Lauburu: berrikuspenen arteko aldeak

Dirudienez, erromatarren garaian esbastika nahiko zabaldua zen Pirinioetako bi aldeetan, euskal lurretan beste tokietan bezain beste presentzia ez badu ere<ref name=":1">{{Cite web|url=https://dadun.unav.edu/bitstream/10171/17778/1/47916491.pdf|izenburua=El lauburu. Política, cultura e identidadnacional en torno a un símbolo del País Vasco|sartze-data=2019-11-13|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=de Pablo|izena=Santiago|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>. LitekeenaOso litekeena da jatorri zeltarreko migrazioek ekarri izana Euskal Herrira, etaerromatarrak heldu baino lehenago. Gerora, bertakoek beren modura moldatu izanazutela pentsa dezakegu, baina batarenaitzinako esbastika horien zein bestearenlauburuaren agerpen garaiak ikusirik, hau ere zalantzan jartzekoa da. Izan ere, azken mendeak alde batera utzita esbastikaren kasuak bakanak dira, eta lauburuaren aztarnarik ez da erdi-aroa igaro arte. Laburbilduz, zaila da aintzinako esbastika horiek lauburuarekin zein lotura duten zehaztea<ref name=":2">{{Cite book|hizkuntza=|izenburua=Diccionario crítico de mitos y símbolos del nazismo|urtea=2003|abizena=Sala|izena=Rosa|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=El Acantilado|ISBN=978-84-96136-31-0}}</ref>. Beste aukera bat euskaldunek esbastika erdi aroan zehar "berraurkitu" izana da, germaniar bidaiarien eskutik, adibidez.

Beste batzuen ustean, lauburuak ez luke inolako harremanik esbastikarekin. Koma edo galoiak konbinatuz eginiko iruditzat hartzen du M.Ph[[Philippe Veyrin|P. Veyrin]] ikerlariak, adibidez<ref>{{Cite web|url=http://www.samb-baiona.net/fr/publi/articles/Veyrin_1936.pdf|izenburua=Le croix à virgules doit "croix basque"|sartze-data=2019-11-13|egunkaria=Bulletin de Musée Basque|aldizkaria=|abizena=Veyrin|izena=Philippe|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=}}</ref><ref name=":0" />. Kasu horretan, esanahia are ilunagoa da, edo agian funtzio nagusia irudi apaingarriarena izan daiteke.