Santiago de las Vegas,
=== Haurtzaro eta Nerabezaroa (1925-1938) ===
Sanremo-n Calvinok haurtzaro lasai bizi izan zuen. Bere familia ezohikoa zen: zientzilariak, naturazaleak, libre pentsalariak eta Sanremo garai haietan jende xelebre eta kosmopolitaz beteta zegoen.<sup>[10]</sup> Calvino sendiaren harremana faszismoarekin korapilatsua izan zen. Aita Turingo unibertsitatean lan egin ahal izateko Partito Nazionale Fascista-n izena ematera eta erregimenari fideltasuna agintzera behartu zuten.<sup>[6][12]</sup> Italo Calvinoren lehen harremana kultura faszistarekin 1929 eta 1933 artean izan zen, "balilla" (''Opera nazionale balilla'' erakundeko faszismoaren gaztediko partaideen izena) izatetik libratu ezin izan zuenean, eskola ume guztiak bezala. <sup>[2]</sup> Hala ere, haur-esperientzia hori ez da dramatikoa izango, berak dioenez.<sup>[13]</sup>
1934, Sanremoko «Gian Domenico Cassini» lizeoan sartu zen, eta erlijio-ikasgaiaz salbuetsia izango da gurasoen eskaerez.
Calvino familiak ez
Urte horietan lan literarioen irakurketara inguratuko da, ironia sistematikoaren
=== Gaztaroa (1938-1943) ===
Calvinoren jarrera ideologikoak ez dauka gerra hasi arte norabide zehatzik.<sup>[17]</sup>
Garai
1942ean
Irailaren 8a eta gero, [[Italiako Errepublika Soziala|Saloko Errepublika]]<nowiki/>ren errekrutatzeari ihes egiteko hainbat hilabetez
1943ko abuztuaren 9an itzuli zen Sanremora eta
=== Bigarren mundu gerra ondorengo konpromezua (1945-1958) ===
Liberazioa eta gero, [[Italiako Alderdi Komunista]]<nowiki/>ko partaide bihurtuko da eta bere
1947an Einaudi argitaletxearekin lanean hasten da eta harreman hau nagusi bihurtuko da Calvinoren jardueran,nahiz eta
1953 eta 1954 bitartean, bereziki maite duen proiektu batean ariko da: ''Fiabe italiane''<sup>[2]</sup>
1957an, armada sobietikoak Hungaria inbaditu ondoren, [[Italiako Alderdi Komunista]]<nowiki/>n dimisioa emango du, nahiz eta
=== Heldutasun artistikoa (1958-1985) ===
Idazten eta bidaiatzen jarraituko du eta Vittorinirekin batera ''Il Menabò'' aldizkaria sortu zuen''.'' Bere fama finkatuta dago dagoeneko. Oso maiz deitzen dute hitzaldi eta mahai-inguruetarako Europako herri askotatik. Honelako bidaietako batean, 1962an Parisen ezagutuko du bere emaztea, jatorri judutarreko
1964an, Habanara itzuli zen Chichitarekin ezkontzeko. Orduan ezagutu zuen Ernesto Che Guevara, eta urte amaieran
1967ko udan Parisera bizitzera joan zen familia osoarekin. 5 urtez egotea pentsatuta bazuen ere 13 urtez geratuko da bertan 1980ean Romara itzuli arte. Parisen bertako bizitza
Calvino Parisen zegoen bitartean bere lagun Che Guevara hilko zuten 1967ko urriaren 9an Bolivian. Artikulu bat idatzi zuen handik astebetera, 1968an espainolez argitaratu zena baina, aldiz, jatorrizko testua Italian 30 urte beranduago argitaratu zen, 1998an
1979an argitaratu zuen ''Se una notte d'inverno un viaggiatore'' eta ''La Repubblica'' aldizkariarekin hasiko da lanean eta ia erabat utziko dio bere parte-hartze politiko-sozialari.<sup>[2]</sup>
73 ⟶ 68 lerroa:
== Calvinoren obra ==
Lehenengo kontakizunetan [[Nazionalsozialismo|nazien]] aurkako erresistentziako garaiak ekarri zituen gogora; gerra-giroa eta gaztaroko gertaerak adierazi zituen, batez ere. Neorrealismoaren barruan koka daitekeen garai hartako ispilu da ''Il sentiero dei nidi di ragno'' eleberria (1947, ''Armiarma-habien bidezidorra''). Geroago, kontakizun filosofiko eta moralak eman zituen bere lanetan; ironiaren eta prosa poetikoaren bitartez, Italiako kristau-demokratekiko jarrera kritiko zorrotza bideratu zuen. [[Erdi Aroa|Erdi Aroan]] kokaturiko kontakizunak, ''Il visconte dimezzato'' (1952, euskarara [[Iñaki Ugarteburu|Iñaki Ugarteburuk]] itzulia, ''Bizkonde erdibitua''), ''Il barone rampante'' edo ''Baroi igokaria''(1957), ''Il cavaliere inesistente'' (1959), idazlearen garaiko munduari buruzko kritika bortitzak dira.
