04:45, 17 azaroa 2019ko berrikusketa aldatu Kilkerra (eztabaida \| ekarpenak) 4.386 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		05:23, 18 azaroa 2019ko berrikusketa aldatu desegin Kilkerra (eztabaida \| ekarpenak) 4.386 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
28. lerroa: [[1804]]ko [[abuztuaren 16\|abuztuaren 16]]an hasi zen matxinada [[Begoñako errepublika\|Begoñako]] herrian; [[Jose Nicolas Batiz]] bertako fiela eta Zamakolaren lagun handiaren etxera sartu eta hurrengo egunerako udal-asanblada deitzeko eskatu zioten Batzar Nagusietan plan militarraren berri eman zedin. Batizek amore eman behar izan zuen, eta hurrengo egunean asanblada antolatu zen. Hurrengo goizean, ostiralez, plan militarraren kopia bat eskatu zioten Begoñako udal-asanbladan zehar, baina Batizek uko egin zion eskariari. Gauzak horrela, preso hartu zuten, udaletxeko beste ordezkariekin batera<ref name=":0" />. Arratsaldean, asanbladako ordezkariak Bilbora jeitsi eta planaren kopiak eskatu zizkioten Bilboko ~~korregidoreari~~korrejidoreari. ~~Korregidoreak~~Korrejidoreak planaren kopia bat eman eta ordezkariak bakean joan ziren, baina plana irakurri eta eztabaidatu ondoren, talde jendetsuago bat itzuli eta agintariei plan militarra baliogabetzeko eskatu zieten. Horrez gain, Bizkaiko armategitik Begoñako udalari zegozkion fusilak hartzeko baimena eskatu zuten. Diputazioak eskaerei men egin zien: hurrengo Batzarrak ospatu arte plan militarra ez zela onartuko hitz eman zuten publikoki, eta fusilak Begoñatarren esku utzi zituzten. ~~Zamacolak~~Zamakolak Dimara egin zuen ihes. === Istiluen hedapena === [[Fitxategi:Bilboko irudi historikoa.jpg\|thumb\|220px\|[[Bilbo]] XVIII. mendean.]] Hala, Bizkaiko Gobernuak biderik gabe utzi zuen Batzar Nagusiek soldadutzari buruz hartutako erabakia hurrengo Batzar Nagusiak bildu arte, baina Begoñakoek, pozik egon arren, ez zuten Batiz askatu. Hurrengo egunean, abuztuaren 18an, Abandoko jendea begoñatarrei batu zitzaien eta hauek ere armak eskuratu zituzten. 200 bat lagun baino gehiago Bilbora joan eta bulegoak miatu zituzten eta diputazioko zenbait kide atxilotu zituzten, bertako askoren laguntzaz. ~~Korregidorea~~Korrejidorea, Jose Agustin Ibañez de la Renteria eta Pedro Jimenez Breton diputatu nagusiak eta Benito de Arechabala eta Diego Antonio de Basaguren jaurerriko idazkariak Abandoko udaletxean giltzaperatu zituzten, aurreko biurtekoan diputatu nagusi izan zen Pedro Francisco de Abendañorekin batera<ref name=":0" />. Begoñatarrek Batzar Nagusi berriak bil zitezela eskatu zuten. Bilbora bildutako jendeak [[korrejidore]]aren eta ahaldun nagusien buruak eskatu zituen, "lapur" eta "aberriaren traidore" deituz. Gero eta herri gehiagotara zabaldu zen matxinada: [[Sestao]], [[Portugalete]], [[Barakaldo]], [[Deustuko elizatea\|Deustura]]... Kontuan izan behar da [[XVIII. mendea]]ren bukaerara [[Bilbo]]ko jaun eta aberatsek ia [[monopolio]] erregimena zutela bizkaitar hiriburuko portuan. Abandon portu berri bat irekitzeak gainbehera ekarriko zion. Hori dela eta matxinatuak [[Bilbo]]n sartzean askok lagundu zien. Egoera baretu zen arren, kalean tentsioa zen nagusi. Begoña, Deustu, Abando, Bilbo eta Barakaldon patruila armatuak zebiltzan, agiri ofizialen bila. Inguruko herrietan ere iskanbilak zeuden. Giro hartan abuztuaren 22rako Ezohiko Batzar Nagusiak deitu zituen Luis Marcelino Pereira ~~korregidoreak~~korrejidoreak. Diman ezkutatua zen Zamakolak Arratiako merindadeko batzarrak deitu zituen, eta batzarrean ibarra babesteko bizilagunek armak hartzea erabaki zuten. Diputazioak, ordea, zibilen arteko borroka armatuaren beldur, armak ez hartzeko eskatu zien Arratiako bizilagunei. 57. lerroa: 1807an indultu bat eman zuen Madrilgo gobernuak Zamakoladaren ondoren kondenatutakoentzat. Esan beharrik ere ez dago [[Simon Bernardo Zamakola\|Zamakolaren]] proposamena ez zela burutu eta derrigorrezko soldadutze ez zela indarrean eman, baina Espainiako koroak epaiak eta okupazio militarra baliatu zituen Bizkaiako administrazioan esku sartzeko. ~~Korregidore~~Korrejidore postua desagertarazi zuen (foru-antolaketan ezinbesteko kargua zena), eta horren ordez Madrilen menpeko kargu politiko-militarrak ezarri zituen. Egoera horrek Frantziak Espainia inbaditu arte iraun zuen. == Fizkioan ==

Zamakolada: berrikuspenen arteko aldeak