Mari: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
tNo edit summary |
||
73. lerroa:
Jarraian Mariren mitoa [[Jose Migel Barandiaran|Joxemiel Barandiaranek]], [[Julio Caro Baroja]]k, [[Francisco Letamendia|Paco Letamendiak]], [[Andrés Ortiz-Osés]]ek nola interpretatu duten azaltzen da.
Barandiaranek izadiaren antolaketa hierarkiako bat egiten
Julio Caro Barojari dagokionez, Mariren mitoak salatuko liguke [[emakume]]ek zuten autoritatea gizartean eta familian. Mari [[haitzulo|leizeetako]] eta [[mendi]]etako emakume misteriotsutzat hartzen zuen. Honek Mariri dama deitzen zion eta orduko sorginen zuzendari eta bideratzailetzat zuen.
Paco Letamendiak, Mari dama handitzat jotzen du, hau da, gizartearen pertsonifikaziotzat eta euskaldunon [[erlijio]] primitibotzat. Barandiaranekin askotan bat dator. Aipatzen du baita ere nola gaur egun Mari emakume gisa ezagutzen eta baloratzen dugula baina orain dela urte batzuk forma zoomorfikoak omen zituela. Hau da,
Andrés Ortiz-Osési dagokionez bere lana den ''La Diosa Madre, diosa Mari''-ren erreferentzia izanez aurkeztu du. Beronek [[euskal Herriko mitologia|euskal mitologia]] modu sistematiko eta bakarrean azaldu du. Gehienbat bere lana Joxemiel Barandiaranek jasotako mitologian oinarritzen da. Ortiz Osesentzat jainkosa honek dituen ezaugarrietako bat laguntza da; berak argudiatzen du aitzinako sinestun horiek gizonezko jainkoek emango ez luketen laguntza jasoko zutela Marirengandik. Ortíz-Osésiren ustez, euskal mitologiaren interpretazioan hitz batzuk esanahi berezia dute. Adib: [[adur]] (indarra, zoria, sorginkeria) eta [[indar]] (energia....) Bi hauek potentziaz eta ahalmenaz (boterea) erlazionatzen ditu eta beretzat potentzia zuzenki erlazionaturik dago matriarkatu eta emakumearekin eta ahalmena patriarkatu eta gizonezkoekin. Beronek Mariren mitologian 9 zati edo denbora tarte bereizten ditu. Azkenik esan beronentzat Mari ''[[Ama Lur]]'' izan arren, azken hau ''Ama Jainko'' lehenaren gainetik jartzen dela, sinboloak errealitatearen gain edo kultura naturaren gain jartzen den bezalaxe.
83. lerroa:
== Goiandere zerutiarra ==
[[Fitxategi:Cueva de Mari cara 1.JPG|thumb|250px|Anbotoko Damaren harpe barneko haitz honen itxuran, batzuek Mariren aurpegia ikusi izan dute]]
Anuntxi Arana antropologoaren ustez, Mari, zeruetako dibinitate bat izango litzateke ([[Zeus]] edo [[Jupiter]]ren
Berezkoa duen beste betebeharra justizia egitearena da, hainbat gizonezko jainko zerutiarrek bezala.
90. lerroa:
== Bibliografia ==
* {{es}} José Dueso, ''La primitiva religión de los vascos''
▲* ''La primitiva religión de los vascos'', José Dueso, Orain, 1996. ISBN 84-89077-56-8.
*
▲* ''Euskal Mitologia Konparatua'', Juan Ignacio Hartsuaga, Kriseilu, 1987.
* Anuntxi Arana, ''Mito hurbilak, Euskal mitologia jendeen bizitzan
▲* ''Mitología vasca'', Patxi Xabier Lezama Perier, Euskadiko Irakurketa Publikoko Sarea , 2018.
▲* ''Mito hurbilak, Euskal mitologia jendeen bizitzan, Anuntxi Arana, Katuzain, 2000. ISBN 2-913842-04-6.''
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo loturak ==
|