81 ⟶ 78 lerroa:
=== Nobela eta ipuinak ===
* ''Il sentiero dei nidi di ragno'', Torino, Einaudi, 1947. ''[[Eguberri kanta (eleberria)|Eguberri kanta]]'' (''A Christmas Carol'', 1843)
* ''Ultimo viene il corvo'', Torino, Einaudi, 1949.
*''Bizkonde erdibitua'' (''Il visconte dimezzato'', Torino, Einaudi, 1952
* ''La formica argentina'', in ''Botteghe Oscure'', 10 zkia., 1952.
* ''L'entrata in guerra'', Torino, Einaudi, 1954.
96 ⟶ 93 lerroa:
* ''La giornata d'uno scrutatore'', Torino, Einaudi, 1963.
* ''La speculazione edilizia'', Torino, Einaudi, 1963.
* Marcovaldo edo Urtaroak hirian (''Marcovaldo ovvero Le stagioni in città'', Torino, Einaudi, 1963
* ''La nuvola di smog e La formica argentina'', Torino, Einaudi, 1965.
* ''Le cosmicomiche'', Torino, Einaudi, 1965.
130 ⟶ 127 lerroa:
* ''Sono nato in America... Interviste 1951-1985'', Milano, Mondadori, 2012.
* ''Un ottimista in America, 1959-1960'', Milano, Mondadori, 2014.
=== Euskaratuak ===
''Ernesto Che Guevara. armiarma.eus, 2015.'' Itzulpena: Kodo Izagirre
''KUBAKO IRAULTZARENTZAT''
Italo Calvino
1968
euskaratzailea: Koldo Izagirre
armiarma.eus, 2015
HIRIAK ETA ZERUA. 3
Italo Calvino, ''Ezin ikusizko hiriak''
'''Senar-emazteak'''
itzul.: Juan Garzia
Ipuin gogoangarriak, 1997
Erein
'''Marcovaldo edo urtaroak hirian'''
itzul.: Koldo Biguri
Ibaizabal, 1992
Literatura Unibertsala 16
'''Zozoaren ziztua'''
itzul.: Itzultzaile eskola
Egan, 1989
<span name="259"></span>
'''Bizkonde erdibitua'''
itzul.: Iñaki Ugarteburu
Elkar, 1989
Erdal literatura 95
<span name="259"></span>
'''Udal usakumea'''
itzul.: Talde Bulliziosoa
Korrok-8, 1985
<span name="259"></span>
'''Groucho Marx-en zigarro purua'''
itzul.: Felipe Juaristi
Literatur Gazeta-3, 1985
Charles Dickensen A Christmas Carol eleberria euskarara itzulpen gehien dituen liburua da, [[Biblia]] salbu. [[1931|1931ean]] lehenengoz Ander Arzelusek itzulita, haibat itzulpen eta moldaketa egin dira:
* '''''[[Eguberri kanta (eleberria)|Eguarri Abestia]]''''' (''A Christmas Carol''), [[El Día]] egunkariak atera zuen [[1931|1931n]]. Itzulpena: [[Ander Arzelus|Ander Arzelus 'Luzear']]. EIZEk 2003an berargitaratua.
* '''[[Eguberri kanta (eleberria)|Gabon kanta]]''' (A ''Christmas Carol''), [[Kriselu|Kriseilu]], [[1990]]. Itzulpena: Joseba Andoni Berriotxoa. Komikirako moldatua.
* '''''[[Eguberri kanta (eleberria)|Gabon Kanta Bat]]''''' (''A Christmas Carol''), [[Erein]], 1990. Itzulpena: [[Xabier Mendiguren Bereziartu]].
* '''''[[Eguberri kanta (eleberria)|Gabon Kanta Bat]]''''' (''A Christmas Carol''), [[Elkar|Elkarlanean]], [[1993]]. Itzulpena: [[Iñaki Mendiguren]]. Euskara ikasleentzat moldatua.
* '''[[Eguberri kanta (eleberria)|Gabonetako kanta]]''' (''A Christmas Carol''), Zubia, [[1997]]. Itzulpena: Josemari Navascues.
* '''''[[Eguberri kanta (eleberria)|Eguberri Kanta]]''''' (''A Christmas Carol''), Hiria, [[2003]]. Itzulpena: [[Nerea Mujika]].
* '''[[Eguberri kanta (eleberria)|Gabon-kanta]]''' (''A Christmas Carol''), Vicens Vives, [[2013]]. Itzultzailea: Miren Arratibel. Haur eta gazteentzat moldatua.
== Note[modifica | modifica wikitesto] ==
|