Euskal Herria: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
irudia
615. lerroa:
==== Energia-iturri mota berriak eta zahar-berriak ====
{{Sakontzeko|Energia berriztagarriak Euskal Herrian}}
Erregai fosilen kopurua mugatua izanki<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Klima erabat hondatu aurretik petrolioa bukatu?|hizkuntza=eu|data=2007-06-10|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2092/klima-erabat-hondatu-aurretik-petrolioa-bukatu|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref>, eta arrazoi ekologiko eta geopolitikoak direla medio<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Chevron-Ekuador: epaile pribatuek honela menderatu dute estatua|hizkuntza=eu|data=2018-10-07|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2615/chevron-ekuador-epaile-pribatuek-honela-menderatu-dute-estatua|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Zientoka militante, petrolio multinazionalen Paueko biltzarra oztopatu nahian|hizkuntza=eu|data=2016-04-05|url=https://www.argia.eus/albistea/pauen-zientoka-militante-ahalegintzen-dira-gaur-petrolio-multinazionalen-biltzarra-oztopatzen|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref>, gaur egungo ekonomia eta jendarte sistemaren energia beharrei aurre egiteko beste energia-iturri batzuk asmatzen eta garatzen dihardute hainbat sektorek<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Geoingeniaritza nola arautu erregai fosilen ugazabek klima are gehiago honda ez dezaten|hizkuntza=eu|data=2019-03-31|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2638/geoingeniaritza-nola-arautu-erregai-fosilen-ugazabek-klima-are-gehiago-honda-ez-dezaten|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref>.[[Fitxategi:Lemoiz zentral nuklearra.jpg|eskuinera|250 px|thumb|[[Lemoizko zentral nuklearra|Lemoizko zentrala]] da Euskal Herrian eraiki den [[zentral nuklear]] bakarra, baina ez zen inoiz martxan ezarri.]]Energia ez berriztagarrien alorrean [[Energia nuklear|energia nuklearra]] dago. Erregai fosilen ordezko garbiago bat bada ere arriskutsuak diren hondarkinak sortzen ditu, eta zentral nuklearretan istripuak daudelarik<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Frantziako zentral nuklearren segurtasunik eza agerian utzi zuten Greenpeaceko kideentzat espetxe zigorra|hizkuntza=eu|data=2018-03-01|url=https://www.argia.eus/albistea/frantziako-zentral-nuklearren-segurtasunik-eza-agerian-utzi-zuten-greenpeaceko-kideentzat-espetxe-zigorra|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref> osasunarentzat kaltegarriak diren produktuak askatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Ikusi Fukushimako 2. erreaktore izorratua eta bere 'corium'-a: hondamendi nuklearraren froga|hizkuntza=eu|data=2018-02-07|url=https://www.argia.eus/albistea/ikusi-fukushimako-2-erreaktore-izorratua-eta-bere-corium-a-hondamendia-nuklearraren-froga|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Errusiak lehenbizikoz aitortu du irail amaierako kutsadura erradioaktibo handia|hizkuntza=eu|data=2017-11-21|url=https://www.argia.eus/albistea/errusiak-lehenbizikoz-aitortu-du-irail-amaierako-kutsadura-erradioaktibo-handia|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref>. Ondorioz, energia-iturri mota honen erabilpena sutsuki eztabaidatua dago<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Buren jarraitzen du zabortegi nuklearraren aurkako erresistentziak: berriro basoa okupatzen saiatu dira|hizkuntza=eu|data=2018-03-05|url=https://www.argia.eus/albistea/buretik-frantzia-osora-zabaltzen-ari-da-zabortegi-nuklearraren-aurkako-erresistentzia|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref> eta adibidez, Euskal Herriko herri mugimenduak zentral nuklearrak eraikitzearen kontra agertu izan dira mota honetako proiektuak aurrera eraman nahi izan direnean. Gaur egun ez dago zentral nuklearrik Euskal Herrian bertan; hurbilenekoak [[Santa Maria de Garoñako zentral nuklearra|Garoñako zentrala]] (Burgos) eta [[Arcachongo zentral nuklearra|Arcachongoa]] (Gaskoinia) dira.
 
Energia ez berriztagarrien alorrean [[Energia nuklear|energia nuklearra]] dago. Erregai fosilen ordezko garbiago bat bada ere lanjerosak diren hondarkinak sortzen ditu, eta zentral nuklearretan istripuak daudelarik<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Frantziako zentral nuklearren segurtasunik eza agerian utzi zuten Greenpeaceko kideentzat espetxe zigorra|hizkuntza=eu|data=2018-03-01|url=https://www.argia.eus/albistea/frantziako-zentral-nuklearren-segurtasunik-eza-agerian-utzi-zuten-greenpeaceko-kideentzat-espetxe-zigorra|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref> osasunarentzat kaltegarriak diren produktuak askatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Ikusi Fukushimako 2. erreaktore izorratua eta bere 'corium'-a: hondamendi nuklearraren froga|hizkuntza=eu|data=2018-02-07|url=https://www.argia.eus/albistea/ikusi-fukushimako-2-erreaktore-izorratua-eta-bere-corium-a-hondamendia-nuklearraren-froga|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Errusiak lehenbizikoz aitortu du irail amaierako kutsadura erradioaktibo handia|hizkuntza=eu|data=2017-11-21|url=https://www.argia.eus/albistea/errusiak-lehenbizikoz-aitortu-du-irail-amaierako-kutsadura-erradioaktibo-handia|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref>. Ondorioz, energia-iturri mota honen erabilpena sutsuki eztabaidatua dago<ref>{{Erreferentzia|izena=Pello Zubiria|abizena=Kamino|izenburua=Buren jarraitzen du zabortegi nuklearraren aurkako erresistentziak: berriro basoa okupatzen saiatu dira|hizkuntza=eu|data=2018-03-05|url=https://www.argia.eus/albistea/buretik-frantzia-osora-zabaltzen-ari-da-zabortegi-nuklearraren-aurkako-erresistentzia|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-11-21}}</ref> eta adibidez, Euskal Herriko herri mugimenduak zentral nuklearrak eraikitzearen kontra agertu izan dira mota honetako proiektuak aurrera eraman nahi izan direnean. Gaur egun ez dago zentral nuklearrik Euskal Herrian bertan; hurbilenekoak Garoñakoa (Burgos) eta Arcachongoa (Gaskoinia) dira.
 
Euskal Herrian ekoizten diren energia berriztagarri nagusiak [[Energia hidrauliko|energia hidraulikoa]] eta [[Energia eoliko|energia eolikoa]] dira. Tamaina handikoa delarik, energia-iturri hauen ustiapenak eragin kaltegarria eduki dezake ingurunean eta horrek eztabaidak sortzen ditu azpiegiturak eraiki ala ez erabakitzeko orduan<ref>{{Erreferentzia|izena=Edurne|abizena=Elizondo|izenburua=«Kaltea eginen luke, eta ez da beharrezkoa»|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/1872/010/001/2014-08-14/kaltea_eginen_luke_eta_ez_da_beharrezkoa.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2019-11-21}}</ref>. [[Eguzki-energia]] ere ustiatzen da maila apalago batean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=GURE PROIEKTUAK|hizkuntza=eu|url=https://i-ener.eus/eu/gure-proiektuak/|aldizkaria=I-ENER|sartze-data=2019-11-21}}</ref>.